بی‌مهری به «مهرآباد»

۸۵سال قبل روی پیکر روستای مهرآباد، فرودگاهی متولد شد که هنوز که هنوز است، همه ایران آن را فرودگاه مهرآباد می‌خوانند و از آن به اقصی نقاط کشور پرواز می‌کنند. مهرآباد چند سالی است صاحب ایستگاه‌های کار راه‌انداز مترو نیز شده، اتفاقی که وداع با فرودگاه را سخت‌تر کرده‌است.

با این حال مردم مناطق ۹ و ۱۰ تهران که در دهه‌های اخیر به سبب رشد بی‌قواره شهر، همسایه دیوار به دیوار مهرآباد شده‌اند، فرودگاه و آن هواپیماهای غول‌پیکری را که ساعتی از پرواز نمی‌ایستند، با کینه نگاه می‌کنند. حداقل یک دهه است که از تعطیلی فرودگاه مهرآباد و انتقال پروازهای آن به فرودگاه امام‌خمینی صحبت می‌شود ولی همه چیز در حد حرف باقی می‌ماند؛ حتی گلایه‌های صدها هزار سکنه بافت‌های مسکونی آن حوالی که فقط گفته و شنیده می‌شود ولی کمانه می‌کند و به هدف نمی‌خورد.انتقال پهنه‌ای وسیع به بزرگی فرودگاه مهرآباد عزمی به همان بزرگی می‌خواهد؛ ولی دولت‌ها پشت سر هم آمده و رفته‌اند درحالی که برای این تکه معیوب و مشکل‌دار پایتخت، برنامه‌ای نداشته‌اند. شاید بهترین تصمیم که تا به حال برای کمی آسودن مردم این مناطق اتخاذ شده، همان مصوبه شورای شهر چهارم تهران باشد که مقرر کرد بین ساعات ۱۲ شب تا ۶ صبح هیچ پروازی صورت نگیرد تا بلکه این قطعه همیشه پرهیاهوی تهران چند ساعتی آرام بگیرد. غیر از این هرچه تا به حال بوده حرف بوده و حرف و البته بهانه‌هایی از جنس بی‌پولی و هزینه‌های سنگین این جابه‌جایی. اما مردم تا کی باید تاوان بدهند و بار سنگین تبعات همسایگی با فرودگاهی را که شلختگی در شهرسازی، آن را به مناطق مسکونی چسبانده، تحمل کنند؟
     
فرودگاه باید جبران کند
دیروز حوالی ظهر که این سطرها در تحریریه جام‌جم نوشته می‌شد، شاخص آلودگی صوتی در ایستگاه‌های سنجش صوت تهران که پیرامون فرودگاه مهرآباد قرار دارد، قرمز و خطرناک بود. این شاخص زمانی خطرناک می‌شود که بالاتر از عدد ۷۰ دسی‌بل قرار گیرد؛ یعنی دقیقا عددی که بیشتر مناطق حوالی مهرآباد آن را فتح کرده‌بودند. این آلودگی خطرناک صوتی که جسم، روح و روان را بیمار می‌کند، یکی از ساکنان محله بریانک را چنان به ستوه آورده که دست به دامان رسانه می‌شود تا بلکه به گوش مسئولان برسد این مردم چطور نه روزها زندگی دارند و نه شب‌ها. خطوط هوایی نامرئی که در آسمان بالای سر این مردم ترسیم شده، هواپیما و زوزه‌های خشن موتورهای آن را به عضو دائمی و البته منفور خانواده آنها تبدیل کرده‌است. با این حال مسئولان در هیچ برهه‌ای کاری نکرده‌اند تا این همسایگی تلخ پایان بگیرد، در عوض گاهی اظهارنظرهایی کرده‌اند که مثل نمک بر زخم بوده‌است؛ مثل اظهارنظر احمددنیامالی، عضو شورای شهر تهران در حدود ۱۰سال قبل که گفته‌بود گرچه مشکلات وجود دارد ولی مردم با علم به این که فرودگاهی در این منطقه است در آن ساکن شده‌اند.اما کار به همین راحتی نیست که توپ مشکلات کاملا در زمین مردم انداخته و صورت مسأله پاک شود؛ چراکه شهر در قبال مردم و فرودگاه در مواجهه با همسایگانش وظایفی دارند. ناصر امانی، عضو فعلی شورای شهر پایتخت دقیقا از این زاویه به موضوع نگاه می‌کند و می‌گوید:«کشورهای اروپایی برای محله‌هایی که در مجاورت فرودگاه‌ها قرار گرفته‌اند و با تنش روحی و روانی مواجه هستند، دستورالعملی تعیین کرده‌اند که فرودگاه‌ها را به ارائه یک‌سری خدمات اجتماعی موظف می‌کند.»

