طلوع زندگی در آذربایجان شرقی

از روز اول تولد نوزاد تا روز دهم، قرآن، چاقو، پیاز، نان و در برخی شهرستان‌ها، نمک و نان را زیر سر کودک می‌گذارند و اعتقاد دارند این امر به خاطر حفاظت و امنیت نوزاد است و صبح روز دهم، نان را برداشته و در کوچه می‌گذارند تا حشرات و حیوانات کوچک آن را بخورد. مردم آذربایجان تا روز چهلم، مادر و کودک را تنها نمی‌گذارند و حتی موقع اذان و غروب خورشید، کودک را به آغوش می‌گیرند.

آذری‌ها برای در امان ماندن نوزاد از چشم زخم نیز رسم و رسوم دارند. آنها زمانی که مهمانی برای عیادت مادر و فرزند به خانه می‌آید، قبل از این که او وارد محل نگهداری نوزاد شود، نوزاد را از اتاق بیرون می‌برند و پس از آن که میهمان وارد اتاق شد، پشت سرش کودک را برای دیدن وارد اتاق می‌کنند تا مبادا سنگینی نفس و نگاه مهمان، صدمه‌ای به کودک بزند.

اگر می‌خواهید بدانید نوزادی که تا چند وقت دیگر به دنیا می‌آید؛ پسر است یا دختر، باید از زن زائو بپرسید: می‌خواهی به ما قویماخ (کاچی)‌ بدهی یا قیقاناخ (خاگینه)‌؟ وی نیز با جوابی که می‌دهد، اطرافیان می‌فهمند که نوزاد آینده دختر است یا پسر؟ چرا که در روز هفتم تولد نوزاد، اگر دختر باشد کاچی و اگر پسر باشد خاگینه پخته شده و به مهمانان دعوت شده، داده می‌شود.

همچنین ناف نوزاد که تا روز دهم خشک شده و می‌افتد، توسط یکی از اطرافیان نزدیک به مدرسه، مسجد یا دانشگاه انداخته می‌شود؛ چراکه مردم معتقدند اگر ناف کودک در مسجد یا محله بیفتد، کودک در آینده اهل علم و دین خواهد شد.

با آغاز تابستان و گرمای طاقت‌فرسایش،‌ مردم این دیار، بدن کودک را حنا می‌مالند تا گرمای بدنش گرفته شده و دچار گرمازدگی نشود.

همچنین در برخی مناطق معتقدند اگر نبات شکسته شده عروس و داماد جوانی را که دوران نامزدی را طی می‌کنند، با آب‌جوش حل کرده و نبات داغ درست کرده و به کودک بخورانند، مانع از اسهال و استفراغ کودک در تابستان می‌شود.

پختن دیشلیخ «آش دندونی» یکی از رایج‌ترین و مرسوم‌ترین آیین‌های مردم آذربایجان است. در 6، 7 ماهگی که سفیدی اولین دندان نوزاد مشاهده می‌شود، این آش که مرکب از گندم، نخود، کشمش، گردو، پسته، پیاز و... است، توسط مادر داماد پخته شده و بین فامیل و همسایه‌ها پخش می‌شود.

افرادی که از این آش میل کرده‌اند، در مقابل آن هدیه‌ای برای کودک می‌فرستند.

همچنین اعتقاد بر این است که اولین نوبت گرفتن ناخن‌ها و کوتاه کردن موی سر توسط دایی بزرگ که ملقب به آقادایی یا خان‌دایی است، صورت بگیرد.