سال کوک موسیقی

در کنار این فرازها، دراین سال اتفاقات ناگواری هم رخ دادکه علاقه‌مندان موسیقی را آزرده کردمثل زمانی که تعدادی از هنرمندان صاحب نام موسیقی ایران راهی سفر ابدی شدند.گزارش حاضر مروری است اجمالی وفشرده از مهم‌ترین رویدادهای موسیقی ایران درسال۱۴۰۲ که در ادامه آن را می‌خوانید. 

تصویب سند ملی موسیقی
اولین وعده موسیقیایی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در اولین جلسه شورای هنر کشور سال که چهارم فروردین برگزار شد، وعده تصویب سند ملی موسیقی راعنوان اصلی برنامه سال اعلام کرد.تدوین سند ملی موسیقی به عنوان یکی اززیرسندهای نقشه مهندسی فرهنگی درسال۱۳۹۹ به وزارت فرهنگ وارشاد واگذار شده بود تاباهمکاری سازمان صداوسیما وسازمان تبلیغات اسلامی برای ساماندهی وضعیت موسیقی، ارتقای سطح فرهنگی، هنری و علمی فعالیت‌های جامعه موسیقایی کشور، معرفی موسیقی فاخر ایرانی در سطح بین‌المللی، ساماندهی و بهینه‌سازی تعاملات بین‌المللی در عرصه موسیقی و مقابله قانونی و نظام‌مند با آثار موسیقایی مبتذل و غیرقانونی تدوین شود. این وعده در جلسه ۴۴۷ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به ریاست حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه محقق شد.این سند در قالب مصوبه شماره ۲۳۶ جلسه ۸۹۵ در پنج سرفصل مبانی، ارزش‌ها و اصول، اهداف، سیاست‌های کلان، اقدامات والزامات اجرایی به تاریخ تصویب ۱۰بهمن۱۴۰۲وشماره ابلاغ ۲۵۰۹۲ به تاریخ ۱۲اسفند۱۴۰۱ به نام «سند ملی موسیقی جمهوری اسلامی ایران» به وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، سازمان صداوسیما، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، شورای هنر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شده است.
 
گواهینامه هنری صلاحیت ساخت ساز 
یکی از اتفاقات مهم دیگر آغازین ماه‌های سال گواهینامه هنری صلاحیت ساخت ساز بود که توسط خانه موسیقی و صندوق اعتباری هنر به سازندگان ساز اعطا می‌شود. براساس این طرح زین‌پس سازندگان ساز که به کسب رتبه مورد تایید شورای ارزشیابی سازندگان ساز در خانه موسیقی ایران ک.فق ش.مئ، می‌توانند گواهینامه هنری صلاحیت ساخت ساز را دریافت کنند. این گواهینامه در پنج سطح درجه‌بندی شده و بنابر امتیازبندی شورای ارزشیابی، سازندگان ساز گواهینامه هنری خود را دریافت می‌کنند.
 
کنسرت‌های رایگان از آب و آتش تا برج میلاد
نخستین بارشش هفت سال پیش بود که حرف کنسرت‌های رایگان پیش کشیده شد. آن زمان با انتشار خبرهایی درباره افزایش قیمت بلیت کنسرت‌ها و گرانی عمومی، برخی خوانندگان موسیقی پیشنهاد کردند کنسرت‌های رایگانی را درسطح شهر برای مردم برگزار کنند. اگرچه خیلی دور از دسترس به نظر می‌رسید اما با پیگیری برخی هنرمندان این اتفاق افتاد و چند کنسرت رایگان با حضور چهره‌های سرشناس مثل محمد معتمدی در پارک آب و آتش تهران برگزار شد. حالا بعد از پنج سال به مناسبت عیدفطر، عید غدیر و ماه محرم کنسرت رایگان برای عموم مردم برگزار شد. اولین کنسرت شب هم‌نشینی و دورهمی با عنوان «شب‌های لبخند» بود که در چهار روز همزمان با عیدفطر برگزار شد. در این برنامه گروه موسیقی «روناک»، حمید عسکری، محسن میرزاده، امیر تاجیک، علی عبدالمالکی و سینا درخشنده در بوستان آب و آتش تهران روی صحنه رفتند. در عید غدیر سالار عقیلی و شهرام شکوهی هم برنامه اجرای رایگان داشتند. با آغاز ماه صفر نیز کنسرت آیینی چهارپایه عشق به‌صورت رایگان با اجرای ویژه مصطفی راغب همزمان در مرکز همایش‌های برج میلاد برگزار می‌شود.
 
