مارهای مریخ‌نورد

تاکنون مریخ‌نوردهای گوناگونی در سطح این سیاره سرخ فرود آمده‌اند و البته اطلاعات ارزشمندی درباره این همسایه زمین برای ما فراهم کرده‌اند، اما مریخ‌نوردها همیشه با مشکلی اصلی روبه‌رو بوده‌اند و آن هم دشواری در حرکت روی سطح ناهموار این سیاره است.

اگر شما هم با خودرویی روی جاده‌ای خاکی و پر دست‌انداز حرکت کرده باشید، شاید بتوانید دشواری‌های حرکت وسیله‌ای چرخدار روی سطح ناهموار مریخ را تصور کنید. همین امر سبب شد که مریخ‌نورد ناسا با نام «اسپریت» در بخشی از ماموریت خود به دام افتاد​ و حرکت آن با دشواری روبه‌رو شد.

اما مارها در حرکت در سطح صحراها با مشکل خاصی موجه نیستند. هر مار می‌تواند براحتی از روی سطوح ناهموار عبور کرده، بدون مشکل زمین‌های شنی را طی کرده و حتی برای عبور از سطوح باریک خود را جمع کرده و از آن رد شود.

دانشمندان طرح‌های مختلفی را برای به کارگیری ربات‌های ماری‌شکل روی سطح سیارات دیگر مطرح کرده‌اند. یکی از اصلی‌ترین این طرح‌ها، ترکیب مریخ‌نوردهای کنونی و ربات‌های ماری‌شکل است. شاید مریخ‌نورد چرخ‌دار معمولی با چند ربات ماری‌شکل متصل به آن بتواند از پس سطوح ناهموار مریخ برآید.

به همین منظور ممکن است چند ربات ماری‌شکل به مریخ‌نورد شبیه به مریخ‌نورد کیوریسیتی ناسا متصل شود و به این ترتیب ضمن بالا بردن توانایی این مجموعه برای انجام کارهایی همچون نمونه‌برداری، امکان حرکت بهتر آن در سطح پر دست‌انداز مریخ فراهم شود.

اما مگر فرستادن ربات ماری‌شکل مجهز به تجهیزات مختلف به مریخ ایرادی دارد که سبب شده چنین طرحی در دستور کار قرار نگیرد؟ به نظر می‌رسد که مریخ‌نوردهایی که تاکنون مورد استفاده قرار گرفته‌اند از چند نظر برتری‌هایی دارند که سبب می‌شود دانشمندان نتوانند از آنها صرف نظر کنند. نخست این که فناوری ساخت این دستگاه‌ها سابقه‌ای طولانی داشته و در ​ بسیاری از تجربیات فضایی موفق بوده‌اند. دوم این که مریخ‌نوردهایی که تاکنون مورد استفاده بوده‌اند، توانایی حمل آزمایشگاه‌هایی سیار و از همه مهم‌تر سوخت هسته‌ای مورد نیاز برای ادامه فعالیت را دارا هستند.البته پیشنهادات ارائه‌شده برای استفاده از ربات‌های ماری‌شکل به همین جا ختم نمی‌شود. یکی دیگر از پیشنهادات ارائه‌شده، اتصال این ربات‌ها به صورت اجزایی جدا شدنی به مریخ‌نورد است. در این صورت​ هنگام برخورد با ناحیه‌ای که امکان حرکت مریخ‌نورد در آن وجود ندارد، می‌توان این ربات‌ها را جدا کرد تا هر یک به صورت مجزا در بخش‌های مختلف سطح ناهموار حرکت کرده و به جمع‌آوری اطلاعات بپردازند. البته با اتصال این ربات‌ها به وسیله سیم به مریخ‌پیما می‌توان انرژی مورد نیاز برای حرکت ربات‌های ماری‌شکل را تامین و اطلاعات تهیه شده آنها را دریافت کرد.

پژوهشگران آژانس فضایی اروپا در نخستین بخش از مطالعه درباره امکان کاربرد ربات‌های ماری‌شکل توانستند نوعی ربات با نام «ویکو» (Weeko) طراحی کنند که دارای ده تکه است و هر تکه می‌تواند در دو جهت حرکت کند. همچنین این ربات چند چرخ نیز دارد که می‌تواند به حرکت سریع‌تر روی زمین‌های هموارتر کمک کند. با این که این طرح اولیه فاصله زیادی با مدل ایده‌آل برای کاوش مریخ دارد، اما دانشمندان امیدوارند با بررسی‌های بیشتر با شیوه‌های موثرتری برای کاوش روی سطح همسایه قرمز رنگ زمین دست یابند.

Gizmag / مترجم: صالح سپهری‌فر