شرق علیه دلار
روند کاهش سهم دلار آمریکا در تجارت جهانی طی سال‌های اخیر شتاب گرفته و کشورها و شرکت‌های بزرگ دنیا دنبال تنوع‌سازی ارزهای خود برای کاهش وابستگی به دلار بوده و هستند. این امر باعث کاهش سهم دلار در تجارت بین‌المللی شده است. این در حالی است که کارشناسان می‌گویند محدودیت‌های تجاری غرب، استفاده از یوان چین در سطح جهانی را افزایش دادهاند.
سهم دلار آمریکا در تجارت جهانی در سال‌های اخیر کاهش یافته به‌طوری که براساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، سهم دلار از ذخایر ارزی جهان درسال۲۰۲۳به ۵۹.۲درصد رسید که نسبت به سال ۲۰۰۰ با سهم ۷۰درصدی کاهش قابل توجهی را نشان می‌دهد. همچنین داده‌های سوئیفت نشان می‌دهد درماه فوریه ۲۰۲۵، سهم دلار در تسویه‌حساب‌های جهانی با کاهش ۱.۰۷درصدی به ۳۸.۸۵درصد رسیده است.این روند کاهش سهم دلار، به‌دلیل افزایش استفاده از ارزهای ملی در تجارت بین‌المللی به‌ویژه درکشورهای چین وروسیه است.هرچند دلارهمچنان به‌عنوان ارز ذخیره پیشرو در جهان باقی‌مانده اما این روند در کنار استفاده ابزاری و سیاسی آمریکا ازدلار برای مقابله با کشورها باعث شده جهان دنبال کاهش وابستگی به دلار باشد و این موضوع با اقدامات شرق (روسیه و چین) تقویت شده و دلارزدایی (کاهش سهم دلار در تجارت جهانی) شدت گرفته است. پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، غرب به سرکردگی آمریکا تحریم‌های شدیدی علیه اقتصاد روسیه اعمال کرد که به قطع دسترسی این کشور از سامانه‌های مالی غرب و مسدود شدن ذخایر خارجی آن انجامید. این موضوع در کنار رقابت اقتصادی (جنگ تجاری) چین و آمریکا سبب شد کشورهای شرقی برای کاهش نقش دلار اقدام کنند. امروز بیشتر کشورهای دنیا در تلاشند در تجارت خود از ارزهای ملی و... استفاده کنند. این اقدام کشورها به‌خصوص چین و روسیه در پاسخ به تحریم‌های اقتصادی آمریکاست.
چین و روسیه پا به میدان دلارزدایی گذاشتند
چین و روسیه در سال‌های اخیر گام‌های مهمی برای کاهش وابستگی به دلار در تجارت دوجانبه و بین‌المللی خود برداشته‌اند. این اقدامات بخشی از استراتژی وسیع‌تر بی‌دلارسازی (De-dollarization) است که به‌ویژه پس از اعمال تحریم‌های غرب علیه روسیه و تشدید تنش‌های اقتصادی بین آمریکا و چین شدت گرفته. روسیه و چین بخش بزرگی از تجارت دوجانبه خود را با یوان چین و روبل روسیه انجام می‌دهند. طبق آمارها بیش از ۷۰درصد تجارت دوجانبه تا سال ۲۰۲۳ با ارزهای ملی انجام شده و شرکت‌ها و بانک‌های دو کشور به توافق رسیده‌اند که برای پرداخت‌ها از ارزهای غیردلاری استفاده کنند. روسیه و چین به‌طور فعال دلار را ازذخایر ارزی خودحذف کرده وروسیه بخش عمده‌ای از ذخایر ارزی دلاری خود را به یورو، یوان و طلا تبدیل کرده است.روسیه سیستم پرداخت داخلی خود به نام SPFS (نسخه روسی سوئیفت) را توسعه و آن را با سیستم پرداخت چین CIPS پیوند داده است تا از سوئیفت بی‌نیاز شوند. هدف این است که تبادلات مالی بین دو کشور حتی در صورت تحریم کامل از سوی غرب ادامه یابد.