یادی از یک شادی فراموش شده ایرانی

جوانان و اسپندارمذگان فرنگی

ولنتاین را همه می شناسند، اما کمتر کسی است که اسم اسپندار مذگان را که همان روز مهرورزی ایرانی است ، شنیده باشد!

کد خبر: ۱۵۹۵۹۹

شاید کمتر ایرانی از وجود روز مهرورزی در ایران باستان و برگزاری جشنی برای بزرگداشت این موهبت اطلاع داشته باشد؛ آن هم با قدمتی بسیار فزونتر از ولنتاین! «اسپندارمذگان» یکی از جشن های دوازده گانه ایران باستان است و اگر کسی از تاریخ و فرهنگ دیرینه ایران زمین اطلاعی داشته باشد، می داند در ایران باستان ، خبری از ماه های 31و 29روزه نبوده بلکه همه آنها سی روزه و دارای نام های امروزین بودند. ولی علاوه بر آن ، هریک از روزهای ماه نیز نامی داشتند. وجود نام این 12ماه در میان اسامی روزهای ماه سی روزه مبنای جشن های دوازده گانه ایران باستان بود.

به این ترتیب که یک روز هم نام در هر ماه وجود داشته که هرگاه آن روز فرا می رسید، مردم جشن می گرفتند. و روز «اسپندارمذ»، در اصل روز اسفند از ماه اسفند می باشد (5 اسفند)، ولی طبق تقویم امروزی به 29بهمن ماه انتقال یافته. یعنی دقیقا 3روز بعد از روز ولنتاین. اما تفاوت اصلی در نوع مهروزی ایرانیان با نوع فرنگی آن است و البته تفاوتی است به گستردگی و عمق اندیشه های پاک ایرانیان با سطحی نگری غربی به مهر و عشق.

در فرهنگ ایران باستان ، این روز، به عنوان روز زمین ، روز مادر، روز زن و به طور کلی روز عشق نامیده شده است (چرا که همه اینها در یک یا چند ویژگی و مشخصه به هم ربط پیدا می کنند). مطابق عقاید و اصول مذهبی زرتشتیان ، زمین گستراننده ، مقدس ، فروتن و نماد عشق است. چرا که با فروتنی ، تواضع و گذشت به همه عشق می ورزد و زشت و زیبا را به یک چشم می نگرد و همه را چون مادری در دامان پرمهر خود امان می دهد. زمین نماد عشق و همانند زن زاینده و آفریننده است. در اسطوره ، این روز به ایزدبانوی نگهبان زمین ، یعنی «اسپندارمذ» (اسفندارمد، اسپندارمد، سپنته ارمئیتی) تعلق دارد. سپنته آرمئیتی با نمادی زنانه ، دختر اهورامزدا، چهارمین امشاسپند و همچنین چهارمین مرحله از راه عرفان است.

وی در عالم معنوی ، مظهر عشق ، تواضع و فروتنی و در عالم مادی ، نگهبان زمین و زن های درستکار و عفیف و شوهردوست است و تمام خوشی های دنیا در دست اوست. وی موظف است زمین را خرم ، آباد و بارور نگاه دارد. به این جهت ، هرکس به کشت و کار و آبادانی بپردازد، خشنودی اسپندارمذ را فراهم می کند. در کتاب ابوریحان بیرونی در خصوص این روز آمده است که «این جشن ویژه زنان و روز ارج گذاشتن به زنان نیکوکار بوده که در آن از شوهران خویش پیشکش دریافت می کرده اند، از این رو آن را جشن مزدگیران نیز می خوانده اند.» شادی ، تفریح ، عشق ورزی ، قدردانی ، هدیه و پیشکش دادن و یاری رساندن ، بخصوص در مورد زنان ، به دوش گرفتن وظایف زنان از سوی مردان و استراحت کامل آنان از کار و تلاش به پاس تلاش یک سالشان از مهم ترین مشخصه های این جشن است.