گروه دولت اسلامی شام و عراق اکنون کنترل بعضی از شهرهای سوریه را دست گرفته و درصدد دستیابی به هدفش میباشد که تشکیل خلافت اسلامی فراگیر است.
بمبگذاریها و عملیات تروریستی این گروه در عراق علیه شیعیان که آنها را به تعبیر خودش «ملحد» مینامد و سایر مخالفان این گروه به اوج خود رسیده است .
خلأ قدرت در سوریه به این گروه تروریستی پایگاهی ایدهآل بخشیده است و از ماه آوریل با بسط نفوذ خود در سراسر استانهای شمالی و شرقی کشور در مجاورت مرز ترکیه و عراق، با هزاران جنگجویی که در هر دو طرف مرز دارد، قدرت نمایی میکند.
رهبری این گروه که در خارج از سوریه قرار دارد بسیار کارآزموده و با تجربه است و نیروهایش اعم از سوری و غیرسوری دارای آموزشهای نظامی مناسب و نظم و انضباط خوبی است.
افزون بر پولهایی که از سوی کشورهای خلیجفارس برای این گروه ارسال میشود تسلط دولت اسلامی بر حوزههای نفتی سوریه نیز باعث افزایش توان مالی آن گردیده است.
دولت اسلامی شام و عراق درصدد است با ارائه خدماتی نظیر تهیه نان و ارزاق دیگر و نیز فعالیت های دیگری نظیر برگزاری کلاسهای قرآن برای کودکان محبوبیتی در میان مردم کسب کند. اما در عین حال ستیزهجویی و افراطگرایی این گروه خشم بسیاری را برانگیخته است.
اکنون این گروه در حال نبرد بر سر کنترل مرز میان ترکیه و سوریه است.
ماه گذشته دولت اسلامی گروه شورشی «توفان شمال» را از منطقه و از شهر اعزاز که حدفاصل جاده شمالی سوریه و شهر حلب است اخراج کرد.
امارت جرابلس از دیگر شهرهای مرزی است که توسط این گروه تغییر نام پیدا کرده و اکنون در کنترل آن قرار دارد.
مدارس مذهبی و تصاویری که دست به تمجید از فضیلت پوشش کامل زنان زده در سراسر این شهر به چشم میخورد.
گروههای شورشی دیگر سوریه همواره نگران قدرتیابی گروه دولت اسلامی شام و عراق بودهاند و البته از تواناییهای جنگی این گروه نیز حیرت زدهاند.
بعضی از نیروهای اسلامگرا و گروههای جهادی برای جنگ با شبه نظامیان کرد که شمال شرقی سوریه را در اختیار دارند به این گروه پیوستهاند.
اما با این وجود خشونت بیش از حد و ایدئولوژی خطرناک گروه دولت اسلامی شام و عراق منجر به برخوردهایی نه فقط با کردها بلکه با گروههای شورشی دیگر از اعزاز تا شهر شرقی دیر الزور شده است .
در حال حاضر بعضی از گروههای کوچکتر که نگران قلع و قمع شدن از سوی دولت اسلامی هستند به این گروه پیوسته و با آن ادغام شدهاند.
اکنون در رقه که تنها مرکز استان تحت کنترل شورشیان است همه گروهها یا عضو دولت اسلامی یا عضو جبهه النصره از شاخههای القاعده هستند که از نظر قدرت و نفوذ دست کمی از دولت اسلامی ندارد .
دولت اسلامی شام و عراق به رهبری ابوبکر البغدادی که اهل عراق است بسیار جاهطلب و آرزوهای بلند پروازانهای دارد و استفاده از عبارت دولت اسلامی در نام این گروه از آن جمله است .
تاخت و تاز گروه دولت اسلامی به سوریه آشکارا باعث به چالش کشیده شدن رهبری همه جانبه القاعده و بروز اختلافاتی میان این دو گروه شده است .
بعد از تشکیل گروه جبهه النصره در سال 2012 ابوبکر البغدادی ادعا نمود که این گروه امسال به دولت اسلامی پیوسته است، اما محمد الجولانی رهبر جبهه النصره ضمن رد این ادعا عنوان کردت که ایمن الظواهری رهبر القاعده از وی حمایت میکند.
رهبری القاعده از مدتها قبل تاثیرات منفی وحشیگریهای این گروه در عراق و سوریه را دریافته است. بمبگذاریهای گروه دولت اسلامی شام و عراق اغلب باعث کشتار وسیع بیگناهان از جمله سنیها شده است .در حالی که جبهه النصره میکوشد تا در برخورد با سوریها جانب احتیاط را از دست ندهد گروه دولت اسلامی با ممنوع کردن کشیدن سیگار به زنانی که پوشش اسلامی ندارند حمله و سختترین تنبیهات از جمله گردن زدن مردم در مناطق تحت کنترلش را معمول داشته است.
در ماه می این گروه سه عضو یک فرقه علوی را که از شیعیان نزدیک به خانواده بشار اسد بودند بدون هیچگونه تشریفات قانونی در شهر دیر الزور اعدام کرد. این گروه حتی روی سوریهایی که علیه رفتارهای این گروه دست به اعتراض میزنند آتش میگشاید.
با این همه این گروه هنوز هم در بین شبکههای جهادیون در اینترنت از محبوبیت بالایی برخوردار است و بعضی از تحصیلکردههای برجسته عضو این شبکهها مردم را به بیعت با دولت اسلامی یا ادای سوگند وفاداری نسبت به ابوبکر البغدادی رهبر آن فرامیخوانند.
این روزها گروه دولت اسلامی همانند عراق در سوریه نیز با دشواریها و موانع فراوانی مواجه شده است. این گروه با انتقادات فزایندهای از سوی مردم روبهروست.
ارزیابی غلط گروههای وابسته به القاعده از میزان محبوبیتشان در عراق باعث تحریک مردم و ایجاد ناآرامی و نارضایتیهای گسترده در میان قبایل سنی شد که از خارج پول و سلاح دریافت میکردند. این امر میتواند در باره این گروه در سوریه نیز تکرار شود.
منبع: اکونومیست
مترجم: ایرج جودت
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد