کاهش گرایش به ‌تحصیل در رشته‌‌های پزشکی

 این روزها مشکلات معیشتی پزشکان عمومی، درآمد‌های پزشکان در ساخت و سازها، گله پزشکان از تغییر جایگاه و شأنشان، مشکلات سیستم نظام آموزش پزشکی که از مهاجرت‌ها حکایت دارد و مشکلات نظام سلامت که رابطه بیمار و پزشک را برعکس گذشته کاملا مادی کرده است، گویای تغییراتی عمیق در وضعیت جامعه پزشکی کشور است.

متولیان بخش‌های خصوصی و دولتی پزشکان به مناسبت روز پزشک که امروز و مصادف با سالروز تولد ابوعلی سینا، فیلسوف و پزشک ایرانی است، از آینده این حرفه ابراز نگرانی کرده‌اند، تا جایی که دکتر شهاب‌الدین صدر، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور در پیامی به مناسبت این روز اعلام کرد: تشدید مشکلات اقتصادی بخش درمان، بیمه‏های ناکارآمد، اعمال محدودیت‏ها و ضوابط کهنه دست‌و‌پاگیر و گاه غلط، اختلال در نظام ارزش‌گذاری خدمات پزشکی بویژه در بخش دولتی، تصمیم‌های غیرکارشناسی و مداخلات بیجای برخی دستگاه‏ها طی سال‏های گذشته آسیب‏های جدی به نظام سلامت کشور وارد کرده است.

به گفته او، این امر سبب شده است که گرایش نخبگان در انتخاب رشته تحصیلی در آزمون‏های ورودی دانشگاه‏ها تغییر محسوس داشته، روند مهاجرت متخصصان به خارج ازکشور سیر صعودی یافته، دانش‌آموختگان پزشکی را به کار در رشته‏های غیرمرتبط واداشته و آینده پزشکی کشور را در هاله‏ای از تردیدهای جدی فرو برده است؛ ابهاماتی جدی و تامل‌برانگیز که مدت‏هاست مخالفت کارشناسان دلسوز را به دنبال داشته است.

به گزارش «جام‌جم»، صدر در این پیام تاکید کرده است: نظام سلامت کشور به رغم شایستگی‏های بسیار جامعه پزشکی در نتیجه نگرش نامطلوب سیاستگذاران و مجریان به حوزه سلامت به ویژه در مبحث اقتصاد درمان در ارائه خدمات مطلوب و درخور این مردم بزرگ و جامعه پزشکی و تامین حقوق اولیه آنان توفیق چندانی نداشته است.

ظاهرا در بین جامعه پزشکی، بیشترین مشکل را پزشکان عمومی دارند که مشکلات آموزشی، دغدغه‌های معیشتی، شیفت‌های کاری زیاد و کاهش کیفیت خدمات، روآوری به حرفه‌های دیگر و مشکلات ادامه تحصیل با توجه به مشکلات آزمون دستیاری در سال‌های اخیر از جمله آنهاست.

از طرفی، اختلاف زیاد درآمدها بین پزشکان عمومی و متخصص نیز به عنوان چالشی در این بخش مطرح می‌شود.کیفیت آموزش پزشکی نیز در سال‌های اخیر بارها مورد نقد قرار گرفته است هرچند وزارت بهداشت در این خصوص سکوت کرده اما دست کم در مورد ادامه تحصیل پزشکان عمومی حرف و حدیث‌های آزمون دستیاری کار را به جایی رساند که حتی برخی نمایندگان مجلس را واداشت نسبت به خروج این گروه از پزشکان از کشور هشدار دهند.

یکی از دانشجویان سال آخر پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر وجود مشکلات آموزشی برای این دانشجویان در بیمارستان‌ها، به ایسنا می‌گوید: در بیمارستان‌ها آموزش دانشجویان فدای کارهای روزانه بخش و رسیدگی به بیماران می‌شود و اکثر دانشجویان به جای آموزش صحیح، ساعت‌ها مشغول اداره کردن بخش‌ها هستند.

او به عدم ثبات در قوانین وضع شده به عنوان یک معضل اشاره می‌کند و می‌افزاید: در حال حاضر تعداد سال‌های طرح دستیاران پزشکی از 2 سال به 8 سال افزایش یافته است که این مساله باعث بی‌انگیزگی پزشکان در امر طبابت می‌شود.

این دانشجوی پزشکی ورودی 82 نبود امنیت شغلی را از مشکلات مهم دانشجویان پزشکی می‌داند و می‌گوید: ما در حالی دوره‌های آموزشی خود را می‌گذرانیم که اصلا به آینده شغلی خود امیدوار نیستیم. هر چند که پیاده کردن نظام ارجاع در سیستم بهداشت و درمان می‌تواند در رفع این مشکل راهگشا باشد، اما ما حتی به عملی شدن این طرح نیز اطمینان نداریم.

