تنوع ژانر در اکران نوروزی

از سوی دیگر، متولیان امر تلاش می‌کنند با استفاده از دستاوردهایی که از جشنواره فجر به‌دست آورده‌اند و توشه‌ای که از قبل در دست دارند، ترکیبی مناسب برای اکران نوروزی فراهم و طیف وسیعی از مخاطبان را به سینما جذب کنند. به همین منظور، سعی کرده‌ایم پیش‌نمایش کاملی از فیلم‌های حاضر در اکران نوروز ۱۴۰۴ ارائه دهیم.
 
بازتعریف سینمای ملی
در اکران نوروز۱۴۰۴ که از۸ اسفند آغاز می‌شود قرار است که هشت فیلم «بامبولک»به کارگردانی آرش معیریان، «پسر دلفینی‌۲»ساخته محمد خیراندیش،«پیشمرگ»به کارگردانی علی غفاری،«رها» اثری ازحسام فرهمند، «دایناسور» به کارگردانی مسعود اطیابی، «عینک قرمز» ساخته حسین مهکام، «کوکتل مولوتف» به کارگردانی حسین امیری‌دوماری و «موسی کلیم‌ا...» اثری از ابراهیم حاتمی‌کیا روی پرده بروند. 
از میان این آثار، بدون‌شک نام ابراهیم حاتمی‌کیا و فیلم موسی کلیم‌ا... جلب‌توجه می‌کند. حاتمی‌کیا یکی از کارگردانانی است که امروزه کمتر در سینمای ایران حضور دارد و اگر بگوییم او آخرین نفر از این نسل فیلمسازان است، ادعای گزافی نکرده‌ایم. فیلمسازانی که پشت کاری که می‌کردند یک ایدئولوژی وجود داشت و مخاطب وقتی آثار آنها را می‌بیند تفکری که در پس فیلم وجود دارد را متوجه می‌شود و به عبارت دیگر به آنچه که می‌سازد آگاهی کامل دارد. 
موسی کلیم‌ا... را از چند جهت می‌توان جدا از دیگر آثاری که در بازه زمانی نوروز اکران می‌شوند بررسی کرد، چراکه آخرین حضور این کارگردان صاحب‌نام در سینما و جشنواره فجر به تقریبا شش سال قبل یعنی سال ۱۳۹۸ و فیلم «خروج» برمی‌گردد و حضور دوباره این فیلمساز برای دوستداران او فرصت مغتنمی را فراهم کرده است. علاوه‌براین، فیلم موسی کلیم‌ا... اثری تاریخی و اساطیری است و نخستین فیلم حاتمی‌کیا به‌شمار می‌آید که با این ویژگی‌ها (تاریخی و اساطیری) ساخته شده است. این موضوع خود دلیلی جذاب است تا ببینیم حاتمی‌کیا، به‌عنوان کارگردانی که همیشه حضوری غیرمستقیم در آثارش دارد، چگونه با یک اثر تاریخی و اساطیری مواجه شده است. همچنین، موسی کلیم‌ا... درواقع نسخه‌ای آزمایشی (پایلوت) از سریالی به همین نام است که در صداوسیما تولید می‌شود. این نخستین فیلمی است که از تکنیک تولید مجازی (Virtual Production) استفاده می‌کند. این تکنیک به فیلمسازان این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به ساخت دکورهای عظیم و صرف هزینه‌های گزاف، تمام فیلم را در یک استودیو تولید کنند و کیفیت بالاتری نسبت به روش‌های قدیمی‌تر به مخاطبان خود ارائه دهند. البته ذکر این نکته الزامی است که استفاده از این فن سینمایی نشان می‌دهد که سینمای دولتی برخلاف چیزی که برخی ادعا می‌کنند بد یا منفی نیست، بلکه هزینه‌کرد بودجه‌های دولتی در جای نامناسب و خروجی‌های نامناسب اذهان را نسبت به سینمای دولتی منفی کرده است. به‌عنوان‌مثال تولید فیلم و سریالی در ابعاد موسی کلیم‌ا... و استفاده از تکنیک تولید مجازی جز با حمایت دولتی ممکن نیست و حضور بخش دولتی در این زمینه باعث ارتقای کیفی و فنی سینمای ایران شده است. 
 
