درشرایطی که بودجه نظامی آمریکا درسال جاری میلادی بیش از ۸۳۱میلیارد دلار بوده و چیزی حدود ۴۰درصد مجموع هزینه نظامی جهان را به خود اختصاص داده، بودجههای نظامی دولتهای غرب آسیا و حوزه خلیجفارس افزایش یافته است.طبق دادههای جدید سایت گلوبال فایرپاور که متخصص در حوزه نظامی است، عربستان سعودی در رتبه نخست کشورهای عربی در خرید سلاح قرار دارد. سعودیها برای بودجه نظامی سال جاری میلادی حدود ۷۱.۱میلیارد دلار تخصیص دادهاند. این کشور ۶۱درصد سلاح خود را از آمریکا و ۲۳درصد از انگلستان وارد میکند.وبسایت رسمی دولت امارات متحده عربی میزان هزینههای نظامی در بودجه این کشور را بیان نمیکند اما گزارش مرکز بینالمللی مطالعات راهبردی تأکید میکند، امارات دومین کشور منطقهای به لحاظ هزینههای نظامی بعد از عربستانسعودی و ۵.۷درصد تولید ناخالص داخلی را به تأمین سلاح اختصاص داده است. امارات برای سال جاری میلادی حدود ۱۵.۵میلیارد دلار بودجه نظامی تخصیص داده است. این کشور ۳۵درصد سلاح خود را از آمریکا و ۲۸درصد از فرانسه وارد میکند.بعد از عربستان سعودی و امارات، قطر سومین کشور حاشیه خلیجفارس به لحاظ تخصیص بودجه دفاعی است. بودجه نظامی این کشور برای سال جاری میلادی بیش از ۱۴میلیارد دلار و معادل ۱۱درصد تولید ناخالص داخلی است.کویت در رتبه چهارم کشورهای شورای همکاری در هزینههای نظامی است و در بودجه سال جاری میلادی حدود ۱۰میلیارد دلار به تأمین سلاح اختصاص داده که نسبت به سال پیش یک میلیارد دلار افزایش یافته و معادل ۱۲درصد کل بودجه این کشور است. کویت ۳۴درصد سلاح خود را از آمریکا و ۲۲ درصد را از فرانسه تأمین میکند.در رتبه پنجم، عمان جای دارد که حدود هشت میلیارد دلار برای خرید سلاح اختصاص داده و این مبلغ معادل ۱۵درصد بودجهاش است. این کشور۳۷درصد سلاح خود را از انگلستان و ۱۶درصد از آمریکا وارد میکند. درنهایت بودجه نظامی بحرین برای سال جاری میلادی حدود ۱.۵میلیارد دلار تخصیص یافته که معادل ۱۳درصد کل بودجهاش است.البته افزایش بودجه نظامی مختص کشورهای عربی حوزه خلیجفارس نیست، بلکه سایر کشورهای غرب آسیا بودجه نظامی خود را افزایش دادهاند. به عنوان نمونه، اردن با وجود شرایط سخت اقتصادی میزان هزینههای دفاعی در بودجه جدید را به شکل قابلتوجهی افزایش داده و به حدود دو میلیارد دلار از مجموع ۱۷ میلیارد دلار رسانده که در تاریخ این کشور بیسابقه است.
آمریکا و اسرائیل، بزرگترین تهدیدات منطقه
دولتها همواره دغدغه حفظ بقا در نظام بینالملل دارند.وجود معمای امنیت وبقا شرایطی است که به موجب آن، دولتها به نیت یکدیگر اطمینان و اعتماد نداشته باشند. این موضوع حفظ امنیت بازیگران را در قالب کسب وارتقای توانمندیهای نظامی و تسلیحاتی مطرح میکند. در حقیقت، کنشگران دولتی برای کسب امنیت بیشتر خود رامسلح میکنند. دراین شرایط، بیثباتی واحساس امنیت کمتر، مساوی با خرید تسلیحات بیشتر است.حمله گسترده رژیم صهیونیستی به نوار غزه، طولانی شدن جنگ و تبعات ناشی از آن موجب شده است کشورهای عربی از بیم بیثباتی و افزایش تنش درمنطقه، بودجه دفاعی خود راافزایش دهند.نتیجه نظرسنجی جدیدمرکزعربی پژوهشها و مطالعات سیاسی قطرکه در۱۶کشور عربی انجام شده است، نشان میدهد ۷۷درصد افکار عمومی جهان عرب، آمریکا و رژیم صهیونیستی را بزرگترین تهدید امنیتی برای منطقه میدانند.
رویکرد متفاوت کشورهای منطقه
شرایط ژئوپلیتیک و تحولات اوضاع نظامی و امنیتی در منطقه، شرایط گذار نظام بینالملل، جنگ اوکراین، افول هژمونی آمریکا به عنوان قدرت مسلط در عرصه جهانی و ظهور قدرتهای منطقهای و بینالمللی جدید، نزاعهای داخلی و منطقهای و تنشهای برآمده از جنگ غزه، باعث شده است کشورهای منطقه بهویژه شورای همکاری خلیجفارس رویکرد متفاوتی در قبال افزایش حجم هزینههای نظامی، تأمین سلاح و نوسازی تسلیحات و تجهیزات نظامی در پیش بگیرند.با توجه به تحولات جاری در منطقه و عرصه بینالمللی از سویی و افزایش بودجه نظامی کشورهای رقیب ایران از سوی دیگر، تخصیص بودجه مناسب در راستای تقویت بنیه دفاعی و نظامی کشور ضرورتی انکارناپذیر به شمار میرود.