رئیس فرهنگستان علوم پزشکی کشور نیز بیکاری و درآمد کم را مهم‌ترین مشکل پزشکان عمومی اعلام و اظهار می‌کند: پزشکان عمومی بیشترین بار ارائه خدمات درمانی به مردم را به دوش می‌کشند، بسیاری از آنان مجبورند برای کار به مناطق محروم بروند؛ جاهایی که مردم نیاز بیشتری به پزشک دارند و امکانات کمتری برای زندگی وجود دارد. دولت باید امکانات و درآمد کافی برای این پزشکان فراهم کند.

علیرضا مرندی در گفتگو با فارس می‌افزاید: نبود امنیت شغلی و درآمد مناسب برای پزشکان اعم از پزشکان عمومی، متخصص و فوق تخصص به خصوص در بخش دولتی باعث شده است که پزشکان تمایل چندانی برای تمام وقت بودن در بخش دولتی نداشته باشند و به سمت بخش خصوصی سوق داده می‌شوند، این مساله باعث تضعیف بخش دولتی در ارائه خدمات مناسب بهداشتی و درمانی به مردم شده و از طرف دیگر پرداخت از جیب مردم را برای سلامت افزایش داده است.

وزارت بهداشت معتقد بود با طرح پزشک خانواده می‌توان مشکل بیکاری بسیاری از پزشکان را حل کرد اما این طرح هم چه در مرحله اجرا و چه در راضی نگه داشتن پزشکان چندان موفق نبوده است.

عضو هیات رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان در این زمینه اجرای نادرست طرح پزشک خانواده و سیستم ارجاع را مهم‌ترین مشکلات فراروی جامعه پزشکی می‌داند.

انوشیروان محسنی بندپی به ایسنا می‌گوید: نهادینه شدن و اجرای درست پزشک خانواده و سیستم ارجاع می‌توانست هم صرفه‌جویی در وقت متخصصان، هم صرفه‌جویی در اقتصاد بهداشت و هم بهبود سلامت کشور را در پی داشته باشد.به گفته او، اگر طرح پزشک خانواده به درستی انجام گیرد و هم گیرنده خدمت یعنی بیمار دائما خودش را چک کند و هم پزشکی که به عنوان پزشک خانواده این بیمار مطرح است دائما وی را نظارت و پایش کند، مشکلاتی که سلامتی بیمار را به مخاطره می‌اندازد مشخص می‌شود و وی بازخورد لازم را دریافت می‌کند.

همه آنچه به عنوان مشکلات پزشکان مطرح می‌شود به گونه‌ای به سیستم نظام سلامت در بخش دولتی برمی‌گردد و شواهد نشان می‌دهد که پزشکان مشغول در بخش خصوصی دست کم از لحاظ مالی و حفظ شأن و جایگاه مشکلات کمتری دارند.

با وجود این پزشک متخصصی که تنها در بخش خصوصی فعال است به «جام‌جم» می‌گوید:شاید پزشکان متخصص از لحاظ مالی مشکلی نداشته باشند اما کسی توجه نمی‌کند که ما به شکل تمام وقت مشغول به کار هستیم.

او که خواست نامش فاش نشود، ادامه می‌دهد: اغلب پزشکان متخصص اگر در بخش دولتی فعال باشند که صبح‌ها و در ساعات اداری در بیمارستان‌های دولتی مشغول به کار هستند، عصرها در بیمارستان‌ها و مراکز خصوصی و تا ساعاتی از شب نیز در مطب‌هایشان. علاوه بر این در خیلی از ساعات نیمه شب نیز در صورت نیاز،باید به بیمارستان مراجعه کنند.

او تاکید می‌کند: متاسفانه پزشکانی که از علم و توان خود به ثروت رسیده‌اند به شکل بی‌وقفه کار کرده‌اند و همه زندگی خود را در این راه گذاشته‌اند. اما با وجود مطرح شدن این موضوع هنوز هم پزشکانی مانند دکتر ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی هستند که معتقدند کسانی که در این حرفه به دنبال پول و ثروت باشند از اهداف واقعی طبابت و طبیب بودن دور خواهند بود.

او با انتقاد از پزشکانی که وارد مشاغلی نظیر ساخت و ساز می‌شوند و در واقع در پی درآمدزایی خارج از این حرفه هستند، می‌گوید: مادی‌گرایی در حرفه‌ای مانند پزشکی آسیب بزرگی محسوب می‌شود که باید با اصلاح ساختار بیمه، نظام پرداخت‌ها و واقعی کردن تعرفه رابطه مالی پزشک و بیمار را به حداقل رساند.

با این تفاسیر در واقع چالش‌های نظام سلامت کار را به جایی رسانده است که نارضایتی هر دو گروه بیماران و پزشکان افزایش یابد. بهبود این وضعیت نیازمند برنامه‌ریزی درست در نظام سلامت است؛ مساله‌ای که سال‌هاست تکرار و از سوی وزارت بهداشت تایید می‌شود اما در عمل تغییری به همراه ندارد.

مستوره برادران نصیری 
گروه جامعه