پیشمرگ، در گود اکران عمومی 
دیگر فیلمی که در اکران نوروزی روی پرده می‌رود فیلم پیشمرگ به کارگردانی علی غفاری است. غفاری که پیش از این سریال سه‌فصلی «بچه‌مهندس» و فیلم‌های «تک‌تیرانداز» و «استرداد» را در کارنامه سینمایی خود داشته این‌بار سراغ اثری سینمایی و پرتره از شهید سعید قهاری رفته است. پیشمرگ که نخستین اکرانش در چهل‌وسومین دوره جشنواره فجر بود، توانست در این جشنواره سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه مردم را از آن خود کند. جایزه‌ای که نشان‌دهنده روی خوش سینماروهای ایرانی به این فیلم است. گرچه الان که این فیلم وارد گود اکران عمومی شده است باید دید در این ابعاد و دررقابت با کمدی‌هایی که همزمان اکران می‌شود چه جایگاهی را کسب می‌کند. آیا می‌تواند مانند دیگر برندگان سیمرغ مردمی در گیشه هم نمایشی موفق داشته باشد یا خیر. پیشمرگ اما در نظر اهالی رسانه و منتقدان در فجر چهل‌وسوم بازخوردهای متفاوتی را گرفت.
از یک جهت بعضی آن را فیلمی دانستند که به موضوعی فراتر از دفاع‌مقدس پرداخته (فیلم در دهه ۷۰ روایت می‌شود) و دست روی شخصیتی گذاشته که نسبت به دیگر آثار شخصیت کمترشناخته‌شده‌تری است. از طرف دیگر برخی معتقد‌ند که این فیلم نتوانسته آن‌طور که باید و شاید به شخصیت شهید قهاری بپردازد و دارای ضعف‌های زیادی در روایت است. این‌که کدام‌یک از این دو رأی به واقعیت نزدیک‌تر است فقط پس از دیدن فیلم معلوم می‌شود، اما آنچه که مهم است برخلاف نظر یکی از داوران فجر چهل‌وسوم ساختن فیلم‌های جنگی و پرداختن به قهرمانان ملی یکی از وظایف مهم سینمای هر کشوری مخصوصا سینمای دولتی است که باید با نقدهای منصفانه آن را در مسیر صحیح خود قرار داد.
 
تدارک سینما برای کودکان
یکی از نکاتی که با بررسی اکران‌های نوروزی در سال‌های گذشته به‌وضوح مشخص می‌شود، حضورفیلم‌های کودک و نوجوان، به‌ویژه انیمیشن‌های ایرانی، دراین اکران‌هاست. این نکته‌ای است که غیبت آن درسینما احساس می‌شد وبا تولید پویانمایی، تا حدی این خلأ پر شده است. در اکران نوروز امسال نیز دو اثر برای مخاطبان کودک و نوجوان حضور دارد؛ بامبولک اثری از آرش معیریان و پسر دلفینی ۲ اثری از محمد خیراندیش. فیلم بامبولک درباره یک قهرمان است که تلاش می‌کند آرزوی یک دختر را برآورده کند. این دختر آرزو دارد که یک خواهر یا برادر داشته باشد، اما والدینش با این موضوع مخالف هستند تا این‌که بامبولک تصمیم می‌گیرد ... . با توجه به اطلاعاتی که تاکنون از این فیلم منتشر شده باید گفت که بامبولک برای رده سنی کودک ساخته شده است. نوجوانان احتمالا نتوانند با این فیلم ارتباط برقرار کنند. 
پسر دلفینی ۲ دیگر اثری است که برای مخاطبان کودک ونوجوان حضور دارد. این عنوان که نسخه اولش با استقبال بسیار خوبی در داخل و خارج از کشور روبه‌رو شد با اطمینان‌خاطر بیشتر به صحنه برگشته است. پسر دلفینی ۲ که در فجر چهل‌وسوم نیز حضور داشت توانست دو سیمرغ بهترین پویانمایی از نگاه داوران و مردم را ازآن خود کند. طبق گفته سازندگان این اثر، پسر دلفینی ۲ برخلاف نسخه اول رگه‌هایی از شخصیت یک نوجوان را دارد که حاکی از بزرگ‌شدن قهرمان اصلی است، اما بااین‌حال همان فضای شاد و کودکانه خود را حفظ کرده است. همان‌طور که مشخص شده است اکران نوروزی ۱۴۰۴ خالی از اثری مختص به نوجوانان است که نشان می‌دهد چقدر دست سینما برای این گروه سنی مهم و حساس خالی است. 
 