افتخارات بین‌المللی هنرمندان موسیقی
درخشش هنرمندان موسیقی در عرصه‌های بین‌المللی را باید از مهم‌ترین فرازهای موسیقی در سال دانست. موفقیت‌هایی که نشان از بلوغ این هنر ناب در میان ایرانیان داشت.از جمله اتفاقات مهم موسیقی ایران در عرصه بین‌المللی می‌توان به مدال طلای بخش بهترین نوازندگی و بهترین موسیقی فولک معاصر به پروژه «تار و تاریخ» اشاره کرد. کار بزرگی که میدیا فرج‌نژاد از حدود دو سال پیش آغاز کرد و باعث شد هیات انتخاب مسابقه بین‌المللی گلوبال موزیک اواردز آن را جزو برندگان خود در سال ۲۰۲۳ معرفی کند.پروژه «تار و تاریخ» صدها اثر موسیقی برای بناهای تاریخی کشورمان تولید کرده و بخشی از این آثار تاکنون منتشر شده است. ابتدا بناهای تاریخی کشورمان انتخاب می‌‌شوند و سپس میدیا فرج‌نژاد براساس حال و هوای هر بنا و جغرافیای آن، اقدام به ساخت موسیقی می‌کند. برای اجرای هر قطعه از نوازندگان و خوانندگان مختلفی از سراسر ایران استفاده می‌شود.محمدرضا اژدری، آهنگساز و پیانیست کشورمان نیز توانست با شرکت در مسابقه جهانی Hollywood music awards نامش را در میان ۱۰ آهنگساز برتر دنیا در بخش موسیقی بی‌کلام قرار دهد. اژدری با آهنگ «نیل» درآن مسابقه شرکت کرده بود.این نوازنده ویولن در مسابقات جهانی ویولن که با حضور نوازندگانی از کشورهای مختلف از جمله اتریش، آمریکا، انگلیس، ترکیه، ژاپن، چین، فرانسه و برگزار شد، پس از گذراندن مراحل اول و دوم با ارسال کنسرتو ویلن چایکوفسکی و سونات شماره سه ایزایی، در مرحله فینال به صورت حضوری در شهر اوزاکا با اجرای قطعه زیگونروایزن سارازات موفق به کسب مقام اول و مدال طلا شد.امین غفاری از نوازندگان، مدرسان و پژوهشگران موسیقی کشورمان در بیست و دومین دوره از مسابقات جهانی ویولن که در شهر اوزاکا ژاپن با عنوان «Competition Osaka Intenational Music»برگزار شد، مقام اول (مدال طلا) و جایزه ویژه مسابقات جهانی ویولن کشور ژاپن را دریافت کرد.کسب جایزه اول فستیوال World’s Best Musicians Competition توسط پژمان بلورچی، آهنگساز و نوازنده سنتور برای قطعه «تامل»، انتخاب آلبوم موسیقی «انتظار» اثر مشترک محمد معتمدی و رامبراندتریو، از سوی نشریه «nrc» به عنوان بهترین آلبوم سال ۲۰۲۳ کشور هلند، کسب مدال برنز آیدین کاظمی‌زاد در جایزه موسیقی فستیوال «Akademia music awards» آمریکا برای آلبوم «هاجستم و واجستم»، دریافت جایزه و مدال فستیوال بین‌المللی جوایز موسیقی برای اثر «بزن تار» برای بهنام خدارحمی نوازنده و آهنگساز موسیقی ایرانی، دریافت مدال برنز در رقابت بین‌المللی «گلوبال موزیک اواردز» در دو رشته نیو ایج و سازبندی توسط فرید حامدی آهنگساز و مدیر موسسه فرهنگی پیکادو با قطعه «وطنم»، کسب جایزه بین‌المللی موسیقی آکادمیا در بخش موسیقی جهانی (World Music) از کشور آمریکا توسط رضا علی‌آبادی با قطعه «هیچ آشنا»، کسب مدال بُرنز درمسابقات بین‌المللی موسیقی «گلوبال موزیک اِواردز» توسط مهدی عطاریان با اثر نوستالژی وکسب مدال برنزجشنواره بین‌المللی«Global Music Awards» توسط امیررضا اوجاقی از هنرمندان نوجوان ایرانی از دیگر عناوینی بود که هنرمندان ایران در جهان داشتند.
 
اعطای ۶ نشان درجه یک هنری 
درسال۱۴۰۲ شش هنرمند موسیقی کشور به پاس همه تلاش‌هایی که در عرصه اعتلای این هنر داشتند مفتخر به کسب نشان درجه یک هنری شدند.محمد قیوم امینی خلیلی‌ها هنرمند آوازمقامی خراسان،فرامرز رستمی ترانه‌خوان شمال خراسان،خداداد صحراروشن نوازنده قومشه شمال خراسان، مجتبی خان قیطاقی دوتارنواز شمال خراسان وعلی پویانیا آوازخوان مقامی بویراحمدی پنج هنرمند پیشکسوت موسیقی نواحی بودند که همزمان باشانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی مفتخر به این نشان شدند.همچنین همزمان باجشنواره بین‌المللی فجرسیدجلال‌الدین محمدیان،خواننده قطعه مشهور مردان خدا مفتخر به دریافت نشان درجه یک هنری شد.
 
نکوداشت‌ها و یادمان‌ها
یکی ازاتفاقات ارزشمند هنری کشور که همه ساله به مناسبت‌های مختلف برگزار می‌شود آیین‌های نکوداشت و یادبود است. امسال نیزهنرمندان موسیقی فعالیت چشمگیری دراین زمینه داشتند.آیین‌های نکوداشتی مثل آیین نکوداشت بابک بیات موسیقیدان و آهنگساز مطرح در فرهنگسرای ارسباران، محمدسریر آهنگساز، مدرس و نوازنده پیشکسوت در تالار استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان، محمدابراهیم ذوالقدر درفرهنگسرای ارسباران،محمدرضا درویشی آهنگساز، پژوهشگر وموسیقیدان پیشگام در تالار رودکی تهران، شاهین فرهت آهنگساز و موسیقیدان ایرانی در تالار اجتماعات شهید مطهری‌(ره)، فضل‌ا... توکل از نوازندگان پیشگام موسیقی ایرانی، استاد درویش رضا منظمی، استاد همایون رحیمیان و ابوذر روحی خواننده پروژه «سلام فرمانده» درسی و نهمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر، جلال‌الدین محمدیان درتالاررودکی، نصرا...شیرین‌آبادی نوازنده ویولن و آهنگساز، در فرهنگسرای ارسباران، محمد اسماعیلی از نوازندگان پیشکسوت عرصه موسیقی ایرانی و تمبک نوازی در فرهنگسرای ارسباران و ... ونیز برگزاری آیین بزرگداشت برای هنرمندان فقیدی همچون مرحوم علینقی وزیری، پدر موسیقی نوین ایران در فرهنگسرای اندیشه تهران، محمدرضا شجریان خواننده پیشگام موسیقی ایرانی در تالار جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران، ناصر فرهنگ‌فر با عنوان «شاعر تنبک» در فرهنگسرای ارسباران، پرویز مشکاتیان موسیقیدان و نوازنده سنتور در فرهنگسرای ارسباران، استاد نصرا... ناصح‌پور خواننده موسیقی سنتی در فرهنگسرای ارسباران، لیلی افشار نخستین زن دارنده دکترای گیتار در خانه هنرمندان ایران، سیدابوالحسن مختاباد در خانه هنرمندان ایران و... به پاس همه تلاش‌های این عزیزان در مسیر ارتقای این هنر برگزار شد.
 
