سوغات خطرناک آفریقایی

موارد ابتلا به آبله‌ میمون، این سوغات قاره‌ آفریقا از ماه خرداد تا امروز در جهان چهاربرابر شده و سازمان جهانی بهداشت را به اعلام وضعیت اضطرار جهانی واداشته‌است. این یک زنگ هشدار است که برای ما نیز به‌صدادرآمده و سیستم بهداشتی و درمانی و البته تک‌تک ما باید هوشیار باشیم و در تله کوچک‌انگاری بیماری گرفتار نشویم.

آبله‌ میمون ۶۰سال قبل در جهان شناسایی شد که صاحب دو سویه کنگو و غرب آفریقاست. اولی با ۱۰درصد قدرت کشندگی و دومی با توان ۳درصدی در قلع‌وقمع مبتلایان. پس به‌ظاهر یک بیماری کم‌خطر است اما اگر گفته‌های دکتر بهزاد امیری، رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل‌انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت را ملاک قرار دهیم،‌ گسترش آبله‌میمون در ۷۰کشور جهان آن‌هم در بازه کوتاه ماه می‌ میلادی (۱۱اردیبهشت تا ۱۰خرداد ۱۴۰۱) حکایت از خطرآفرین‌بودن این بیماری دارد.

آبله‌میمون یک بیماری بومی قاره آفریقا مخصوصا مناطق جنوبی و مرکزی است اما این حقیقت که در عرض یک ماه ۶۴ کشور غیربومی نیز بیش از ۱۴هزار ابتلا را ثبت کرده‌اند، جای بحث دارد.

ایران هنوز درگیر نشده است

جای خوشوقتی است که می‌توانیم اعلام کنیم برخلاف کرونا که این روزها حسابی درگیرش هستیم، هنوز خبری از آبله‌میمون در کشورمان نیست. این موضوع را بهزاد امیری در وزارت بهداشت نیز تایید می‌کند؛ کسی که در گفت‌وگوی دیروزش با ایسنا تاکید کرده است که تابه‌حال هیچ مورد قطعی آزمایشگاهی آبله‌میمونی در کشور شناسایی نشده و موارد مشکوکی نیز که وجود داشته‌اند پس از بررسی‌های دقیق آزمایشگاهی مشخص شده که آبله‌مرغان بوده است.

او می‌گوید رصد روزانه، جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل بیماری، تشکیل کمیته علمی اجرایی کشوری و ابلاغ دستورالعمل راهنمای بالینی تشخیص، درمان و مراقبت بیماری آبله‌میمونی به دانشگاه‌های علوم پزشکی در دستورکار قرار گرفته و نظام مراقبت مرزی در مبادی ورودی زمینی، هوایی و دریایی کشور نیز تشدید شده که این علاوه‌بر تهیه امکانات تشخیصی بیماری در انستیتوپاستور و ۱۲ قطب دانشگاهی است.

با این توضیحات باید خیال‌مان تا حد زیادی از خطری که می‌تواند یک روز گریبان ما را نیز همچون ۷۰ کشور درگیر جهان بگیرد راحت باشد،‌ اما آیا به‌راستی با این اقدامات می‌توان جلوی گردوخاک‌کردن آبله‌میمون در کشورمان را گرفت یا خیر؟

شانس اپیدمی آبله‌ میمون چقدر است؟

پاسخ به این پرسش را دکتر حمید سوری، اپیدمیولوژیست به جام‌جم می‌دهد؛ کارشناسی که معتقد است شاه‌کلید مقابله با آبله‌میمون،‌ پرهیزاز بیش‌برآوردی یا کم‌برآوردی است. یعنی بررسی دقیق، علمی و واقعی از خطر، چون درباره این بیماری چه کوچک‌نمایی کنیم و چه بزرگنمایی گمراه خواهیم شد.

البته سوری باور دارد که براساس شواهد علمی و روند گسترش آبله‌میمون در جهان طی سه دهه اخیر نمی‌توان گفت که احتمال همه‌گیری جهانی این بیماری آنچنان که برای کرونا یا سارس اتفاق افتاد وجود دارد اما وی بااین‌حال تاکید دارد که باید خطر را جدی بگیریم و هوشیار باشیم.

رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل‌انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت یک جمله خاص با این مضمون دارد که «خطر انتقال آبله‌میمون در کشور ما بسیار پایین است». این جمله می‌تواند ما را به دام کوچک‌انگاری بیندازد اما حمید سوری دلایلی دارد که نشان می‌دهد شانس اپیدمی شدن این بیماری در کشورمان واقعا کم است. او می‌گوید: رفت‌وآمدهای ما با قاره‌آفریقا کم است پس احتمال سرایت بیماری از طریق مسافران زیاد نیست. همچنین چون منبع انتقال این ویروس حیواناتی مثل میمون و سنجاب و جوندگان هستند و مواجهه مردم ما با این حیوانات اندک است، احتمال خطر نیز کمرنگ است. علاوه‌براین از آنجا که راه انتقال آبله‌میمون، غالبا تماس پوستی با مبتلایان است و در اروپا نیز گروه‌های همجنس‌گرا سبب انتشار یکباره این بیماری شدند پس به دلیل قوی‌تر بودن موازین اخلاقی در کشورمان بازهم شانس همه‌گیری آبله‌میمون در ایران کمتر خواهد بود.

واکسیناسیون عمومی ضروری است؟

اخبار مربوط به خرید و ذخیره‌سازی واکسن آبله‌ میمون در آمریکا هنوز هم در حافظه تاریخی خیلی از ما پررنگ است. این خبر، ‌توقع اقدام سریع مسئولان بهداشتی کشور و دپوی واکسن آبله‌میمون را در بسیاری از مخاطبان این خبر ایجاد کرد در‌حالی‌که وزارت بهداشت هنوز هیچ واکسنی به کشور وارد نکرده است. البته رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل‌انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت می‌گوید درخواست خرید واکسن را داده‌اند که در حال بررسی است و اگر تایید شود به خرید تعداد محدودی واکسن منجر خواهد شد، ‌محدود به این دلیل که اگر آبله‌میمون در کشورمان شیوع پیدا کرد،‌ کادر درمان که با بیماران مواجهه رودررو دارند واکسینه شوند. حمید سوری، اپیدمیولوژیست نیز به ما می‌گوید واکسیناسیون عمومی مانند آنچه که برای کرونا انجام دادیم در مورد آبله‌میمون ضروری نیست زیرا ۵۰سال به بالاهایی که در کشورمان به آبله مبتلا و علیه آن واکسینه شده‌اند مصونیت خوبی در قبال این بیماری دارند و دیگران نیز که ممکن است ریسک ابتلا داشته باشند اگر اصول بهداشتی و اخلاقی را رعایت کنند، از بیماری مصون خواهند بود.

مریم خباز - گروه جامعه