مدرک‌گرایی علیه فرهنگ

از اقبال به رشتههای مهندسی در دهه شصت گرفته تا افراط عجیب در کوچ به رشتههای پزشکی. این تغییر ذائقه را البته که باید در مولفههایی همچون بازار کاروالبته میزان اقبال جامعه به این رشتهها جستوجو کرد؛ اما یکی از کمتغییرترین رشتهها در همه این سالها مربوط میشود به داوطلبان علاقهمند به رشتههای هنری. آنها که بهنوعی تصمیمشان برای آینده شاید مشخصتر از بقیه داوطلبان باشد. ایندسته دریک دهه گذشته باکمترین تغییر نسبت به رشتههای دیگر روبهرو بودهاند. بیرون از حوزههای اصلی هنر، رشتههای صنایع فرهنگی با توجه به شکلگرفتن بازار کار خوب آن در این سالها مورداستقبال بوده است، امانگاهی به دانشگاههای پذیرنده این رشتههاهم مارا به نکتههای قابل توجهی میرساند. بهعنوان مثال دانشگاههای علمی-کاربردی بیشترین دانشجو در این حوزه را طی سالهای گذشته به خود اختصاص داده است. دادههای استخراجشده پیرامون این موضوع نشان میدهد گردشگری در سال ۹۴ بیشترین میزان دانشجو را بین رشتههای صنایع فرهنگی داشته اما با افت شدید در سال ۱۴۰۱ به دومین رشته تبدیل شد و بعد از سینما قرار گرفت. سینما با وجود افت دانشجوی حدودا ۵۰۰۰ نفری، اکنون رشته برتر صنایع فرهنگی از نظر تعداد دانشجوست. رشتههای موسیقی و بازی ویدئویی کمترین میزان افت را داشتهاند. هرچند بازی ویدئویی در سال ۹۴ کمتر از۱۰۰۰نفر دانشجو داشته است و این تعداد اساسا ناچیزتر از آن است که رشد یا نزول آن مطرح باشد. پس از این دو رشته، پویانمایی کمترین میزان افت راداشته است.این موضوع ازآنجا جالبتوجه است که بدانیم تعداد افرادی که در ایران مشغول به بازیهای ویدئویی هستند، سالبهسال بهشکل معناداری افزایش پیدا میکند. بهعنوان مثال میدانیم که طبق آخرین پیمایش بنیاد ملی بازیهای رایانهای در سال ۱۴۰۲، برآورد شده است از بین ۸۴ میلیون ایرانی، ۳۴میلیون نفر بر روی مجموع پلتفرمها، بازی رایانهای انجام میدهند. براساس این آمارها مردان ۵۹ درصد و زنان ۴۱درصد این جمعیت را تشکیل میدهند،اما همچنان ذهنیت جامعه ایرانی نسبت به رشتههای صنایع فرهنگی، تفاوت معناداری با واقعیت این رشتهها دارد. اساسا رشتههای صنایع فرهنگی برای بسیاری افراد رشتههایی ذوقی تصور میشوند که بیش ازآموزش، به تجربه و مهارت عملی نیاز دارند. همچنین بهدلیل وجود رویکرد مدرکگرایی در قشرهایی از جامعه و نگاه جدی به بازارکار رشتههای دانشگاهی،رشتههای صنایع فرهنگی بهعنوان یک اولویت درنظر گرفته نمیشوند.