تأکید مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز بر اهمیت احیای پایدار تالاب صالحیه با سه محور کلیدی

به گزارش جام جم البرز، تالاب صالحیه به‌عنوان یکی از حساس‌ترین کانون‌های رطوبی فلات مرکزی ایران، نقشی بی‌بدیل در کنترل سیلاب‌های فصلی، تعدیل دمای محلی، کاهش گرد و غبار و حفظ تنوع زیستی ایفا می‌کند؛ اما فشار‌های انباشته‌شده طی دو دهه گذشته، این تالاب را به مرز فروپاشی اکولوژیکی رسانده است.

قربانعلی محمدپور، مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز با اشاره به موقعیت استراتژیک تالاب در محدوده دشت اشتهارد و نقش آن در تعادل هیدرولوژیکی جنوب‌غرب استان، گفت: گستره تالاب طبق مستندات وزارت نیرو بالغ بر ۴۸ هزار هکتار و محدوده اثر آن حدود ۳۲ هزار هکتار برآورد شده که بخش عمده‌ای از آن به دلایل متعدد، از جمله عدم تأمین حق‌آبه و فشار‌های بهره‌برداری، با خشکیدگی و کاهش عملکرد اکولوژیکی روبه‌روست.

وی تأکید کرد: تالاب صالحیه با ۱۱۰ گونه پرنده مهاجر و بومی، ۲۶ گونه پستاندار، ۲۷ گونه خزنده و حضور گونه‌هایی، چون هوبره، گیلانشاه خالدار، اردک سرسفید و شاهین، در فهرست زیستگاه‌های اولویت‌دار کشور قرار دارد و حفاظت از آن نه‌تن‌ها یک مطالبه استانی بلکه بخشی از مسئولیت ملی در حوزه حفاظت تنوع زیستی محسوب می‌شود.

محمدپور افزود: با وجود اهمیت بالای این تالاب، تاکنون طرح جامعی برای احیای آن تهیه نشده و اقدامات انجام‌شده به‌صورت موضعی، ناپیوسته و فاقد پشتوانه اعتباری کافی بوده است. اختصاص تنها ۱.۵ میلیون مترمکعب آب طی ۱۰ سال اخیر برای بخشی از تالاب، بیانگر شکاف عمیق میان نیاز آبی واقعی و منابع تأمین‌شده‌ست.

او با اشاره به چالش‌های اصلی پیش‌روی احیای تالاب اظهار داشت: تجاوز به حریم، چرای بی‌رویه دام، عدم تخصیص پایدار منابع آب، فقدان نظام مدیریت واحد و ضعف نظارت در فعالیت‌های معدنی و عمرانی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده قلمرو طبیعی تالاب محسوب می‌شود. تاکنون بخش‌هایی از حریم تالاب به‌صورت غیرقانونی واگذار یا تصرف شده و بخشی دیگر تحت فشار فعالیت‌های صنعتی، با اُفت کیفی شدید منابع آب زیرزمینی و آلودگی روبه‌روست.

مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز راهکار‌های احیای پایدار تالاب صالحیه را چنین برشمرد:

تأمین حق‌آبه زیست‌محیطی از طریق اصلاح الگوی تخصیص و تعریف اولویت آبی تالاب

محدودسازی ورود دام به عرصه‌های حساس با اجرای طرح‌های چرای مدیریت‌شده

کنترل ساخت‌وساز و فعالیت‌های معدنی در حریم تالاب از طریق تقویت نظام صدور مجوز

اجرای طرح‌های احیای پوشش گیاهی بومی و کنترل گونه‌های مهاجم

تدوین و اجرای برنامه مدیریت جامع با مشارکت همه ذی‌نفعان

تقویت اکوتوریسم مسئولانه با هدف توسعه پایدار و آموزش جوامع محلی

پایش اکولوژیکی دوره‌ای شامل بررسی کیفیت آب، رسوبات، خاک، جمعیت پرندگان و تغییرات اقلیمی منطقه

وی با تأکید بر ضرورت هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی نظیر وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و استانداری البرز گفت: حل بحران صالحیه تنها در سایه مدیریت یکپارچه منابع و اجماع مدیریتی امکان‌پذیر است. هم‌اکنون کمبود منابع مالی و انسانی، روند اجرای طرح‌های احیا را با چالش روبه‌رو کرده و نیازمند حمایت فرابخشی و تزریق اعتبار از سطح ملی هستیم.

محمدپور در پایان با اشاره به مأموریت‌های سازمان حفاظت محیط زیست در صیانت از کانون‌های حساس بیولوژیک کشور افزود: آینده تالاب صالحیه به‌عنوان یک زیست‌بوم حیاتی، مستقیماً با سیاست‌گذاری‌های آبی، توسعه صنعتی منطقه و نوع نگاه به حفاظت از منابع طبیعی گره خورده است؛ هرگونه تأخیر در اقدام، به معنای از دست رفتن فرصت احیا و ورود تالاب به مرحله زوال برگشت‌ناپذیر خواهد بود.