جشنواره‌ها و رویدادها
جشنواره‌ها، رویدادها وپاتوق‌های فرهنگی همواره محفلی برای آموزش و کسب تجربه بوده‌اند، به‌ویژه برای هنرمندان شهرستان‌های کم‌برخوردار و جوانان که بی‌شک با حضور در کنار بزرگان می‌توانند درس‌های زیادی بیاموزند. به همین دلیل هم هرقدر جشنواره‌ها و رویدادهای بیشتر، کیفی‌تر و به گستره تنوع موسیقی، متنوع‌تری داشته باشیم، تاثیر آن بر شادابی مخاطب و نیز افزایش تجربه هنرمند بیشتر است.درسال۱۴۰۲ جشنواره‌های مختلفی در حوزه موسیقی برگزار شد که بی‌شک اصلی‌ترین آنها سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر بود که با حضور گروه‌های موسیقی در بخش‌های ردیف دستگاهی، نواحی، کلاسیک، بین‌الملل، ارکسترال، پاپ، کودک و نوجوان، بانوان و گروه‌های بین‌المللی از کشورهای هندوستان، بلژیک، عراق، ارمنستان، افغانستان، ازبکستان، تاجیکستان و هلند در تهران و استان‌های آذربایجان شرقی، بوشهر، سمنان، فارس، گلستان، مرکزی، مازندران، خراسان شمالی، کهگیلویه و بویراحمد،خوزستان،کرمانشاه، لرستان،کرمان و هرمزگان برگزار شد. درطول این جشنواره ۸۱ گروه در تهران و۳۳۲ گروه در سایر استان‌ها روی صحنه رفتند. درکنار این جشنواره بزرگ موسیقی، علاقه‌مندان به موسیقی میزبان جشنوار‌ه‌های دیگری همچون شانزدهمین جشنواره منطقه‌ای موسیقی نواحی ایران، جشنواره ملی سرود فجر، جشنواره موسیقی جوان، نخستین جشنواره ملی دانشجویی، جشنواره ملی ترنم فتح ویژه گروه‌های موزیک نیروهای مسلح، دومین دوره جشنواره بین‌المللی موسیقی «نوای مهر»، پنجمین جشنواره موسیقی امیرجاهد، هشتمین دوره فستیوال رقابتی «پیانو کلارا» پس از چهار سال وقفه، اولین رویداد ملی لالایی «گهواره»، اولین جشنواره ملی عودنوازی، اولین دوره ملی جایزه آهنگ‌سازی روح‌ا... خالقی، اولین جشنواره موسیقی جوان نظامی‌خوانی و جشنواره «ماهور» بودند.
 
نمایشگاه صنعت موسیقی
برگزاری نخستین نمایشگاه صنعت موسیقی یکی دیگر از اقداماتی بود که در سال جاری به وقوع پیوست. در این نمایشگاه که با هدف معرفی آخرین دستاوردهای موسیقی و ارتباط بیشتر فعالان این حوزه از پنجم تا هشتم دی به میزبانی مرکز همایش‌های برج میلاد تهران برگزار شد، تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان سازهای موسیقی، آموزشگاه‌های موسیقی، مراکز پژوهشی حوزه موسیقی، ناشران موسیقی، استودیوهای ضبط صدا، استارت‌آپ‌های موسیقی، ناشران کتاب‌های موسیقی، عرضه‌کنندگان لوازم صوتی و صدابرداری دور هم جمع شدند.
 
ساخت ۲ ساز جدید
یکی دیگر از اتفاقات سال موسیقی کشور، معرفی دو ساز جدید «لیانیک» و «زریاب» بود. محسن شریفیان، نوازنده موسیقی نواحی بوشهر و سازنده ساز لیانیک بود. این ساز نسخه‌ای بومی از سازی مشابه است که در اروپا برای هنرجویان و اهالی موسیقی، امکان تمرین را فراهم می‌آورد.استاد کومار عربی نیز از ساز ابداعی «زریاب» در تالار آمفی‌تئاتر فرهنگسرای ابن سینا رونمایی کرد. ساز زریاب ساختاری ترکیبی از سه‌تار، گیتار و عود است و با هدف دسترسی همزمان نوازنده به صداهای مختلف ساخته شده و در این ساز همزمان با گیتار زریاب فضای کلاسیک و فلامنکو، با سه‌تار فضای موسیقی سنتی ایرانی و با گیتار فرت‌لس آن فضای شرقی را می‌توان تجربه کرد.در قسمت دسته سه‌تار زریاب فرت‌بندی ساز برای دقت بالاتر با فرت فلزی نصب شده و جای آن ثابت است و جهت کوک کردن دقیق ساز از ماشین هد استفاده شده‌است. این ساز از نظر راحتی نوازنده و دسترسی نوازنده پوزیسیون‌های پایین ساز محاسبات دقیقی داشته و نوازنده به‌راحتی به همه نت‌های ساز دسترسی دارد، قسمت‌های تزئینی ساز با ده‌ها قطعه کوچک انواع چوب‌های مختلف ساخته شده و ساختار بدنه ساز ترکیبی از هر سه ساز است.
 
