التهاب‌های قومی و اعتراضات سیاسی در ترکیه

آن‌گونه که منابع خبری گزارش داده‌اند، در این تصاویر ویدئویی، دانشجوی نوزده ساله‌ای در یکی از استان‌های غربی ترکیه مورد حمله نیروهای پلیس قرار می‌گیرد.

گزارش شده که این جوان پس از انتقال به بیمارستان، بر اثر جراحات وارده جان خود را از دست داده است. اکنون نیروهای پلیس متهم هستند که علاوه بر ضرب و شتم شدید این جوان، به دنبال نابود کردن فیلم گرفته شده از این ماجرا و مخفی کردن اقدامات خشونت‌بار پلیس این کشور علیه معترضان ضددولتی بوده‌اند.

همین موارد باعث شد تا یکشنبه شب شهرهای مختلف ترکیه بویژه دو شهر استانبول و انطاکیه شاهد تظاهرات ضددولتی باشد.

به گزارش واحد مرکزی خبر، پلیس ترکیه یکشنبه شب برای متفرق کردن تظاهرکنندگان مخالف دولت در چند شهر این کشور از گاز اشک‌آور و ماشین آب‌پاش استفاده کرد.

در همین زمینه، شبکه تلویزیونی ان.تی.وی اعلام کرد در استانبول، واحدهای ضدشورش پلیس هنگامی وارد عمل شدند که صدها تظاهرکننده در محله کادیک در بخش آسیایی شهر، موانعی را ایجاد کرده و آنها را به‌آتش کشیدند.

گفته می‌شود مخالفان در این محله حضور پررنگ‌تری دارند. بنا به اعلام این منبع خبری، در این درگیری‌ها ده نفر بازداشت شدند. معترضان همچنین قصد داشتند در مقابل دفتر حزب حاکم توسعه و عدالت تجمع کنند که پلیس مانع حضور آنها در این منطقه شد.

عکاس خبرگزاری فرانسه نیز اعلام کرد خبرنگار شبکه تلویزیونی آی.ام.سی، متعلق به مخالفان ترکیه، جزو بازداشت‌شدگان است. بنا به گزارش خبرگزاری دوغان، در یکی از محلات حومه آنکارا نیز درگیری‌هایی روی داد. این درگیری‌ها در منطقه‌ای اتفاق افتاد که تظاهرکنندگان اقدام به سنگربندی کرده بودند.

از سوی دیگر شبکه تلویزیونی سی.ان.ان ترکیه گزارش داد در انطاکیه درگیری‌هایی بین پلیس و تظاهرکنندگان مخالف دولت اواخر یکشنبه شب روی داد.

درگیری‌های قومی

موج تازه درگیری و آشوب در ترکیه پس از آن آغاز شد که یک هفته پیش احمد آتاکان بیست و سه ساله در استان جنوبی حاتای ترکیه جان خود را از دست داد. مشخص نبودن نحوه مرگ او و گزارش‌هایی مربوط به دخالت پلیس در مرگ این جوان باعث شد معترضان ترک‌ بار دیگر به خیابان‌ها بیایند.

از یک طرف خانواده و اطرافیان آتاکان می‌گویند این جوان بر اثر شلیک گاز اشک‌آور پلیس کشته شده است. در مقابل معمر گولر، وزیر کشور ترکیه این ادعا را رد کرده و معترضان را به بهانه قرار دادن مرگ این جوان برای گسترش آشوب متهم کرده است. بنا به گفته مقامات رسمی، این جوان بر اثر سقوط از پشت بام جان خود را از دست داده است.

احمد آتاکان از شیعیان علوی ترکیه است و مرگ او باعث شده طی یک هفته گذشته علاوه بر منتقدان همیشگی اردوغان، علویان این کشور نیز به خیابان‌ها آمده و از به حاشیه رانده شدن این اقلیت توسط دولت اردوغان انتقاد کنند. برخی تحلیلگران و کارشناسان بر این باورند که ناآرامی‌های ترکیه رنگ و روی قومی و مذهبی به خود گرفته است.

در همین زمینه، مسعود اولکر، یک تحلیلگر سیاسی ترکیه درخصوص علت این اعتراضات گفت: این اعتراضات را از دو جنبه می‌توان بررسی کرد؛ در درجه اول این اعتراضات بازتاب ساختار گروه‌های حاشیه‌ای است که در خشونت‌های خیابانی دست دارند. در درجه دوم تلاشی است برای گسترش گروه‌های مخالف قانونی دولت و جستجویی برای آزادی بیان و ابراز ایده‌های متفاوت.

وی افزود: به لحاظ اجتماعی این یک پدیده جدید در ترکیه است و اتفاقات اخیر دارای پیام‌های مهمی در زمینه هماهنگی تعادل و توازن دموکراسی در ترکیه از نظر هر دو طرف است.

واکنش و هشدار اردوغان

با گذشت شش روز از این ناآرامی‌ها، نوع برخورد نخست‌وزیر ترکیه نیز به نوبه خود تحریک‌کننده بوده است. رجب طیب اردوغان روز شنبه در مراسم افتتاحیه فرودگاهی جدید در استان ادیامان در شرق ترکیه گفت: «من بویژه به برادران علوی هشدار می‌دهم تلاش‌هایی برای تکرار سناریویی کثیف با حضور مخالفان سیاسی اصلی صورت می‌گیرد؛ تلاش‌هایی برای به آتش کشیدن خیابان‌ها. مخالفان اصلی از دست‌هایی کثیف برای ایجاد آشوب بهره‌برداری می‌کنند».

به گزارش پایگاه اینترنتی روزنامه حریت، اردوغان افزود: علوی‌ها و سنی‌ها در این سرزمین یکی هستند، ما در دام تحریک‌کنندگانی که دشمنان ترکیه آنها را مدیریت می‌کنند، نخواهیم افتاد.

اردوغان اظهار کرد: تلاش‌هایی برای ایجاد حوادثی مشابه کشتارهای قهرمان مرعش و شوروم (درگیری‌های طایفه‌ای خونین سال‌های 1978 و 1980) در جریان است. وی علنا حزب خلق جمهوری را متهم به دامن زدن به این ناآرامی‌ها کرد و گفت این حزب به دنبال کودتا علیه دولت و حزب عدالت و توسعه است.

دور جدید ناآرامی‌ها و درگیری‌ها در ترکیه در حالی آغاز شده که شش ماه تا انتخابات محلی مانده است. برخی خبرها حاکی است حزب حاکم از هم‌اکنون اقدامات خود برای پیروزی در این انتخابات را آغاز کرده است. گفته می‌شود حزب حاکم 6000 نفر را برای تبلیغ این حزب در رسانه‌های اجتماعی استخدام کرده است. هزار نفر در استانبول، ۶۰۰ نفر در آنکارا و ۴۰۰ نفر در ازمیر؛ سه شهر بزرگ ترکیه، کار تبلیغ حزب حاکم عدالت و توسعه را بر‌عهده دارند.

حسین خلیلی ‌/‌ گروه بین‌الملل