اژدها در تلاش است در معاملات بین‌المللی خود از یوان استفاده کرده و آن را به‌عنوان یک ارز جهانی تثبیت کند. این کشور همچنین با کشورهای مختلف از جمله روسیه توافقاتی برای استفاده از ارزهای ملی در تجارت‌های دوجانبه و چندجانبه امضا کرده و در کنار آن برای جایگزینی سوئیفت اقدام کرده است. چینی‌ها به توسعه سیستم‌های پرداخت داخلی مانند UnionPay و همکاری با سیستم‌های مالی دیگر برای کاهش وابستگی به سوئیفت اقدام کرده‌اند.روسیه نیز برای کاهش وابستگی به دلار، نفت و گاز خود را با روبل یا ارزهای دیگر به جز دلار می‌فروشد. این کشور حتی با کشورهایی مانند چین، هند و سایر کشورهای در حال توسعه پیمان‌هایی برای پرداخت‌های مالی درارزهای ملی امضا کرده یا دردست اقدام دارد.روس‌ها همچنین سیستم‌های پرداخت داخلی مانند MIR را ایجاد و گسترش دادهاند تا وابستگی به سیستم‌های غربی مانند SWIFT را کاهش دهند. با این حال سفر اخیر شی جین‌پینگ رئیسجمهور چین به روسیه درحالی انجام شد که چین درگیر جنگ تجاری با آمریکاست و از سوی دیگر جنگ اوکراین و روسیه دوباره شدت گرفته. این سفر علاوه بر تقویت مشارکت راهبردی دو کشور، نقش مهمی در روند چندقطبی‌سازی جهان دارد. رؤسای جمهور دو کشور در این سفر توافق کردند همکاری‌ها را گسترش دهند و پایه‌های مشترک در حوزه‌های اقتصاد، تجارت و انرژی را تقویت کنند.
زمینه اقدام اقدامات چین و روسیه برای کاهش وابستگی به دلار
استفاده از ارزهای ملی بیش از ۷۰درصد تجارت دوجانبه با روبل و یوان انجام می‌شود بسیاری از قراردادها دیگر به دلار منعقد نمی‌شوند.
سیستم‌های پرداخت مستقل اتصال SPFS روسیه با CIPS چین برای جایگزینی سوئیفت و تضمین ادامه مبادلات در صورت تحریم
کاهش ذخایر دلاری روسیه دلار را از ذخایر ارزی خود حذف کرده و به طلا، یوان و یورو روی آورده‌چین نیز سهم دلار را کاهش داده است.
قراردادهای سوآپ ارزی امضای قراردادهای سوآپ بین بانک‌های مرکزی چین و روسیه برای تسهیل مبادله یوان و روبل بدون نیاز به دلار
توسعه بازارهای مالی مشترک انتشار اوراق بهادار به ارزهای ملی و همکاری برای تأسیس بورس‌های مشترک یا متصل به یکدیگر
نهادهای چندجانبه حمایت از ایجاد ارز جدید در بریکس و سیستم‌های مالی مستقل در سازمان همکاری شانگهای برای دور زدن سیستم مالی غرب‌محور
چین و روسیه پا به میدان دلارزدایی گذاشتند
چین و روسیه در سال‌های اخیر گام‌های مهمی برای کاهش وابستگی به دلار در تجارت دوجانبه و بین‌المللی خود برداشته‌اند. این اقدامات بخشی از استراتژی وسیع‌تر بی‌دلارسازی (De-dollarization) است که به‌ویژه پس از اعمال تحریم‌های غرب علیه روسیه و تشدید تنش‌های اقتصادی بین آمریکا و چین شدت گرفته. روسیه و چین بخش بزرگی از تجارت دوجانبه خود را با یوان چین و روبل روسیه انجام می‌دهند. طبق آمارها بیش از ۷۰درصد تجارت دوجانبه تا سال ۲۰۲۳ با ارزهای ملی انجام شده و شرکت‌ها و بانک‌های دو کشور به توافق رسیده‌اند که برای پرداخت‌ها از ارزهای غیردلاری استفاده کنند. روسیه و چین به‌طور فعال دلار را ازذخایر ارزی خودحذف کرده وروسیه بخش عمده‌ای از ذخایر ارزی دلاری خود را به یورو، یوان و طلا تبدیل کرده است.