آرایش جنگی با محوریت معارف نهج البلاغه تبیین شد

جام جم آنلاین؛ باحضور جمعی از طلاب بسیجی،حجت الاسلام و المسلمین ایمان شکیبایی به تبیین آرایش جنگی با محوریت معارف نهج البلاغه پرداخت و در ابتدا به فرازی از فرمایشات رهبر معظم انقلاب در سالروز میلاد با سعادت حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) اشاره کرد و گفت:در میدان تبلیغات ،آرایش جنگی بگیرید.

استاد حوزه و دانشگاه به چیستی مفهوم آرایش جنگی در نگاه دینی اشاره کرد و افزود:در فرهنگ دینی و اسلامی، مفهوم آرایش جنگی(صف آرایی رزمی) محدود به چیدمان فیزیکی نیروها در میدان نبرد نیست، بلکه یک وضعیت جامع و تمام عیار از آمادگی در تمامی ابعاد وجودی انسان است. این آمادگی شامل آمادگی روحی، فکری، اخلاقی، اجتماعی و مادی برای مقابله با اهداف و تهاجمات نیروی باطل است. آرایش جنگی یک مفهوم استاتیک نیست، بلکه یک رویکرد پویا و مستمر برای حفظ هویت و اهداف متعالی در برابر چالش هاست.

نگاه جامع امیرالمومنین (علیه السلام)

کارشناس نهج البلاغه افزود:امیرالمؤمنین، حضرت علی بن أبی طالب (ع)، همواره بر لزوم آمادگی همه جانبه تأکید داشتند. ایشان در مکتب تربیتی خود نشان دادند که دشمن انسان، صرفا دشمن بیرونی با سلاح های مادی نیست؛ بلکه دشمنانی چون نفس اماره، وسوسه های دنیاطلبی، تردیدهای فکری و پدیده نفاق نیز وجود دارند که نیازمند نیرویی قویتر از قدرت بازو هستند. آمادگی در برابر این دشمنان درونی، سنگ بنای آرایش جنگی در برابر دشمن بیرونی است. در نگاه ایشان، سپاهی که از درون سست باشد، هرگز قادر به دفاع مؤثر نخواهد بود.

بخش اول: آرایش جنگی در نگاه امیرالمومنین (ع)

۱.ضرورت آمادگی دفاعی و قدرت سازی

حجت الاسلام شکیبایی گفت:آمادگی، یک تکلیف دینی است که ریشه در قرآن کریم دارد و در کلام امیرالمؤمنین (ع) و نهج البلاغه به شدت مورد تأکید قرار گرفته است.

خداوند متعال در سوره انفال،آیه ۶۰ می فرماید:و أعدوا لهم ما استطعتم من قوة و من رباط الخیل ترهبون به عدو الله و عدوکم

مولا در نامه دوم نهج البلاغه از کسانی که آرایش جنگی گرفتند تقدیر نموده و فرمود:وجزاکم الله من أهل مصر عن أهل بیت نبیکم أحسن ما یجزی العاملین بطاعته، والشاکرین لنعمته فقد سمعتم وأطعتم، ودعیتم فأجبتم.

خداوند شما مردم کوفه را از سوی اهل بیت پیامبر صلی الله علیه واله پاداش نیکو دهد، بهترین پاداشی که به بندگان فرمانبردار، و سپاسگزاران نعمتش عطا می‏فرماید، زیرا شما دعوت ما را شنیدید و اطاعت کردید، به جنگ فرا خوانده شدید و بسیج گردیدید.

همچنین درباب قدرت سازی در فرازی از خطبه یازدهم فرمود:اگر کوه‌ها متزلزل شود تو تکان مخور! دندان‌هایت را به هم بفشار و جمجمه خویش را به خدا عاریت ده! قدم‌هایت را بر زمین میخکوب کن! و نگاهت به آخر لشکر دشمن باشد! چشمت را فرو گیر(و مرعوب نفرات و تجهیزات دشمن نشو)! و بدان! نصرت و پیروزی از سوی خداوند سبحان است!

۲.هشداری در برابر سستی و تردید درونی

استاد حوزه و دانشگاه گفت:یکی از بزرگترین تهدیدات برای یک مجموعه رزمی، نه دشمن بیرونی، بلکه سستی، تردید و شک درونی یاران است.

مولای متقیان در خطبه ۱۱ که در مذمت سستی و تردید یاران در مواجهه با جنگ بیان شده است، تصویری دقیق از پیامدهای روحی شکست ارائه میدهد. امام (ع) تأکید دارند

که دشمن با درک سستی روحی یاران، برای حمله نهایی گام برمی دارد.

آرایش جنگی حقیقی، از حفظ صفوف درونی آغاز می شود. اگر ایمان قلبی پایدار نباشد، هرگونه چینش نظامی بیرونی، در لحظه حساس فرو خواهد پاشید. تزلزل درونی، اولین

قدم عملی به سوی شکست است.

