آموزش صنایع بومی در دانشگاه‌ها

به گفته ناصر صدراابرقویی، رئیس دانشگاه علمی ـ کاربردی یزد، یکی از وظایف دانشگاه علمی ـ کاربردی در یزد، مستندسازی مهارت‌های فرهنگی و مهارتی گذشتگان و احیای داشته‌های استان یزد است.

وی با اشاره به برنامه دانشگاه علمی ـ کاربردی یزد برای راه‌اندازی رشته‌های تحصیلی مرتبط با صنایع دستی، سوغات و تولیدات منحصر به یزد می‌افزاید: با توجه به این‌ که طلاسازی یکی از هنرهای باسابقه و مشهور در استان یزد است، با صنف طلاساز یزد رایزنی‌های لازم صورت گرفته تا واحدی با رشته‌های مرتبط با ساخت زیورآلات راه‌اندازی شود و فعالان این صنف و علاقه‌مندان به ورود به آن، با تحصیلات و کسب مهارت وارد این حوزه شوند.

صدراابرقویی با اشاره به این‌ که شیرینی سنتی یزد یکی از مشهورترین سوغات این استان است و حتی در برخی کشورهای همسایه، علاقه‌مندان بسیاری دارد، خاطرنشان می‌کند: شیرینی‌سازی یزد سال‌هاست که در شرایط تکراری محدود شده، در حالی که می‌توان شیرینی‌های سنتی رژیمی، دارویی و... با اشکال‌ و سبک‌های جدید ساخت و به داشته‌های قبلی این صنعت افزود.

وی تاکید می‌کند: دانشگاه علمی ـ کاربردی یزد به دنبال راه‌اندازی این رشته‌هاست، اما برای انجام این مهم ابتدا باید تولیدکنندگان شیرینی استان را متحول کرد و نگاه آنها را به تحصیلات در این رشته تغییر داد.

صدرا ابرقویی یادآور می‌شود: متاسفانه عده‌ای از تولیدکنندگان گمان می‌کنند ورود دانشجو به این رشته و تحصیل آنها در رشته شیرینی‌سازی سنتی یزد، مساوی با از دست دادن شغل آنهاست، در حالی که دانشجو با کسب مهارت، تحقیق و پژوهش در این زمینه می‌تواند تحولی عظیم در این صنف ایجاد و به همه ذائقه‌ها و سلیقه‌های بازار کمک کند.

ضرورت گسترش رشته‌های کاربردی

اگرچه در سال‌های اخیر آموزش برخی از صنایع دستی همچون فرشبافی به برخی دانشگاه‌های کشور راه یافته است، اما این آموزش فقط به رشته‌های اندکی محدود می‌شود و بسیاری از رشته‌های صنایع دستی که قابلیت تبدیل شدن به یک رشته دانشگاهی را دارند اکنون به شکل کارگاهی به علاقه‌مندان آموزش داده می‌‌شوند.

با این حال هنوز از میان هزاران صنعت دستی موجود در مناطق مختلف کشور، اکنون بسیاری از آنها به دلیل نبود بازار مناسب و نداشتن صرفه اقتصادی، کهولت سن استادان و انتقال نیافتن به نسل‌های کنونی و بی‌توجهی مردم و مسئولان، یا به وادی فراموشی سپرده شده یا در حال فراموشی و نابودی است.

این در حالی است که استادان و کارشناسان مرتبط با این صنایع ایجاد آموزشگاه‌هایی برای تدریس و انتقال این هنرها را از جمله عواملی می‌دانند که می‌تواند مانع انقراض این صنایع شود.البته با توجه به شرایط زندگی کنونی بسیاری از این رشته‌ها خاصیت کاربردی خود را از دست داده‌ است و احیای آنها فقط می‌تواند احیابخش فرهنگ و هنر این سرزمین باشد. اما احیای بخشی از این صنایع و آموزش دانشگاهی آنها به دلیل کاربردی بودن می‌تواند نقش مهمی در اشتغالزایی و حتی ارزآوری و بهره‌مندی‌های اقتصادی داشته باشد؛ رشته‌هایی مانند طلاسازی و شیرینی‌پزی سنتی در یزد، رشته فرش و برندهای مهم و منطقه‌ای آن، فیروزه نیشابور و حتی زعفران.

احیای برخی صنایع دستی

در همین حال از استان قزوین هم خبر می‌رسد که طی یکی دو سال گذشته ده رشته از رشته‌های هنرهای سنتی و صنایع این استان احیا شده است.

تولید البسه محلی، بافتنی‌های سنتی، بن‌بافی، پلاس‌بافی، جاجیم‌بافی و رودوزی‌های سنتی، سراجی سنتی، گیوه‌بافی، مشبک‌کاری و حصیربافی، تعدادی از این رشته‌های صنایع دستی احیا شده به شمار می‌رود.

معاون صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد نیز با بیان این‌که برخی از صنایع دستی این استان به دست فراموشی سپرده شده‌، معتقد است نداشتن نیروی مجرب صنایع دستی در استان، کمبود اعتبارات استانی در حوزه‌ صنایع دستی، کمبود تسهیلات اختصاصی صنایع دستی و فقدان کارگاه‌های تکمیلی از جمله عواملی است که تاکنون مانع راه‌اندازی کلاس‌های آموزشی صنایع دستی در استان شده است.

داریوش بهروزی با اشاره به فراموش شدن برخی از صنایع دستی مانند هور و هورژین‌بافی و نمکدان‌بافی و دول و دولچه مشبک در استان می‌گوید: نمدمالی، سفالگری، سیاه‌چادربافی، جاجیم‌بافی،گلیم مشت‌بافی، سبد‌بافی و گلیم فرش‌بافی نیز در صورت بی‌توجهی مسئولان و مردم به دست فراموشی سپرده خواهد شد.