تکیه ‌کلام‌هایی که از یاد نمی‌روند

همه این اصطلاحات تکیه‌کلام‌های شخصیت‌های قصه‌های مختلف سریال‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی بوده‌اند که در زمان خود بین مخاطبان با استقبال هم روبه‌رو شده‌اند.

استفاده از تکیه‌کلام‌های طنزآمیز مدت‌هاست که در مجموعه‌های تلویزیونی کمتر شنیده می‌شود. «پایتخت» ساخته سیروس مقدم یکی از آن سریال‌هایی بود که بار دیگر باعث ترویج تکیه‌کلام‌ در بین مردم شد.

«بنزین بریزم خودمو آتیش بدم» تازه‌ترین تکیه‌کلامی است که این روزها از زبان شخصیت‌ عجیب و غریبی به نام مراد در سریال جدید سیروس مقدم «تا ثریا» می‌شنویم و باعث شده دوباره در کوچه و خیابان آن را از زبان آدم‌های مختلف به‌خصوص نوجوانان بشنویم.

کاربرد این اصطلاحات در جامعه جزئی از نکته‌سنجی‌های ما ایرانی‌هاست که تلاش می‌‌کنیم اصطلاحات تازه را که با خاطره جمعی ما نسبتی دارند، به گفتار روزانه اضافه کنیم.

استفاده از این تکیه‌کلام‌ها آن هم به این حجم ما را با این واقعیت آشنا می‌کند که رسانه‌های دیداری و شنیداری ما تا چه اندازه بین مخاطبان نفوذ دارند و از سوی همین مخاطبان تا چه اندازه دقیق بررسی می‌شوند.

بیشتر این تکیه‌کلام‌ها البته از آثار طنز تلویزیون اخذ شده‌اند و طبیعی است که برای تلطیف یک بحث یا یادآوری یک خاطره شیرین مشترک به کار گرفته می‌شوند.

همین یادآوری دوباره یک نکته طنزآمیز یا تکیه‌ کلام مطایبه‌آمیز که همه از آن خاطره‌ای در ذهن دارند، می‌تواند چاشنی خنده‌ای کوتاه باشد.

با این حال این تنها یک طرف ماجراست و باید دانست که این موضوع آفت‌هایی را هم دارد. این‌که رواج یک تکیه‌کلام فکر نشده ممکن است منجر به آزردگی بخشی از افراد جامعه شود، از آن ظرایفی است که باید مسوولان رسانه به آن توجه کافی داشته باشند.

برنامه‌های صداوسیما و خصوصا مجموعه‌های طنز آن در این زمینه موفق شده‌اند علاوه بر این‌که بخش قابل اعتنایی از جامعه را با خود همراه کنند، تا حد مقدور اعتدال را هم رعایت کنند.

از آنجا که مخاطب ایرانی، بسیار هوشمند است و معنی اشارات و کنایه‌ها را زود متوجه می‌شود، کار دست‌اندرکاران رسانه ملی در این حوزه بسیار سخت می‌شود، در واقع کسی که در رسانه‌ای مثل تلویزیون کار نمایشی انجام می‌دهد، باید شناخت مناسبی از جامعه کنونی و مناسبات آن داشته باشد تا بتواند حرفش را با همه ملاحظات موجود بزند.

مهدی غلامحیدری - دبیرگروه رادیو و تلویزیون