بخش دوم: ابعاد آرایش جنگی در معارف نهج البلاغه

پژوهشگر حوزه و دانشگاه گفت:آرایش جنگی در منظومه فکری امیرالمومنین(ع) دارای چهار ستون اصلی است که تشکیل دهنده ساختار رزمی مؤمن برای دفاع از حق هستند.

۱. بعد اعتقادی و ایمانی (سنگر اول)

حجت الاسلام شکیبایی افزود:ایمان، موتور محرکه و سنگر اول دفاع از جبهه حق است.

وی ادامه داد: رکن اصلی در هر میدان نبرد، یقین به حقانیت هدف است. بدون این یقین، هرگونه حرکت و فداکاری بی معنا و موقتی خواهد بود.

حضرت در حکمت ۱۷۵ فرمود:ما شککت فی الحق مذ اریته؛از آن زمان که حق را به من نشان دادند درباره آن گرفتار شک و تردید نشدم

اگر الگوی ما امیرالمومنین(ع)است،ما نیز باید چنین تفکری داشته باشیم. قلب مؤمن باید مانند کوه بر حق استوار باشد تا در برابر تهاجمات پیچیده فکری، جنگ روانی و عملیاتهای نفوذی دشمن، دچار تزلزل، شک و انحراف نشود. این استواری، از طریق شناخت عمیق مبانی اعتقادی حاصل میگردد.

۲. بعد اخلاقی و روحی (تقویت درون)

استاد حوزه و دانشگاه گفت:مبارزه با خود (جهاد اکبر)مقدمه ای ضروری برای پیروزی در مبارزه بیرونی (جهاد اصغر)است.

ترس، دنیاطلبی، شهوت، حسادت و ریا، بزرگترین موانع در میدان نبرد هستند. اگر سرباز، اسیر این امیال شود، در برابر کوچکترین فشاری عقب نشینی خواهد کرد.

حضرت در خطبه ۲۷ فرمود:ان الجهاد بابٌ من أبواب الجنة، فتحَه الله لخاصة أولیائه، و هو لباس التقوی، و دِرعُ الله الحصینة، و جُنّته الوثیقة.

به راستی جهاد دری از درهای بهشت است، که خداوند به روی دوستان مخصوص خود گشوده است، و جهاد، لباس تقوا، زره محکم و سپر مطمئن خداست

وی افزود:تقوا و خویشتن داری، یکی از مهمترین سلاحهای روحی است که به فرد ،قدرت تحمل سختیها، مصیبتها و تعجیل در رسیدن به پیروزی را میدهد. این بعد اخلاقی، نیروی

محرکه لازم برای پایداری در برابر خطوط دفاعی دشمن را فراهم می کند.

۳. بعد اجتماعی و مدیریتی (انسجام سپاه)

کارشناس نهج البلاغه گفت:در آرایش جنگی، نظم و هماهنگی گروهی حیاتی است.

سپاهی که دارای چندین فرمانده و چنددستگی باشد، محکوم به شکست است. اطاعت پذیری از رهبری واحد، شرط اصلی کارآمدی هر ساختار نظامی است.

حضرت در نامه ۵۳ به مالک اشتر – در حوزه حکمرانی و مدیریت -به مطالب مهمی در این زمینه اشاره فرموده اند: امام بر اهمیت عدالت در تقسیم منابع و رفتار با زیردستان تأکید دارند. توزیع عادلانه بیت المال و رفتار منصفانه با

افراد، عامل اصلی حفظ روحیه سربازان و جلوگیری از ایجاد نارضایتی درونی است.

قدرت پایدار + حفظ روحیه = عدالت

همچنین حضرت (ع) در باره اصل وحدت و پرهیز از تشتت می فرماید: (خداوند سبحان، به هیچکس از پیشینیان و بازماندگان آنها، دراثر تفرق و جدایی، خیری عطا نکرد)

پراکندگی فکری و عملی، شکاف در صفوف اجتماعی را ایجاد می کند و این شکاف، همان حفره ای است که دشمن از آن نفوذ کرده و موجب شکست جمعی میشود. وحدت،استحکام ساختار را تضمین میکند.

۴. بعد فرهنگی و فکری (بصیرت)

حجت الاسلام شکیبایی گفت:بدون درک صحیح محیط و ماهیت دشمن، هر اقدامی کورکورانه و زیان آور خواهد بود.

بصیرت به معنای توانایی تشخیص دقیق جبهه ی حق از باطل

است؛ نه فقط در نبرد فیزیکی، بلکه در نبردهای فکری، فرهنگی و رسانه ای که امروزه اهمیت بیشتری یافته اند.

حضرت در فرازی از نامه ۳۴ فرمود:فاصحر لعدوک و امض علی بصیرتک؛با آگاهی به صحنه درآی و با بصیرت و بینش خاص به سوی دشمن بتاز

وی افزود:آرایش فکری صحیح، نیازمند تشخیص هوشمندانه تهدیدات نوظهور است. دشمن امروز ممکن است با عناوین زیبا و کلمات فریبنده وارد میدان شود؛ بصیرت، زرهی است

که مانع از فریب خوردن توسط این ظواهر می شود.

