حاشیه و متن جشنواره فیلم فجر

کسانی که از بیرون به این جریان نگاه می‌کردند، این انتخاب دو توجیه داشت؛ نخست این‌که این فیلم‌ها به دلایل فنی از بخش مسابقه بیرون مانده باشند، به این معنا که ارزش و استانداردهای سینمایی‌شان پایین بوده باشد. مساله دوم این که شاید بنا به دلایلی، اجازه حضور به این آثار در بخش مسابقه داده نشده است. طبعا سازندگان این فیلم‌ها دلایل حذف آثارشان را غیرسینمایی می‌دانند علیرضا داوودنژاد ماه‌ها پیش «مرهم» را در سالن نمایش بنیاد فارابی به نمایش گذاشته بود و بسیاری از فیلمسازان و منتقدان آن را تحسین کرده بودند؛

سیروس الوند از بخش مسابقه بیرون ماند و به بخش نوعی نگاه راه یافت، الوند این بخش را «نخود سیاه» نامید و عبدالرضا کاهانی طی نامه‌ای سرگشاده به علیرضا سجادپور، خواستار اخذ پروانه نمایش «اسب حیوان نجیبی است» شد.

نحوه رسیدن فیلم‌ها به جشنواره و قرار گرفتن نامشان جدول‌های نمایش سینماها نیز مساله‌ای دیگر است. برای نخستین بار طی این سال‌ها، جدول نمایش فیلم‌ها در سالن برج میلاد (ویژه رسانه‌ها و سینماگران) روز به روز اعلام می‌شد و گاه خیلی‌ها نمی‌دانستند که برنامه 2 ساعت بعد چیست، این اتفاق باعث شد بسیاری از منتقدان موفق به دیدن فیلم «اینجا بدون من» نشوند. ماه‌ها قبل اعلام شده بود که مهلت ارسال فیلم‌ها نیمه‌ دی‌ماه است اما خیلی از فیلم‌ها دیر مراحل آماده‌سازی‌شان را طی کردند («اینجا بدون من»، «پایان‌نامه»، «پاریس تا پاریس»، «اخراجی‌ها3»، «جرم» و «33 روز») و نمایش آنها به روزهای آخر جشنواره کشید و بدون اعلام قبلی روی پرده رفتند.

اما حسن بزرگ امسال، حضور چند نسل از فیلمسازان در این جشنواره بود؛ مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی از نسل قدیم، ابراهیم حاتمی‌کیا، سیروس الوند، احمدرضا معتمدی، محمد بزرگ‌نیا، جمال شورجه و بهروز افخمی از نسل دهه 60، رضا میرکریمی، محمدحسین لطیفی، علی رفیعی، مازیار میری و اصغر فرهادی از نسل میانی دهه 70 و سرانجام جوانانی مانند بهرام توکلی، عبدالرضا کاهانی، محمدرضا عرب. هریک از این فیلمسازان به نوعی رونق‌بخش جشنواره بودند؛ از فیلم زیبا و ارزشمند «جدایی نادر از سیمین» و «اینجا بدون من» گرفته تا فیلم‌های پرحاشیه‌ای مانند «پایان‌نامه» و «اخراجی‌ها3». ابراهیم حاتمی‌کیا نیز پس از چند سال دوری از فضای سیاسی، امسال با «گزارش یک جشن» بار دیگر در کانون خبرها قرار داشت. اختلاف‌ها و اعتراضات نیز همواره جزو جدایی‌ناپذیر جشنواره است؛ از اظهارنظر میرکریمی نسبت به هیات داوران گرفته تا پاسخ جهانگیر الماسی به او.

با همه این حرف‌ها جشنواره فیلم فجر هنوز مهم‌ترین رویداد سالانه در حوزه سینماست و هنوز بسیاری از مردم از قشرهای گوناگون و طبقات مختلف، با کنجکاوی پیگیر اخبار جشنواره هستند تلویزیون نیز امسال با پخش هر روزه برنامه «هفت» و حضور مهمانان مختلف و نقد آثار برای نخستین بار در 3 دهه اخیر اخبار جشنواره را پوشش داد و به این ترتیب دوره تازه‌ای در سینمای ایران آغاز شد. پیش از این گفته می‌شد که تلویزیون بدون توجه به سینما به راه خود می‌رود و حتی با عدم پخش تیزرهای فیلم‌های روی پرده، شمشیر خود را از رو بسته است، اما امسال استقبال مردم از برنامه «هفت»، نشانگر عمق تأثیرگذاری این برنامه بر مردم و سینمای ایران است. کاستی‌های برنامه‌ نیز در صورت تداوم آن برطرف خواهد شد.