فرودگاه مهرآباد تهران اما نه فقط هیچ خدماتی به مردم پیرامون ارائه نمی‌دهد که اساسا عوارض مربوط به ساخت و سازهایش را نیز نمی‌پردازد تا شهرداری از این محل برای توسعه خدمات اجتماعی و به‌ویژه توسعه فضای سبز اقدام کند. این نکته‌ای است که ناصر امانی روی آن دست می‌گذارد و تاکید می‌کند: «فرودگاه مهرآباد به عنوان منبع مشکل‌ساز در مناطق جنوب‌غربی تهران باید به کمک شهرداری بیاید؛ چون اگر فرودگاه در این منطقه قرار نداشت، دست شهرداری برای خرید زمین و ایجاد فضای سبز باز بود اما الان زمینی وجود ندارد که شهرداری برای ساخت بوستان و توسعه خدمات اقدام کند.»

نه پول هست، نه اراده 
در دولت سیزدهم و مدیریت شهری جدید در تهران، پرداختن به پرونده قدیمی فرودگاه مهرآباد به یک بار بازدید شهردار و اعضای شورای شهر از منطقه و تایید مشکلات مردم و تاکید بر لزوم ساماندهی مشکلات، محدود شده‌است، حال آن که ابر پروژه‌ای به نام جابه‌جایی فرودگاه باید در سطح دولت دنبال شود و وزارت راه و شهرسازی مسئولیت آن را برعهده بگیرد. این قراری بود که از زمان ساخت فرودگاه امام‌خمینی گذاشته شده‌بود تا این فرودگاه تازه تاسیس، جای مهرآباد را بگیرد و قفل پهنه‌های وسیع در جنوب‌غرب تهران را باز کند. اما این قول و قرار با گذشت زمان رنگ باخته و از فرودگاه ۸۵ ساله تهران، گرهی کور ساخته به طوری که ناصر امانی معتقد است:« جابه‌جایی فرودگاه مهرآباد به عملیاتی غیرممکن تبدیل شده‌است.»

به اعتقاد او «امکان جابه‌جایی فرودگاه وجود دارد اما چنین عزمی مشاهده نمی‌شود.» اظهارنظری که شبیه گفته‌های ابوالفضل قناعتی، عضو شورای شهر چهارم تهران است. او به جام‌جم می‌گوید:«سال‌هاست فرودگاه مهرآباد آلودگی هوا، آلودگی صوتی و ترافیک را به مردم آن حوالی تحمیل می‌کند اما از آنجا که فرودگاه امام برای تقبل همه بار پروازی مهرآباد آماده نبوده و همچنان نیست، دولت‌ها به این موضوع ورود نمی‌کنند. حال آن که وزارت راه و شهرسازی می‌تواند در برنامه‌ای ۱۰ساله فرودگاه را به تدریج از تهران خارج کند و بار مهرآباد را به فرودگاه امام یا فرودگاه پیام منتقل کند.»به گفته قناعتی «از سال‌ها قبل بحث هزینه‌های سنگین این جابه‌جایی و توان محدود دولت‌ها مطرح بوده‌است.» اما اگر طی سالیان، هر دولت بخشی از کار را پیش برده‌بود، اکنون رویای خروج فرودگاه مهرآباد از تهران جامه عمل پوشیده‌بود.