بخش سوم: آرایش جنگی امروز – از میدان شمشیر تا میدان اندیشه

استاد حوزه و دانشگاه گفت:آموزه های نهج البلاغه ابدی هستند و کاربرد آنها در مواجهه با چالشهای معاصر، به خصوص در میدان نبرد مدرن، اهمیت ویژه ای دارد.

۱. میدان نبرد معاصر: عرصه های جدید تهاجم

حجت الاسلام شکیبایی گفت:امروز، میدان اصلی جنگ، میدان فیزیکی نیست (اگرچه آن هم پابرجاست)، بلکه عرصه ی فرهنگی، اقتصادی، رسانه ای و فضای مجازی (جنگ نرم) است. دشمن با تغییر تاکتیک، سعی در تضعیف ساختارهای اعتقادی و اجتماعی دارد.

لذا امیرالمومنین(ع)در نامه ۶۲ فرمود: من نام لم ینم عنه؛این جور نیست که اگر شما در سنگر خوابت برد،در سنگر دشمن هم خواب غلبه کرده باشد و او هم خوابش برده باشد نه ؛اگر از حمله های نظامی ناتوان شود به فکر جنگ های اقتصادی،فرهنگی،اجتماعی،رسانه ای و ...خواهد بود و برنامه خواهد داشت.

۲. سه گام آرایش مؤمنانه برای امروز

پژوهشگر حوزه و دانشگاه گفت:برای مقابله با تهاجم نرم، آرایش جنگی باید در سه سطح برنامه ریزی شود:

الف) تجهیز فکری (تقویت بنیان های معرفتی)

مقابله با شک و شبهه: تهاجم فکری غالبا با هدف ایجاد شک در مبانی دینی و اعتقادی آغاز میشود. تجهیز فکری یعنی تعمیق معرفت دینی و پاسخگویی مستدل به شبهات. این امر، همان یقین مورد تأکید در حکمت ۹۷است که حضرت فرمود:نوم علی یقین خیر من صلاه فی شک و همچنین علم و معرفت در حکمت ۱۶۶ که فرمود:العلم مقرون بالعمل فمن علم عمل و العلم یهتف بالعمل فان اجابه و الا ارتحل عنه

ابزار دفاعی: مطالعه عمیق منابع دینی و درک منطق الهی بر جهان.

ب) آمادگی روحی (حفظ سلامت اخلاقی)

مقابله با دنیازدگی و تجمل گرایی: یکی از ابزارهای اصلی دشمن در جنگ نرم، ترویج سبک زندگی مادی گرایانه است که روحیه جهادی و ایثار را تضعیف میکند.حکمت ۳۵۵ و خطبه ۲۰۹ را ملاحظه بفرمایید که مولا چگونه کارگزاران تجمل گرا را مذمت می فرمایند

تقویت اخلاق فردی: پرهیز از تجمل گرایی و حفظ زهد عملی، همان روحیه صبر و جهاد اکبر است که باعث می شود فرد در برابر اغواگری های مادی مقاوم باشد.

ج)حضور اجتماعی (صف آرایی فعال)

مبارزه با سلب مسئولیت: آرایش جنگی ایجاب می کند که هر فرد، وظیفه خود را در روشنگری، دفاع از ارزشها و افشای باطل بداند. سکوت در برابر هجمه ها، به معنای پذیرش عقب نشینی است؛حضرت در حکمت ۲۳۳ به فرزندش امام حسن مجتبی(ع)فرمود:هرگز کسی را به مبارزه دعوت نکن(و آغازگر جنگ نباش)ولی اگر کسی تو را به مبارزه فراخواند اجابت کن(و در جهاد با دشمن سستی نکن)زیرا دعوت کننده به مبارزه ستمکار و ستمکار در هر حال مغلوب است.

نقش آفرینی فعال: فعال بودن در عرصه های اجتماعی برای حفظ و تقویت جبهه حق، معادل حضور در میدان است.

نتیجه گیری: سپاه دلهای آماده

استاد حوزه و دانشگاه در پایان گفت:آرایش جنگی مؤمنانه بر اساس معارف نهج البلاغه، فرآیندی است که هماهنگی کامل و هم افزایی میان سه رکن اساسی وجودی انسان را در پی دارد: عقل (بصیرت و شناخت)، قلب (ایمان و اخلاق) و عمل (وحدت و انضباط)در راستای اهداف الهی.

در نهایت، شمشیر و قدرت مادی، آخرین ابزار و نمای بیرونی آرایش است، اما آمادگی درونی، ایمان قلبی و استحکام اعتقادی، اولین و مهمترین وظیفه ای است که یک مؤمن باید خود را بدان مجهز سازد. سپاهی که در درون مستحکم است، هرگز در برابر تهاجمات بیرونی شکست نخواهد خورد، زیرا آرایش واقعی، در ساختار دلهای آماده شکل می گیرد.