حضور فعال ارکستر ملی
پس از خداحافظی فریدون شهبازیان در سال ۹۷، ارکستر ملی حالت نیمه‌تعطیل داشت و گاه با رهبر مهمان به اجرای برنامه می‌پرداخت. امسال با ورود همایون رحیمیان جان تازه‌ای بر این ارکستر دمیده شد. رحیمیان در قامت رهبر مهمان، این ارکستر را به مناسبت روز جهانی هلال‌احمر در تالار وحدت روی صحنه برد. بعد از او ارکستر ملی ایران یکم و دوم تیرماه با رهبری آرش امینی در تالار وحدت روی صحنه رفت. ۱۲ مهر طی حکمی از سوی مدیر عامل بنیاد رودکی همایون رحیمیان به‌عنوان رهبر دائم ارکستر ملی ایران انتخاب شد. با ورود رحیمیان فعالیت این کنسرت بیشتر شد به نحوی که پس از این انتصاب، اولین‌بار روز بیستم مهر با اجرای قطعاتی از برترین آهنگسازان موسیقی کشورمان تازه‌ترین کنسرت خود را در تالار وحدت برگزار کرد. سپس در روز جمعه دوازدهم آبان‌ماه با رهبری ارکستر همایون رحیمیان و تک‌نوازی مسیح تحویلداری بار دیگر در تالار وحدت تهران پیش روی مخاطبان قرار گرفت.در آذرماه، رویداد موسیقایی «همراه با خاطره‌ها» با همراهی ارکستر ملی ایران به رهبری استاد مجید انتظامی پس از ۱۱ سال دوری استاد از صحنه در پنج شب (۱۴ تا ۱۸ آذر) در تالار وحدت اجرا شد. این رویداد با استقبال ویژه مخاطبان روبه‌رو شد و بلیت‌های همه این اجراها به‌صورت کامل به فروش رفت. این کنسرت به‌دلیل استقبال مردمی در دی ماه نیز بار دیگر تمدید شد. پس از همراه‌شدن با خاطره‌ها، همزمان با سالروز وفات حضرت ام‌البنین (س) ارکستر موسیقی ملی ایران به رهبری همایون رحیمیان و خوانندگی امیرحسین سمیعی در قالب کنسرت «بانوی آب و آینه»، قطعاتی از موسیقی ماندگار فیلم سینمایی «الرساله (محمد رسول‌ا...)» ساخته موریس ژار و آثار آهنگسازان شناخته‌شده و مطرح موسیقی کشورمان از جمله فرهاد فخرالدینی، فریدون شهبازیان، مهرداد دلنوازی و همایون رحیمیان را پیش روی مخاطبان قرار داد.در بهمن ماه و همزمان با نخستین روز از جشنواره موسیقی فجر کنسرت ارکستر موسیقی ملی ایران به رهبری همایون رحیمیان و خوانندگی محمد معتمدی در تالار وحدت برگزار شد. آخرین کنسرت ارکستر ملی ایران با رهبری مهمان مازیار ظهیرالدینی از نوازندگان باسابقه ویلون قرار است روز پنجشنبه بیست و چهارم اسفند ماه در تالار وحدت تهران برگزار شود. در این کنسرت قرار است بخش‌هایی از آلبوم «دیورتیمنتو» اثر احمد پژمان آهنگساز و موسیقیدان پیشگام کشورمان و چند آهنگ خاطره‌انگیز از مهران روحانی، آهنگساز نوگرای موسیقی کلاسیک پیش روی مخاطبان قرار ‌گیرد.
 
«بوم و بر» تعزیه را به پاریس برد
یکی از اتفاقات خاص موسیقیایی سال ۱۴۰۲، پروژه گروه موسیقی «بوم و بر» با طراحی، آهنگ‌سازی و کارگردانی آریا عظیمی‌نژاد بود که راوی مجلس تعزیه «حضرت عباس علیه‌السلام» در سالن اودیتوریوم پاریس شد. گروه موسیقی بخش اصلی این کنسرت ــ تعزیه را تشکیل می‌داد که در این شیوه اجرا، شبیه‌خوانان به همان شیوه مرسوم نمایشی روی صحنه حضور داشتند و قطعات ساخته‌ شده و متناسب با صحنه‌ها در قامت یک موسیقی متن دراماتیک از پیش از اجرا آغاز شد و در تمام طول مدت نمایش با فضاسازی نمایش همراه بود. مخاطبان به‌نوعی شنونده یک کنسرت موسیقی یک‌ساعته در هفت پرده بودند که هر پرده روایتگر بخشی از داستان حضرت عباس علیه‌السلام در کربلاست.آریا عظیمی‌نژاد(نوازنده سه‌تار)، نیما رمضان(نوازنده گیتار الکتریک)، مقداد شاه‌حسینی(نوازنده عود)،آرش سعیدی(نوازنده گیتاربیس) وفرهاد صفری (نوازنده پرکاشن) اعضای گروه موسیقی این کنسرت ــ تعزیه هستند که ترکیب سازها در آن تحول پیدا کرده‌ است. سیدمحسن هاشمی در نقش حضرت عباس‎بن علی(ع) و مجتبی حسن‌بیگی در نقش شمربن ‌ذی‌الجوشن در این کنسرت ــ تعزیه به ایفای نقش پرداخته‌اند. تعزیه که به‌عنوان میراث ناملموس هنر ایران در یونسکو به ثبت رسیده، برای نخستین‌بار است که با این شیوه اجرا در خارج از کشور روی صحنه رفت.
 
