شکار غیرقانونی ،تهدیدی برای محیط‌ زیست‌

نحوه صدور پروانه شکار

برای صدور پروانه شکار ویژه، دستورالعمل خاصی وجود دارد. طبق این آیین‌نامه‌ها، ‌پروانه ویژه شکار بر اساس سهمیه شکار تعیین شده برای هر یک از مناطق و با توجه به شرایط و امکانات هر شکارگاه صادر می‌شود.

سهمیه شکار هر یک از مناطق پیش از شروع فصل شکار به اداره کل محیط‌زیست استان ابلاغ خواهد شد و اداره کل محیط‌زیست استان پس از اطلاع‌رسانی به‌نحو مقتضی مهلت معینی را برای اخذ درخواست متقاضیان پروانه ویژه شکار تعیین می‌کند.

دارنده پروانه شکار مجاز است حداکثر 2 نفر همراه غیرمسلح در شکارگاه داشته باشد و تمدید پروانه ویژه شکار در شرایط نامساعد جوی و شرایط خاص صرفا در فصل شکار و قبل از ورود شکارچی به شکارگاه بلامانع است.در صورت حضور شکارچی در شکارگاه و موفق نشدن در شکار تمدید پروانه ممنوع است و مشخصات پروانه صادر شده باید در دفترچه شناسایی ویژه حمل سلاح گلوله‌زنی ثبت شود و رعایت نکردن این ماده تخلف اداری محسوب می‌شود.

از کل سهمیه تعیین شده 50 درصد برای شکارچیان بومی و 50 درصد برای شکارچیان غیربومی در نظر گرفته شود.همچنین در مقررات و ضوابط شکار آمده است که مقررات شکار و شرایط مندرج در دستورالعمل آن باید قبلا به شکارچی اعلام شود.

شکارچیان مکلفند پیش از ورود به شکارگاه به اداره کل محیط ‌زیست استان مراجعه و همراه محیط‌بان راهنما به شکارگاه عزیمت کند و حداکثر توقف شکارچیان در شکارگاه برای شکار 43 شبانه‌روز و تیراندازی و شکار بدون حضور محیط‌بان راهنما ممنوع است.

اداره کل محیط ‌زیست استان نیز باید از متقاضیانی که به نام آنها پروانه شکار صادر شده است، تعهد کتبی مبنی بر شکار حیوان با سن حداقل 9 سال برای پروانه‌های ویژه بگیرد و در صورت شکار حیوان با سن کمتر برابر ضوابط و مقررات به عنوان متخلف با آنها برخورد می‌شود.

شروع فصل شکار از تاریخ صدور تا 25 آبان و مجددا از 15 آذر تا آخر اسفند است و تیراندازی و شکار از داخل جاده اعم از عمومی و اختصاصی تا حریم 50 متری و تیراندازی و شکار از یک‌ساعت پس از غروب آفتاب تا یک‌ساعت پیش از طلوع آفتاب ممنوع است.

اداره کل حفاظت محیط‌ زیست استان ذی‌ربط موظف است در پایان فصل شکار گزارشی مشروح از برنامه شکار، اعم از تعداد پروانه‌های ویژه صادره و تعداد حیوانات شکار شده را به اداره کل هماهنگی گارد امور استان‌ها و مناطق و دفتر امور حیات‌وحش و آبزیان ارسال کند.

شکار بی‌رویه‌

کارشناسان معتقدند ‌امروزه از یک سو تخریب زیستگاه حیات‌وحش کشور را تهدید می‌کند و از سوی دیگر، شکار بی‌رویه و غیرقانونی همین شمار اندک باقیمانده را در معرض انقراض قرار داده است. وقتی برخی شکارچیان به پلنگ که حداکثر 200 قلاده آن در سراسر کشور وجود دارد رحم نمی‌کنند، دیگر چگونه می‌توان انتظار داشت که گونه‌هایی از این دست برای نسل‌های آتی حفظ شود.

محمدجعفر جوادی، سرپرست اداره کل هماهنگی گارد امور استان‌ها و مناطق سازمان حفاظت محیط‌ زیست در این باره می‌گوید:‌ در سال 86 بودجه پیشنهادی به منظور تجهیز پاسگاه‌ها و محیط‌بانان در مناطق 8 میلیارد و 700 میلیون تومان بود که 6 میلیارد و 370 میلیون تومان آن یعنی معادل 73 درصد بودجه پیشنهادی تصویب شد.

وی با اشاره به بخش خرید تجهیزات و تکمیل امکانات پاسگاه‌ها‌ افزود: ‌در این بخش در سال 85، 456 میلیون تومان بودجه به استان‌ها فرستاده و در سال 86 ، 726 میلیون تومان بودجه به استان‌ها ارسال شد.

وی ادامه داد: ‌این تجهیزات شامل تعدادی تلسکوپ، 120 دوربین چشمی، 4 چادر جمعی، 80 دست اورکت است که به این بخش حدود 167 میلیون و 166 هزار تومان اختصاص داده شده است.