روسیه سیستم پرداخت داخلی خود به نام SPFS (نسخه روسی سوئیفت) را توسعه و آن را با سیستم پرداخت چین CIPS پیوند داده است تا از سوئیفت بی‌نیاز شوند. هدف این است که تبادلات مالی بین دو کشور حتی در صورت تحریم کامل از سوی غرب ادامه یابد.اژدها در تلاش است در معاملات بین‌المللی خود از یوان استفاده کرده و آن را به‌عنوان یک ارز جهانی تثبیت کند. این کشور همچنین با کشورهای مختلف از جمله روسیه توافقاتی برای استفاده از ارزهای ملی در تجارت‌های دوجانبه و چندجانبه امضا کرده و در کنار آن برای جایگزینی سوئیفت اقدام کرده است. چینی‌ها به توسعه سیستم‌های پرداخت داخلی مانند UnionPay و همکاری با سیستم‌های مالی دیگر برای کاهش وابستگی به سوئیفت اقدام کرده‌اند.روسیه نیز برای کاهش وابستگی به دلار، نفت و گاز خود را با روبل یا ارزهای دیگر به جز دلار می‌فروشد. این کشور حتی با کشورهایی مانند چین، هند و سایر کشورهای در حال توسعه پیمان‌هایی برای پرداخت‌های مالی درارزهای ملی امضا کرده یا دردست اقدام دارد.روس‌ها همچنین سیستم‌های پرداخت داخلی مانند MIR را ایجاد و گسترش دادهاند تا وابستگی به سیستم‌های غربی مانند SWIFT را کاهش دهند. با این حال سفر اخیر شی جین‌پینگ رئیسجمهور چین به روسیه درحالی انجام شد که چین درگیر جنگ تجاری با آمریکاست و از سوی دیگر جنگ اوکراین و روسیه دوباره شدت گرفته. این سفر علاوه بر تقویت مشارکت راهبردی دو کشور، نقش مهمی در روند چندقطبی‌سازی جهان دارد. رؤسای جمهور دو کشور در این سفر توافق کردند همکاری‌ها را گسترش دهند و پایه‌های مشترک در حوزه‌های اقتصاد، تجارت و انرژی را تقویت کنند.
زمینه اقدام اقدامات چین و روسیه برای کاهش وابستگی به دلار
استفاده از ارزهای ملی بیش از ۷۰درصد تجارت دوجانبه با روبل و یوان انجام می‌شود بسیاری از قراردادها دیگر به دلار منعقد نمی‌شوند.
سیستم‌های پرداخت مستقل اتصال SPFS روسیه با CIPS چین برای جایگزینی سوئیفت و تضمین ادامه مبادلات در صورت تحریم
کاهش ذخایر دلاری روسیه دلار را از ذخایر ارزی خود حذف کرده و به طلا، یوان و یورو روی آورده‌چین نیز سهم دلار را کاهش داده است.
قراردادهای سوآپ ارزی امضای قراردادهای سوآپ بین بانک‌های مرکزی چین و روسیه برای تسهیل مبادله یوان و روبل بدون نیاز به دلار
توسعه بازارهای مالی مشترک انتشار اوراق بهادار به ارزهای ملی و همکاری برای تأسیس بورس‌های مشترک یا متصل به یکدیگر
نهادهای چندجانبه حمایت از ایجاد ارز جدید در بریکس و سیستم‌های مالی مستقل در سازمان همکاری شانگهای برای دور زدن سیستم مالی غرب‌محور
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
نقش ویژه اهالی اندیشه، رسانه و هنر در مقابله با تهدیدات نرم
گفت و گو
در گفتوگوی اختصاصی خبرنگار روزنامه «جام‌جم» در بیروت با حسن عزالدین، عضو بلندپایه حزبالله و نماینده پارلمان لبنان مطرح شد
گزینه مشترک مردم و ارتش مقاومت است
دکتر حسن سبحانی، استاد دانشگاه تهران در گفت‌وگو با روزنامه«جام‌جم» مطرح کرد