مستندهای موسیقایی
تولید مستند یکی از بهترین راهکارهای ماندگاری یک اثر هنری و نوابغ آن است. این مهم باعث شد تا مستندسازان به تولید آثار بیوگرافی‌محور علاقه‌مند شوند. از جمله مستندهایی که در سال ۱۴۰۲ تولید شد، مستند «بخشی» است که به کوشش علی عابدی با تمرکز بر روایت تصویری نیم‌ساعته از زندگی و آثار استاد عیسی قلی‌پور از نوازندگان شاخص موسیقی نواحی خراسان معروف به «عیسی بخشی»ساخته شد. مستند پژوهشی لالایی‌های شمال خراسان از دیگر آثار علی عابدی است که در ۴۵ دقیقه‌ موسیقی لالایی اقوام مختلف منطقه خراسان مشتمل بر ترکمن‌ها، تات‌ها، کرمانج‌ها و ترک‌ها را با حضور بیش از ۵۰بانوی خراسانی از قومیت‌های مختلف نشان می‌دهد.«فاروق» عنوان فیلم مستند دیگری است که به تهیه‌کنندگی و کارگردانی رضا حامدی‌خواه و با تمرکز بر زندگی، آثار و هنر محمدفاروق کیانی‌پور به‌عنوان گنجینه زنده بشری و استاد حرکات آیینی تربت‌جام و نیز زوایای پیدا و پنهان عرفان شرق خراسان که بر مبنای اندیشه‌های عارف بزرگ شیخ احمد جامی در موسیقی، شعر و آیین‌های نمایشی تبلور یافته، ساخته شد.در کنار این آثار، مستند نیمه‌بلند «بریکولاژ؛ زندگی نادر مشایخی» با روایتی از شخصیت، اندیشه و زندگی هنری نادر مشایخی آهنگ‌ساز و رهبر ارکستر به کارگردانی محمود توسلیان و تهیه‌کنندگی رحمان حاصلی، به بخش مسابقه هفتمین دوره جشنواره بین‌المللی فولکلور کشور هند راه پیدا کرد.همچنین فیلم‌ مستند «خنیاگران کوه‌های مقدس» (هونیاوانانی چیا پیروزه‌کان) به نویسندگی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی فرید الهامی جوایز بهترین فیلم مستند، بهترین تصویربرداری و تدوین را در هشتمین دوره فستیوال جهانی شیلی از آن خود کرد.این فیلم مستند به تاریخ تنبور، اسطوره‌ها و خنیاگران این ساز طی تاریخ می‌پردازد. همچنین در این اثر، بخش‌هایی از زندگی استادان و راویان این ساز باستانی به تصویر کشیده شده که دیگر در قید حیات نیستند.
 
یادبودی برای شهدا
بی‌شک یکی از تاثیرگذارترین هنرها در حوزه حماسه و گرامیداشت شهدا، موسیقی است. در ایران هنرمندان موسیقی همواره یاد و خاطره ایثارگران وطن را زنده نگه داشته و می‌دارند. درسال۱۴۰۲ نیز اتفاقات مهمی دراین خصوص افتاد که مهم‌ترین آنها پوئم سمفونی «به قد قامت یاران» به مناسبت سالگرد شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی بود که شامگاه روز سه‌شنبه ۱۲دی با حضور خانواده شهید سلیمانی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی دیگر از مدیران فرهنگی هنری در تالار وحدت تهران رونمایی شد.
همچنین سمفونی «ساحت حماسه» مشتمل بر گرامیداشت موسیقایی از ۲۴هزار شهید گران‌قدر استان تهران شامگاه جمعه ۲۹ دی ماه درتالار وحدت تهران رونمایی وپیش روی مخاطبان قرارگرفت.موسیقی این طرح کلاسیک است که از دستگاه‌های مختلف موسیقی ایرانی در آن الهام گرفته شده است. آهنگساز این طرح آقای امیرحسین سمیعی است و خوانندگانی چون محمد معتمدی، سید محسن حسینی، وهاب ابراهیمی و هادی حسن بیگی با این طرح همکاری دارند.
 
