از کولر تا چیلر و...

چیلر و فن‌کوئل مهم‌ترین این نام‌ها هستند که درباره‌شان شاید زیاد ندانیم، اما دست‌کم می‌توان با مروری کوتاه و ساده اطلاعاتی از آن در اختیار گذاشت.

چیلر:

چیلرها نیز از دستگاه‌های تهویه مطبوع هستند؛ تفاوت آنها با کولرهای گازی در این است که دارای توان و ظرفیت بسیار بالا بوده که با واحد تن (یک تن برابر است با ۱۲۰۰۰ بی‌تی‌یو) بیان می‌شود. چیلرها بیشتر در مکان‌های بزرگ مسکونی یا صنعتی استفاده می‌شود.

چیلرها در دو نوع بسیار متداول ساخته می‌شوند که عبارتند از:

1 ـ چیلرهای تراکمی:

چیلرهای تراکمی از گازهای مبرد همچون فریون در چرخه انتقال گرمای خود استفاده می‌کنند و جهت حرکت گاز و متراکم کردن آن، از دستگاه متراکم‌کننده یا همان کمپرسور استفاده می‌کنند؛ در واقع باید گفت چیلرهای تراکمی همان کولرهای گازی هستند در مقیاس بسیار بزرگ‌تر و با ظرفیت بسیار بالاتر؛ در این نوع چیلرها، کندانسورها با هوا یا با آب و هوا خنک می‌شوند؛ در چیلرها، از آب جهت انتقال سرما یا گرما استفاده می‌شود که در داخل فن‌کویل‌هایی که در داخل محیط نصب شده‌اند حرکت می‌کند؛ یعنی آب در داخل یونیت خارجی چیلر، گرم یا سرد شده و به فن‌کویل داخلی منتقل می‌شود و باعث خنک شدن یا گرم شدن محیط می‌گردد؛ چیلرهای تراکمی بسته به نوع کمپرسور خود تقسیم‌بندی می‌شوند:

A) چیلرهای تراکمی رفت و برگشتی که دارای کمپرسور رفت و برگشتی یا همان پیستونی هستند.

B) چیلرهای تراکمی اسکرو که دارای کمپرسور اسکرو هستند.

این نوع چیلرها به دلیل استفاده از کمپرسورهایی با ظرفیت بالا و دارای آلات محرکه زیاد، بسیار پرمصرف بوده و هزینه تعمیرات و نگهداری بالایی دارند.

2 ـ چیلرهای جذبی:

در چیلرهای جذبی، عملکرد سرما سازی متفاوت است و کمپرسور که دارای مصرف برق بالاست، حذف شده و به جای آن از آب به‌عنوان مبرد، از ژنراتور حرارتی (کوره یا مشعل) به‌عنوان تبدیل‌کننده آب به بخار و از ماده‌ای شیمیایی به نام لیتیوم برماید به‌عنوان جذب‌کننده بخار آب استفاده می‌شود که نامگذاری این چیلر به‌عنوان چیلر جذبی، به دلیل استفاده از همین ماده و عملکرد آن در چرخه سرما‌سازی است؛ استفاده از چیلرهای جذبی، به‌دلیل کم‌مصرف و کم‌صدا بودن بسیار متداول بوده و برای خنک کردن فضاهای بزرگ تجاری و مسکونی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

چرخه سرماسازی در چیلرهای جذبی

همان‌طور که اشاره شد، در چیلرهای جذبی از خاصیت لیتیوم برماید که جذب‌کننده بخار آب است، استفاده می‌شود؛ به این معنا که لیتیوم برماید بر اثر جذب بخار آب (که در اواپراتور یا یونیت داخلی صورت می‌پذیرد) رقیق شده، به ژنراتور منتقل شده و حرارت می‌بیند که بر اثر حرارت، غلیظ شده و بخار آب آزاد می‌گردد؛ بخار آب به کندانسور منتقل شده که دارای فشار 0.1 اتمسفر است و به آب تبدیل می‌شود و به اواپراتور که کویل‌های آب انتقالی به فن کویل‌ها در آن است، منتقل می‌شود که دارای فشار 0.01 اتمسفر است؛ به دلیل فشار پایین، آب به بخار آب تبدیل می‌شود و از آنجا که منبع حرارتی در آنجا وجود ندارد، گرمای نهان تبخیر را (همان مقدار گرمایی که برای تبدیل آب به بخار مورد نیاز است) از محیط دریافت کرده و باعث خنک شدن کویل‌های اواپراتور می‌شود؛ پس از آن توسط لیتیوم برماید، جذب شده و به ژنراتور منتقل شده و این چرخه ادامه می‌یابد.

فن‌کوئل:

فن‌کویل همان‌گونه که از نامش پیداست، دستگاهی است دارای کویل یا لوله‌هایی که تشکیل محفظه‌ای برای فن می‌دهند. کارکرد دستگاه به گونه‌ای است که بر اثر چرخش فن، هوای محیط از میان کویل‌ها عبور کرده و به محیط برمی‌گردد؛ از این‌رو اگر کویل‌ها سرد باشند، محیط خنک شده و اگر گرم باشند، محیط گرم می‌شود؛ عموما ماده‌ای که داخل کویل‌ها حرکت می‌کند، آب است. گرم یا سرد کردن آب داخل کویل‌های فن‌کویل، توسط یک دستگاه چیلر صورت می‌پذیرد که می‌تواند از نوع جذبی یا تراکمی باشد. فن‌کویل‌ها در انواع دیواری، زمینی و سقفی کانالی قابل استفاده هستند.