زمزمه‌های تغییر در قلب تپنده سینمای ایران

صحبت‌های سیداحمد میرعلایی در اختتامیه جشنواره بین‌المللی فیلم کودک هم که بوی خداحافظی می‌داد، زمزمه‌های تغییر در این بنیاد مهم سینمای ایران را بیش‌از گذشته تقویت کرد.

به گزارش جام‌جم، گروهی از کارشناسان سینما و اهالی هنر هفتم معتقدند بنیاد فارابی پرنده‌ای است که یک بال آن همواره زخمی بوده است یعنی در جریان تولید عملکرد خوبی داشته است، اما در توزیع و اکران نتوانسته موفق عمل کند و گروهی دیگر کل معتقدند این نهاد سینمایی باید دست از تولید بکشد و عرصه را برای بخش خصوصی خالی کند.

فارابی، رقیب سینمای ایران

سیدغلامرضا موسوی، تهیه‌کننده سینما درباره عملکرد بنیاد سینمایی فارابی گفت: بزرگ‌ترین اشتباهی که بنیاد سینمایی فارابی داشته و دارد، به جای این‌که حامی سینمای ایران باشد به رقیب آن تبدیل شده است. فارابی اکنون ماموریت خود را عوض کرده و سعی می‌کند بیشتر تولیدکننده باشد. این تغییر ماموریت که به‌هیچ‌وجه براساس برنامه‌ریزی نبود، حتما عوارض و تبعاتی برای کلیت سینمای ایران دارد.

تهیه‌کننده فیلم «من مادر هستم» ادامه داد: براساس برنامه پنجم توسعه قرار بود نقش تصدیگری دولت کاهش یابد، اما در مورد بنیاد فارابی و باتوجه به تغییر ماموریت و وظایفی که خودش برای خودش تعریف کرد، عملا به سمتی رفت که به رقیب بخش خصوصی تبدیل شد. فارابی با عملکرد خود بزرگ‌ترین ضربه و زیان را به بخش خصوصی وارد کرده است.

موسوی درباره چرایی و دلایل این تغییر رویکرد بنیاد سینمایی فارابی توضیح داد: این تغییر جهت دلایل متعددی دارد، ولی به گمانم سود مالی که در این تغییر سیاست وجود داشت و انتفاع ایجاد شده، اصلی‌ترین عامل این وضع است؛ برای این‌که خانم‌ها و آقایانی در این دوره در فارابی به عنوان تهیه‌کننده فعالیت کرده‌اند که هیچ سابقه حرفه‌ای در این زمینه نداشتند. حضور برخی از این آدم‌ها نشانه این است که تغییر درست و منطقی رخ نداده است. در بهترین شکل می‌توان حضور این افراد و این تغییر سیاست را اشتباه استراتژیک دانست که مدیران بنیاد سینمایی فارابی به آن دچار شدند.

این تهیه‌کننده سینما درباره راهکار برون‌رفت از این شرایط بیان کرد: قطعا بنیاد سینمایی فارابی فقط باید سرویس‌دهنده باشد نه تولیدکننده. برای این‌که هیچ‌وقت دولت تولیدکننده خوبی نبوده است. عملا تمام فعالیت‌هایی که این بنیاد کرده با شکست مواجه شده است. مثلا فیلمی ساخته‌اند که قرار بوده درباره تاریخ ایران باشد، اما در عمل تجلیل از ارتشبد زاهدی است! آن فیلم‌هایی را هم که فارابی نسبتا موفق بوده، با تولید بخش خصوصی ساخته شده و فارابی فقط مشارکت کرده است.

تهیه‌کننده «بغض» افزود: حتی در بخش بین‌الملل هم فارابی تاحدودی فعالیت‌های مثبت داشته، اما از آسیب‌های سیاست‌های نادرست این بنیاد و تولید فیلم‌های ناموفق در امان نمانده است. به نظرم با بررسی دقیق حساب و کتاب‌ها، مشکلات و راه‌های اشتباه فارابی مشخص خواهد شد.

غلامرضا موسوی تغییر مدیریت را راه‌حل مناسبی برای بهبود اوضاع در فارابی دانست و افزود: این تغییر مدیریت به اتخاذ سیاست‌های جدیدی منجر خواهد شد که امیدوارم نتیجه‌بخش باشد.

تولید موفق، توزیع ناموفق

علی غفاری، کارگردان «استرداد» بهترین فیلم جشنواره فجر، درباره عملکرد بنیاد سینمایی فارابی به جام‌جم گفت: بنیاد سینمایی فارابی در امر تولید خیلی موفق‌تر از مقوله توزیع عمل کرده است؛ به دلیل این‌که مدیرعامل فارابی سال‌های متمادی خودش نیروی اجرایی در عرصه تولید و سینما بوده، عملا در امر تولید موفق عمل کرده است؛ اما فارابی در امر توزیع که مکمل بخش تولید است بشدت ضعیف ظاهر شده است و موفق نشده بسیاری از فیلم‌هایی را که ساخته اکران کند و به نمایش بگذارد. فارغ از هرگونه جهتگیری و سمت و سوی سیاسی این بزرگ‌ترین نقطه‌ضعف بنیاد سینمایی فارابی است.

غفاری درباره علت و چرایی این ضعف توضیح داد: عموما در کارهایی که از سوی دولت، چه بنیاد سینمایی فارابی، چه تلویزیون و چه مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تولید می‌شود، چون سرمایه دولتی بوده و از جیب خود این نهادها پرداخت نشده، کسی برای آن دل نمی‌سوزاند و هیچ‌کسی وجود ندارد که پیگیر مسائل پخش و بازگشت سرمایه باشد. این نهادها بیشتر بحث تولید و ویترین کار را در نظر می‌گیرند، اما بخش اکران و توزیع فیلم را چندان جدی نمی‌گیرند. مورد دیگر این‌که بسیاری از مسئولان سینمایی ما نمی‌دانند که اصلا زمان اکران فلان فیلم بر مسند خود هستند یا خیر! برای همین گاهی چندان برای پیگیری مسائل توزیع و اکران انرژی نمی‌گذارند. این نقصان و کم‌کاری هم در بخش داخلی دیده می‌شود و هم در بخش بین‌الملل به چشم می‌آید.

وی درباره انتقادات وارد به بنیاد سینمایی فارابی درباره دخالت در امر تولید نیز گفت: عمده فعالیت فارابی به صورت تولیدات مشترک با بخش خصوصی است؛ تولیداتی که منحصرا و به صورت مستقل در اختیار فارابی است، آنهایی است که بخش خصوصی از عهده آن برنمی‌آید. کسانی که مدعی هستند چرا این کارها به آنها سپرده نمی‌شود، اصلا تولید چنین طرح‌هایی در توانشان نیست. اینها تهیه‌کننده‌هایی هستند که نهایتا می‌توانند فیلمی را در مدت زمان یک ماه و با بودجه‌ای محدود بسازند. در توان و تجربه این افراد نیست که وارد تولیدات سنگین‌تر شوند.

کارگردان «استرداد» برنامه‌ریزی و سیاستگذاری مدیران بالادستی سینمایی را راهکار برون‌رفت از این شرایط دانست و در پایان گفت: به نظرم باید از مدیران تعهد بگیرند که علاوه بر توجه به بخش تولید، پیگیر اکران و نمایش فیلم‌ها هم باشند؛ یعنی باید بخش دولتی نیز در بحث تبلیغات، توزیع و نمایش فیلم فعال شود.

علی رستگار‌ /‌ گروه فرهنگ و هنر