غزه و جریان فعال هنرمندان
یکی از اتفاقات مهم امسال واکنش هنرمندان موسیقی به موضوع غزه بود و خواننده‌های زیادی در این خصوص به تولید اثر پرداختند. یکی از مهم‌ترین اقدامات سمفونی «کشته‌گان» متفاوت‌ترین اجرای چیدمانی در حمایت از کودکان غزه بود که به همراه اجرای زنده موسیقی به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی ۲۲آبان امسال در میدان فلسطین تهران برگزار شد. این اجرا که در حمایت از کودکان مظلوم غزه برنامه ریزی شده، ۴۰۰۰جسد کفن‌پوش به شکل نمادین روی زمین قرار می‌گیرند و خوانندگان مختلفی ازجمله هیثم نور، احسان یاسین و...برای سوگواری این اطفال مظلوم به‌صورت زنده موسیقی اجرا کردند.همچنین قطعه ارکسترال «قدس شریف» در بزرگداشت عملیات غرورانگیز طوفان‌الاقصی، با شعری از علیرضا قزوه، آهنگسازی زنده‌یاد استاد ناصری و رهبری حسین شریفی، شامگاه چهارم آذرماه با حضور پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما و جمعی از مسئولان این سازمان توسط ارکستر سمفونیک رسانه‌ملی اجرا، رونمایی و تقدیم حماسه‌آفرینان غزه شد. ارکستر سمفونیک تهران به رهبری منوچهر صهبایی نیز قبل از اجرای قطعات اصلی کنسرت خود به احترام شهادت مظلومانه تعداد زیادی از کودکان فلسطینی در غزه به دست رژیم صهیونیستی قطعه «air» از شاهکارهای بی‌بدیل یوهان سباستین باخ را برای مخاطبان اجرا کرد.  همچنین نخستین جشنواره جهانی «هنر آزادی‌بخش» به اجرای برنامه در حوزه‌های انقلابی و ضدامپریالیستی می‌پردازند. تک‌آهنگ‌های «غزه در آتش و خون» محسن تاجیک، «صبح فردا» غلامرضا صنعتگر، «حبیبی قلبی» توسط احسان یاسینی، «سرود پیروزی غزه» ستار سهرابی و امید محمد معتمدی، «مردم غزه» امیر عبد، «غزه لنا عزه» مرتضی بهاری، «نقاب» حسین آرین، «باغ زیتون» حسن مهدی اعتباری و ... از جمله آثاری است که در این ایام از سوی هنرمندان ساخته و منتشر شد.
 
نشست بین‌المللی موسیقی مقاومت
یکی دیگر از اتفاقات خاص موسیقی در کشور، برگزاری نشست بین‌المللی موسیقی مقاومت بود که در چهار مرحله با حضور موسیقید‌ان‌هایی از کشورهای حوزه مقاومت اسلامی در منطقه ازجمله شمال آفریقا، لبنان، سوریه، بحرین، فلسطین، یمن و عراق برگزار شد. در این نشست‌ها درباره شاخصه‌ها و الزامات موسیقی مقاومت بحث و تبادل نظر شد. نخستین نشست موسیقی مقاومت روز چهارشنبه ۲۵بهمن با حضور مهمانان و استادانی از لبنان، سوریه، یمن، عراق و همچنین مهمانانی از داخل کشور برگزار شده بود.دومین نشست باحضورهنرمندانی ازکشورهای عراق،لبنان،فلسطین وتونس،دردانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزارشد.‌ سومین نشست بین‌المللی با حضور صاحب‌نظرانی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، چین و چهارمین نشست با حضور موزیسین‌هایی از اروپا و آمریکا برگزار شد. چهارمین نشست این رویداد بین‌المللی هم در ۱۶ اسفند با حضور موزیسین‌هایی از اروپا و آمریکا برگزار شد.

علی رهبری با نامی ماندگار در جهان
علی رهبری از چهره‌های نامدار موسیقی معاصر است. او که سمت رهبر دائم مهمان را در ارکسترهایی همچون فیلارمونیک رادیو تلویزیون بلژیک، فیلارمونیک چک و فیلارمونیک بلگراد، مدیریت هنری ارکسترهای سمفونیک شهرهای بروکسل،  زاگرب و مالاگا را برعهده‌ داشته و تاکنون مسترکلاس‌های متعددی را در کشورهای مختلف از‌جمله ترکیه، اوکراین، آفریقای جنوبی و اسلواکی برای نوازندگی در ارکستر تشکیل داده است، امسال توسط والری گرگیف، مدیرکل مجموعه اُپرای مارینسکی برای دو برنامه مختلف با آثاری از آهنگسازان مشهور روسی همچون پیوتر ایلیچ چایکوفسکی، نیکلای آندره‌یویچ ریمسکی‌کورساکُف و دمیتری دمیتری‌یویچ شوستاکُویچ دعوت شد. بعد از این کنسرت‌ها به پیشنهاد نوازندگان ارکستر سمفونیک اُپرای مارینسکی و موافقت والری گرگیف بلافاصله سمت رهبری دائم مهمان مارینسکی به علی رهبری واگذار شد. او در این فصل هنری با پروژه موسیقی شرق و غرب با ۱۲برنامه مختلف در کنار آهنگسازان مشهور روسی و غربی، آثاری از آهنگسازان کشورهای ارمنستان، ترکیه، تاجیکستان، آذربایجان و موسیقی فلامنکو را نیز روی صحنه برد. او دومین فصل هنری را با «چنین گفت زرتشت» در مدت زمان حدود ۷۰ دقیقه با خوانندگی رضا فکری و سومین فصل هنری متوالی خود را با آثاری از دورژاک و چایکوفسکی در اُپرای مارینسکی اجرا کرد.علی رهبری،آهنگساز و رهبر ارکستر روز جمعه چهاردهم مهر به دعوت ارکستر فیلارمونیک هانچوی کشور چین روی صحنه خواهد رفت. پنج شهر مختلف کشور چین از این آهنگساز و رهبر بین‌المللی ارکستر ایرانی به‌عنوان رهبر مهمان ارکسترهای سمفونیک دعوت کردند که اقدامی بی‌سابقه بود.

