قطار چین تعرفه‌های ترامپ را دور می‎زند

پیش از آغاز جنگ تعرفه‌‎ای،چین نسبت به آمریکا کالاهای بیشتری به اتحادیه اروپا صادرمی‎کرد.اکنون نیز با اعمال عوارض گمرکی سه رقمی بر محصولات چینی، بازار قاره سبز گزینه جذابی برای تجار پکن ارزیابی می‌شود.باتوجه به شعله‌ور شدن آتش بحران از اوکراین تا دریای سرخ، تصمیم‌سازان چینی خواهان «باز تعریف کریدورها» سمت اوراسیا هستند تا در جنگ تعرفه‌ای با آمریکا به دومین اقتصاد بزرگ جهان کمک کند. این راهکار در حالی مطرح می‌شود که مسیرهای دریایی پکن با عدم همکاری تایوان و استقرار ناوگان آمریکا در جنوب شرق آسیا چندان قابل اتکا نیست. کریدور آسیای میانه چین تا قبل از آغاز جنگ روسیه و اوکراین از درون خاک فدراسیون روسیه بواسطه قرقیزستان می‎گذشت؛ جنگ و تعرفه‌های بروکسل علیه مسکو منجر به تجدید نظر در مسیر راه‌آهن کالاهای چینی به قاره سبز شد.شرکت‎ها برای پرهیز از روسیه، کالاهای خود را به بنادر قزاقستان در دریای خزر می‎فرستند و محصولات از طریق کریدور «ترانس-کاسپین» به سمت به بازارهای تقاضا به‌ویژه اروپا ارسال می‌شوند؛ شبکه ریلی قرقیزستان-ازبکستان یک کریدور جدید و کوتاه‎تری برای انتقال کالاهای چین و حتی دیگر کشورهای صادرات محور جنوب شرق آسیا را به نیمکره غربی با محوریت بروکسل مهیا می‎کند.
 
تقویت راه ابریشم نوین
از ماه ژوئن (خرداد/تیر) مقامات چینی با همتایان قرقیز و ازبک برای احداث ۵۲۰ کیلومتر راه‌آهن وارد مذاکره شدند؛ باوجود کنار گذاشته شدن مسکو از مسیر اوراسیایی، ابتکار «یک کمربند و یک جاده» همچنان همکاری‌های راهبردی با ولادیمیر پوتین در دستور شی جین پینگ قرار دارد.هنگامی که رئیس‌جمهور چین سال ۲۰۱۳ از ابتکار راه ابریشم نوین پرده برداشت؛ هدف غایی پکن افزایش امنیت اقتصادی با توسعه خطوط ریلی در روسیه و آسیای مرکزی بود. باتوجه به دست بالای نیروی دریایی آمریکا در دریای جنوبی چین، این شبکه ریلی برای انتقال منابع طبیعی اعم از انرژی و مواد اولیه هنگام جنگ احتمالی با آمریکا ضروری قلمداد می‌شود. اکنون نیز که توسعه خطوط ریلی جدید با هدف مقابله در حوزه تجارت پیگیری می‎شود؛ فروش کالاهای تولید و حفظ رشد اقتصادی مطلوب برای ایجاد ارتش ملی قدرتمند و جامعه با‌ثبات در هنگام یورش تعرفه‌ای کاخ سفید ضروری است.
 
اتحاد ناگسستنی پکن و مسکو
به گزارش اکونومیست، کریدورهای منتهی به روسیه همچنان برای چینی‌ها تعیین‌کننده محسوب می‎شود؛ ماشین‌آلات صنعتی پکن برای استفاده در تجهیزات دفاعی مسکو از طریق خطوط ریلی به سوی روسیه ارسال می‎شود. به میزانی که تجارت بین روسیه و اروپا بعد از آغاز جنگ اوکراین کاسته شد؛ مراودات اقتصادی بین پکن و مسکو فزونی گرفت؛ به طوری که در طول هشت ماه اول سال ۲۰۲۲ تجارت دوجانبه ۳۱.۴درصد افزایش یافت و به ۱۱۷.۲میلیارد دلار رسید. در آگوست (مرداد/ شهریور) ۲۰۲۲ واردات چین از روسیه ۶۰ درصد افزایش یافت و حجم صادرات پکن به ۱۱.۲میلیارد دلار ارتقا یافت. در ششم فوریه همان سال (۱۷ بهمن ۱۴۰۰) چین و روسیه قرارداد ۳۰ ساله تامین گاز را امضا کردند و گاز پروم متعهد شد سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به شرکت ملی نفت چین تحویل دهد.
 
چالش‎‌‌های پیش‎رو
با وجود تمام ابتکارات زمینی چین، برای اتمام پروژه خطوط ریلی هنوز چند سال زمان نیاز است؛ کشورهای آسیای میانه عموما با کمبود نقدینگی و نیروی کار ماهر مواجهند و درهمین راستا، دولت قرقیزستان اعلام کرده که پکن وام ۳۳/۲ میلیارد دلاری به بیشکک ارائه کرده است.همزمان با توسعه شبکه راه‌آهن قرقیزستان-ازبکستان، مقامات چینی درحال رایزنی با دیگر کشورهای آسیای مرکزی جهت ارتقای بهره‎وری کریدورراه ابریشم نوین هستند وتازمانی که شبکه راه‌آهن جدید اوراسیا عملیاتی نشده؛ کانتینرهای کالا به دریای خزر تجمیع شده و توسط کشتی به دریای سیاه منتقل می‎شوند. چین از زمان آغاز جنگ اوکراین به دنبال ارتقای زیرساخت‌های این مسیر استراتژیک است.در نشست سران آسیای میانه با چین در سال ۲۰۲۳ شی جین پینگ خطاب به جمعیت گفت: «کریدور میانه (بخش آسیای مرکزی راه ابریشم) دیگر مسیری جزئی درتجارت جهانی نیست؛بلک یک مسیرمهم حمل‎ونقل جهانی است.»هرچندبه اعتقاد تحلیل‎گران کریدور میانه ۳۵درصد گران‎تر از کریدور شمالی (مسیر روسیه) برای انتقال کالا به اروپاست اما حجم تجاری بیشتری میان اروپا و چین را دربرمی‎گیرد.افزایش پریشانی مالی در سال‌های اخیر درچندین کشور دریافت‌کننده کمک‌های راه ابریشم نوین، پکن را مجبور به پرداخت مبالغ کلانی برای نجات اقتصادی آنها کرده است؛ چنین وقایعی، این پرسش رامطرح کرده که آیا پکن، علیرغم تمامی سخنان ستایش‌آمیزش درباره راه ابریشم نوین توانایی کنترل بحران‌های به وجود آمده ازضعف ساختاری کشورهای مشارکت‌کننده در ابتکار یک کمربند وجاده را دارد یا خیر؟! در میان پروژه‎های مشکل‎زا راه ابریشم نوین، حداقل ۲۰ درصد به دلیل تاخیر و الغا به محاق رفته است.