تنها فیلم درام نوروز 
از انبوه آثار درام یا اجتماعی که تاکنون اکران نشده‌اند فیلم رها به کارگردانی حسام فرهمند توانسته است در ترکیب اکران نوروزی سینما جای بگیرد. رها که نخستین اثر حسام فرهمند به حساب می‌آید توانست بازخوردهای خوبی را در جشنواره فجر بگیرد و سیمرغ بهترین فیلم اول را از‌آن خود کند، جایزه‌ای که بدون‌شک در قرارگرفتن این فیلم در ترکیب فیلم‌های نوروزی بی‌تاثیر نبوده. این فیلم با روایتی انسانی و اجتماعی، چالش‌های زندگی یک خانواده را به تصویر می‌کشد و به فروپاشی اخلاقی ناشی از رنج و فشار اقتصادی اشاره دارد.
 
کمدی‌های پرمخاطب 
درنهایت نوبت به کمدی‌های نوروز ۱۴۰۴ می‌رسد؛ آثاری که می‌توان پیش‌بینی کرد در گیشه رقابت سختی با یکدیگر داشته باشند. در این دوره از اکران نوروزی سه اثر حضور دارند که برای اهالی سینما یادآور سال‌های قبل از همه‌گیری کروناست؛ سال‌هایی مانند اکران نوروزی ۱۳۹۸ که از هفت فیلم چهار اثر اثر کمدی بودند.
فیلم عینک‌قرمز را می‌توان مرموزترین فیلم اکران نوروز نامید، اولین اثر کمدی به کارگردانی حسین مهکام که تاکنون برخلاف جریان معمول فیلم‌های کمدی که به هر طریقی سعی در تبلیغات دارد در سکوت خبری تولید شده است. به همین خاطر جز این‌که حامد بهداد نقش اول این فیلم را بر عهده دارد و شنیده‌ها حاکی از حضور الناز حبیبی، هادی کاظمی، سمانه پاکدل و رضا ناجی در این فیلم است اطلاعات دیگری از آن در دست نیست. 
فیلم کمدی کوکتل مولوتف به کارگردانی حسین امیری‌دوماری، نخستین تجربه او در عرصه ساخت فیلم کمدی است، مشابه حسین مهکام. بر اساس اطلاعاتی که تاکنون از این فیلم منتشر شده، به نظر می‌رسد که باید منتظر یک کمدی دیگر با حال‌وهوای ایام پیروزی انقلاب اسلامی باشیم، که ممکن است به تکرار موضوعات مشابه بینجامد. بااین‌حال، این فیلم یک نقطه قوت دارد و آن بازیگرانش است. ازجمله بازیگرانی که در کوکتل مولوتف ایفای نقش کرده‌اند، می‌توان به امین حیایی، احمد مهرانفر، پژمان جمشیدی، ستاره پسیانی و یکتا ناصر اشاره کرد.
دایناسور به کارگردانی سیدمسعود اطیابی و امیر برادران، سومین فیلم کمدی است که در نوروز ۱۴۰۴ روی پرده سینماها می‌رود. این فیلم که تنها بازیگران آن پژمان جمشیدی، امیر جعفری و یوسف تیموری معرفی شده‌اند، می‌تواند یکی از فاتحان گیشه نوروز باشد، چراکه با نگاهی به کارنامه سید مسعود اطیابی و امیر‌ برادران، به فیلم‌هایی برمی‌خوریم که هریک از آنها در زمره آثار پرفروش سینمای ایران قرار دارند. این موضوع نشان می‌دهد که این دو کارگردان و نویسنده به‌خوبی ذائقه مخاطب ایرانی را می‌شناسند.

آزمونی برای سینما
با نزدیک‌شدن به اکران نوروزی ۱۴۰۴، سینمای ایران آماده میزبانی از ترکیبی متنوع از ژانرهاست. این بازه زمانی که از ۸ اسفند آغاز می‌شود، نه‌تنها فرصتی برای خانواده‌هاست، بلکه آزمونی برای سینماگران در جذب مخاطبان گسترده محسوب می‌شود. امسال هشت فیلم در ژانرهای تاریخی، جنگی، اجتماعی، کودک و کمدی به رقابت می‌پردازند که هرکدام وجوه جذابیت خاص خود را دارند. اکران نوروزی ۱۴۰۴ آینه‌ای از تضادها و همکاری‌های سینمای ایران است: از یک‌سو تولیدات دولتی عظیم و از سوی دیگر کمدی‌های خصوصی پرفروش. موفقیت این دوره نه‌فقط در آمار فروش، که در ایجاد توازن بین سرگرمی، هنر و پیام اجتماعی است. چالشی که سینمای ایران در دهه پیش‌رو باید به آن پاسخ دهد، پر کردن شکاف بین جذب مخاطب انبوه و حفظ عمق محتوایی است.