مجید انتظامی «آقای موسیقی ایران»
مجید انتظامی بی‌شک از نوابغ موسیقی عصر حاضر است که با خلق آثار ماندگار همواره جایگاه ویژه‌ای در ذهن مخاطب دارد. او امسال نیز فعال ظاهر شد. ابتدا دو آلبوم ماندگار را منتشر کرد. آلبوم سریال «آواز مه» در ۲۹ قطعه شامل قطعاتی چون آواز مه (تیتراژ ابتدایی)، تخیلات، نگاه، شگفتی، آواز مه (تیتراژ پایانی)، پیوند، دیدار، تازیانه، کودکی، ارواح، آغاز، آرزو، گذشته، درد، دکتر، گناه، حیات، گذشته (قسمت ۲)، گذشته (قسمت۲ - ریپریس)، نجوا، نیاز، پوپک، رویا، شیما، طبیعت، تنهایی، زایمان، آواز مه (سولو پیانو) و آواز مه (سولو وکال) پس از دو دهه و آلبوم «کلاه پهلوی» در ۳۸ قطعه؛ شامل قطعاتی از جمله رنگ، ایران، شبگرد، شب پردرد، خاطره، مادام بلانش، پرواز، گرند‌هتل، عشق تلخ، مادر، لاله‌زار، بهار من، ندای بلانش، آزادی، برگ‌ریزان، ریپریس، تم فرماندار، انتظار، توهم، آرزو و غم عشقت بود که هر دو به صورت دیجیتال منتشر شدند. بعد از آن پس از ۱۰ سال دوری، ارکستر موسیقی ملی ایران، کنسرت «همراه با خاطره‌ها» را ۱۴ آذرماه در تالار وحدت روی صحنه برد. کنسرتی که به واسطه استقبال مردم، تمدید شد و موجی از مخاطب را با خود به همراه آورد. در نهایت انتظامی که پیش از این ۵ سیمرغ بلورین جشنواره فجر را برای آهنگسازی در بایسیکل‌ران، ترن، روز واقعه، آژانس شیشه‌ای و دیوانه‌ای از قفس پرید به خانه برده بود، با دریافت ششمین سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن برای ساخت موسیقی فیلم «مجنون» در آیین اختتامیه چهل و دومین جشنواره فیلم فجر، نام خود را در ویترین بهترین موسیقیدانان جشنواره ثبت کرد.

یکه‌تازی به سبک قربانی 
علیرضا قربانی بی‌شک فعال‌ترین خواننده سال ۱۴۰۲ بود. او در سه مرحله اجرای موسیقی در بیش از ۲۷ شهر داخلی و خارجی روی صحنه رفت. قربانی تور اولش را از ۱۶اردیبهشت با حضور در گرگان آغاز کرد. سپس به رشت، تبریز، سیرجان، شیراز و کیش رفت و در نهایت دور اول اجراهایش را در سعدآباد تهران به پایان رساند. او سپس از مهرماه دور جدید تورهایش را با حضور در یزد، کاشان، شهرکرد، شیراز و تبریز آغاز کرد. این تور با توجه به آغاز اجراهای خارجی قربانی نیمه‌تمام ماند. قربانی ابتدا از ۱۲آبان ماه در میان استقبال مخاطبان خود در شهرهای کلگری، ونکوور، تورنتو و مونترال کانادا روی صحنه رفت. سپس به اروپا رفت و در شهرهای دوسلدورف، فرانکفورت، مونیخ، برلین، لندن، منچستر، روتردام، استکهلم، مالمو و قونیه میزبان علاقه‌مندان به هنر موسیقی اصیل ایرانی شد. قربانی پس از این سفر طولانی، به تهران آمد و از ۷ تا۲۲ دی‌ماه طی ۱۵روز۳۰کنسرت درهتل اسپیناس برگزارکرد تا رکورد حضورش بر صحنه در یک سال را دست‌نیافتنی کند. یکی از اتفاقات خاص در کنسرت موسیقی، در اصفهان رخ داد که در دو مرحله اجازه اجرا به او داده نشد اما در نهایت در اواخر سال او توانست در اصفهان نیز صحنه را درنوردد.

نام‌هایی که جاویدان  شدند 

جمشید جم
خواننده، کارشناس موسیقی در رادیو(۱مرداد ۱۳۳۰- ۱۱بهمن ۱۴۰۲) خواننده سرود معروف «یار دبستانی» و نیز آثاری چون ترانه و تصنیف وسرودمتن فیلم‌ مرز،ترانه متن فیلم‌ بازرس ویژه، ترانه و تصنیف و سرود متن فیلم‌ جانبازان و آهنگ پیروزی بود. 

اکبر گلپایگانی 
مرد حنجره طلایی موسیقی ایرانی(۱۰بهمن ۱۳۱۲ - ۱۳ آبان ۱۴۰۲)از پیشگامان موسیقی دستگاهی و کلاسیک ایران بود. او دارنده دکترای افتخاری هنر در رشته آواز از دانشگاه کلمبیای آمریکا، اقتصاد و هنر از سازمان یونسکو و... بود .

محسن افتاده
نوازنده و مدرس پیشکسوت‌ساز فاگوت (۲۹تیر ۱۳۲۵ - ۲۹ آذر ۱۴۰۲)او بنیان‌گذار ارکستر مجلسی رودکی و عضو ارکستر سمفونیک تهران و نوازنده فاگوت موسیقی بیش از ۶۰ فیلم ایرانی  بود.

امیرفرشید رحیمیان
نوازنده ترومپت، آهنگساز و رهبر ارکستر(۲۷ آذر۱۳۳۸- ۲۴ دی ۱۴۰۲)او نخستین رهبر ارکستر موسیقی پاپ پس از انقلاب ۱۳۵۷، بنیان‌گذار ارکستر فرهنگسرای بهمن و عضو ارکستر سمفونیک تهران بود.