تروفه، گونه‌ای ممتاز

علاقه‌مندان به حیات‌وحش همواره این سوال را مطرح می‌کنند که شکار تروفه به چه معناست و  تروفه چگونه می‌تواند به افزایش جمعیت یک گونه کمک کند؟ آیا شکار تروفه به حیوانی اطلاق می‌شود که سال‌هایی از زندگی خود را سپری کرده و فرصت کافی برای ابراز وجود در میان جمعیت و نسل خود داشته است یا این‌که از نظر میزان رشد شاخ، جمجمه یا دندان، به حد مطلوب و یا فراتر از معمول رسیده یا از نظر سنی رو به کهولت باشد و آیا شکارچی می‌داند که با شکار و حذف این حیوان مسن یا پیر، عرصه را برای جوان‌ترها و ابراز وجودشان باز می‌کند و به عبارتی جمعیت آن نسل را هرس می‌کند یا شاید اثرات منفی بر جمعیت آن گونه داشته باشد؟

برخی کارشناسان معتقدند، تروفه به یک گونه ممتاز اطلاق می‌شود و هدف این است که شکارچیان تا آنجا که بتوانند، به دنبال شکار ممتاز، مسن و نر باشند و به این ترتیب به حیوانات جوان یا ماده لطمه‌ای وارد نشود. برابر تعریف انجمن‌های بین‌المللی حیات‌وحش، شکار به معنی بهره‌برداری پایدار از حیات‌وحش است که این تعریف مورد پذیرش مجامع زیست‌محیطی نیز هست و در واقع شکار تروفه به شکار پیری اطلاق می‌شود که براساس اندازه شاخ یا پوست یا دندان ارزیابی می‌شود و حتی به نظر برخی نیز عمل شکار تروفه مترادف با هرس جمعیت برای پویایی بهتر و جوان شدن جمعیت حیات‌وحش است، لیکن این پرسش مطرح می‌شود که با وضع فعلی، جمعیت حیات‌وحش کشور به حدی رسیده است که بتوان تعدادی را هرس کرد؟

تاکسیدرمی‌

تاکسیدرمی باید پایه‌ای برای تحقیقات علمی باشد، خصوصا که مبحث تاکسیدرمی در سال‌های گذشته پیشرفت روبه رشدی در ایران داشته است. می‌توان گفت در برخی موارد، تاکسیدرمی از اهداف علمی فاصله گرفته و به نوعی تفریح و سرگرمی و انگیزه‌ای برای شکار حیوانات تبدیل و استفاده ابزاری و اغلب تجاری از حیوانات شده است.

برخی دوستداران محیط‌زیست معتقدند در دنیای امروز که علوم مختلف از ریاضی گرفته تا زیست‌شناسی با دنیای فناوری و نرم‌افزارهایی ویژه گره خورده است؛ توسل به تاکسیدرمی حیوانات به منظور بررسی آناتومی آنها ناعادلانه به نظر می‌رسد.

در دنیایی که با بهره‌گیری از مدل‌سازی رایانه‌ای یا مدل‌های مصنوعی می‌توان خدماتی مشابه را به علاقه‌مندان مطالعه گونه‌های جانوری در خطر انقراض و نادر یا غیرقابل دسترس ارائه کرد، آیا براستی هنوز هم نیاز مبرمی به بهره‌گیری از این روش احساس می‌شود؟

امروزه با راه‌اندازی بانک ژن با استفاده از یک مو یا یک تکه کوچک از پوست جانور می‌توان ذخیره ژنتیکی آن‌گونه را حفاظت و برای احیای آن در نسل‌های آینده برنامه‌ریزی کرد.

اخلاق‌شکار

یک شکارچی پس از آن‌‌که اصول شکار را فرا می‌گیرد و می‌آموزد چگونه مراحل مختلف شکار را طی و به‌طور ایمن و صحیح از سلاح استفاده کند، تازه باید اصول اخلاقی شکار را بیاموزد و مسوولیت‌های ویژه این کنش یا ورزش را در خود تعالی بخشد.

هر کشوری برای خود اخلاقیات و آیین‌های ویژه‌ای دارد؛ ولی بسیاری از اصول اخلاقی شکار فراگیر است و در واقع همین اصول اخلاقی شکارچی را از حیوان‌کش و شکارچی خوب را از شکارچی بد متمایز می‌کند. همه شکارچیان باید اصولی را بپذیرند، عواملی را سبب شوند و شخصیتی را کسب کنند که آنان را به «شکارچی خوب» بدل کند.

باید برای کسب عنوان شکارچی از تمامی اصول ایمنی پیروی و از قوانین شکار و محیط‌زیست تبعیت شود و شکارچیان دیگر را به‌این مهم ترغیب کرد. در منشور اخلاق شکارچیان آمده است که به‌تلاش‌های عالمانه و درستی که در راستای حفاظت از محیط‌زیست و حیات‌وحش انجام می‌شود و به نسل‌های آتی و امکاناتی که باید در اختیار داشته باشند، فکر کنید.

یادتان باشد شکارچی‌ها مسوولیت بیشتری در حفظ محیط ‌زیست در همه ابعاد آن دارند. آنها که شکارچی مسوول بوده‌اند، کارهای زیادی برای حفاظت محیط‌ زیست و حیات‌وحش انجام داده‌اند.

در بسیاری از کشورهایی که یکی از اصولی‌ترین سیستم‌های حفاظت محیط‌زیست را دارند، مانند کشورهایی چون کانادا و امریکا حفاظت از محیط ‌زیست و حیات‌وحش از سوی بخش دولتی و خصوصی توامان انجام می‌گیرد. به این ترتیب فرهنگ شکار با حفاظت توام می‌شود و محیط‌بانان حفاظت قلب این سیستم‌اند و اگر این قلب عاشقانه بتپد، بی‌شک ثمراتی شیرین به‌بار می‌آورد.

حمیده سادات هاشمی‌