محمدرضا جعفری بهنام 
پیشکسوت صدابرداری موسیقی(خرداد ۱۳۲۶- ۲۱ آبان ۱۴۰۲)او از صدابرداران مشهور آهنگ‌های انقلاب و عضو فعال ارکستر روحیه در خط مقدم در دوران جنگ بود.

ابراهیم نقدیان
نوازنده ویلون، کمانچه و آهنگساز ایرانی(۵ مهر۱۳۳۳- ۱۰بهمن۱۴۰۲)همکاری با گروه‌های موسیقی ازجمله شیدا و عارف و هنرمندانی همچون محمدرضا لطفی، پرویز مشکاتیان، علی‌اصغر شاهزیدی و ... همکاری داشت. 

ناصر رسا
نوازنده و مدرس مطرح گیتار(۱۳۳۴- ۲۴ دی ۱۴۰۲)او اولین فردی بود که گیتار کلاسیک و گیتار فلامنکو را در ایران ترویج داد از این رو از این هنرمند به‌عنوان پدر گیتار کلاسیک ایران یاد می‌شود. 

منوچهر اسلامی 
موسیقیدان و آهنگساز(۳اردیبهشت۱۳۲۰- ۲۶مرداد۱۴۰۲)تنظیم آثار متعددی برای ارکستر بادی تهران براساس نغمه‌ها و ترانه‌های محلی ایرانی، کتاب «دختر بویر احمدی»و قطعه‌های موسیقی «باغ سحر»، «جمهوری» و «بسیج» از اوست. 

محمدعلی اسماعیلی متین 
نوازنده مطرح تنبک(۴شهریور ۱۳۱۳- ۲۲مرداد۱۴۰۲)کتاب‌های آموزشی استاد تهرانی، آلبوم «آموزش تنبک»، قطعاتی برای گروه تنبک، شرکت در ده‌ها کنسرت داخل و خارج از جمله فعالیت‌های اوست.

احمد علیشریفی
نوازنده نی‌انبان، نی‌جفتی(۱۳۲۲- ۳۰مهر۱۴۰۲)پیشکسوت موسیقی جنوب ایران و شناخته شده‌ترین نوازنده سازهایی همچون نی‌انبان و نی‌جفتی و همچنین روایتگری موسیقی بوشهری بود. 

حسین زمان
خواننده مشهور موسیقی پاپ(۱۹مرداد ۱۳۳۸ - ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۲)آلبوم‌های شب دلتنگی، فصل آشنایی، گلایه، قصه شب، شاپرک، مشق عشق، قصه نگفته و قرار عاشقی از آثار ماندگار او هستند. 

لیلی افشار 
نوازنده و مدرس گیتار(۱۸ اسفند ۱۳۳۸- ۲ آبان ۱۴۰۲)او نخستین زن دارنده دکترای گیتار در جهان بود. به‌عنوان استاد موسیقی در دانشگاه ممفیس آمریکا تدریس کرد و در آنجا نیز جایزه استاد برتر دانشگاه به او تعلق گرفت. 

محمدرضا گرگین‌زاده
نوازنده، آهنگساز و ناشر(۱۳۲۷ - ۱۶ بهمن ۱۳۹۱)تأسیس «کانون موسیقی چنگ» تأسیس «انتشارات سرود»، ترجمه و تالیف آثاری چون بیر، فردیناند بیر، هانون شارل لویی هانون، مجموعه تصنیف‌های قدیمی و... 

محمد آدینه پور
نوازنده قوشمه، کمانچه(۱۳۳۳- ۱۲دی ۱۴۰۲)از پیشکسوتان عرصه موسیقی مقامی و نوازندگان سنتی و دارای نشان درجه یک هنری (معادل دکترا) از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. 

هومن موسوی‌‌زاده 
نوازنده و مدرس گیتار(۱۳۵۸- ۱۶آذر۱۴۰۲)مجموعه آثار ثبت شده در کتابخانه کنسرواتوار پاریس و اخذ برد استادی افتخاری از دانشگاه ایالتی میشیگان به پاس فعالیت‌های اوست. 

نسترن هاشمی
نوازنده و آهنگساز(۱۳۶۲-۲۷آذر۱۴۰۲)حضور در حوزه‌های آموزش و پژوهش و در پروژه‌های مختلفی از جمله آلبوم موسیقی شعر زن حضور داشت.

علیرضا اصغری 
نوازنده‌ تار و سه‌تار(۱۳۵۶-۳۱ خرداد۱۴۰۲)سرپرستی گروه «پرنیان»،  تشکیل و سرپرستی گروه «رخشان» ازجمله فعالیت‌های اوست. 

محمد شکارچی
آهنگساز و نوازنده کمانچه(۱۳۳۸- ۱۸ دی ۱۴۰۲) از نوازندگان پیشکسوت موسیقی مقامی لرستان به حساب می‌‌آید. 

تاج وردی پیکر 
دوتارنواز(۱۳۴۱- ۲۵دی ۱۴۰۲)هنرمند موسیقی سنتی و دوتارنواز مطرح بندرترکمنی بود. 

نصرا... ناصح‌پور
خواننده و مدرس آواز(۱۳۱۹ - ۲۸ خرداد ۱۴۰۲)آلبوم سرودهای آذربایجانی به یاد درویش خان با تکنوازی سه‌تار محمدرضا لطفی، نوبانگ کهن به سرپرستی حسین علیزاده و... ازاوست.

جمشید عندلیبی
آهنگساز و نوازنده ساز نی(۱۳۳۶- ۱۵ اسفند ۱۴۰۲)مهمان تو، باباطاهر، سرو چمان، پیام نسیم، دل مجنون، یاد ایام و پاییز نیزار از آثار اوست.