روایتی از جشن کتاب جام‌جم

وقتی مدیر نشر جام‌جم پیشنهاد داد رونمایی از اولین دسته از دوره جدید کتاب‌های موسسه را در حیاط خانه جلال و سیمین بگیریم، بعضی از همکاران موسسه جام‌جم دلسوزانه مخالفت کردند که به خاطر بارندگی احتمالی و سرمای حتمی و غیر‌قابل‌پیش‌بینی‌بودن فضا و کوچه‌پس‌کوچه بودن مکان و... مراسم خوب از آب درنمی‌آید، من، اما احساس دیگری داشتم. وقتی مدیر نشر پیشنهاد پرریسک می‌دهد یعنی از آنچه می‌خواهد رونمایی شود اطمینان دارد، وقتی اطمینان هست باید محکم بود و ریسک کرد. الان که دارم این یادداشت را می‌نویسم هنوز سرمای صبح برنامه کامل از تنم بیرون نرفته و البته شیرینی نشست گرم و صمیمی اهل قلم و فرهنگ. حیاط خانه جلال به خودش روز شلوغی دید، روزی که یاد گذشته‌های خانه را زنده کرد؛ گرم به رفت و آمد نویسندگان و اهل قلم.

از دو روز پیش که کتاب‌ها رسید، آن‌ها را تورق جدی کردم، اما وقتی محمدکاظم کاظمی شروع به صحبت کرد و گفت به عنوان ویراستار همه کتاب‌ها را خوانده و از این کار احساس سختی نکرده، بلکه از کتاب‌ها لذت برده و حتی با بعضی از آن‌ها گریه کرده، به خاطر جذابیت بعضی رفته و نقشه‌های مربوطه را در اینترنت جست‌وجو کرده، مطمئن شدم احساسم در مورد کتاب‌ها درست بوده. حالا موسسه جام‌جم علاوه بر آنچه در عرصه رسانه عرضه می‌کند، افتخار دارد کتاب‌های خوبی هم به جامعه کتابخوان کشور معرفی کند. هر چند قرار نیست کمیت کتاب‌ها زیاد باشد، ولی با اطمینان از کیفیت‌شان این احساس خوب را با جامعه کتاب کشور به اشتراک می‌گذاریم که ما برای یک سال شما کتاب خوب فراهم کردیم. در این فرصت مروری اجمالی می‌کنم بر کتاب‌ها که شما هم از محتوا بی‌بهره نباشید:

موضوع اسرائیل از آن موضوعاتی است که کم‌کم از یک مساله عمومی و اجتماعی در ایران تبدیل به یک مساله حاکمیتی شده و این خطرناک است. این کتاب تلاش می‌کند به سهم خودش با بازخوانی مستند نحوه شکل‌گیری این حکومت، حساسیت‌های انسانی مخاطب را نسبت به این غده سرطانی بیدار کند. این کتاب روایتی از به وجود آمدن اسرائیل است با تمرکز بر این‌که این رژیم بر سه پایه ترور، تبعیض و تعدی بنا شده است. در طراحی فرمی و محتوایی کتاب تمام تلاش برای خوشخوان و غیرتکراری‌بودن به کار گرفته شده است.

کتاب دوجان خرده‌روایت‌های بارداری بیست زن است. مساله جمعیت و فرزندآوری از مسائل جدید ایران است که در منظر رهبر انقلاب و اساتید دانشگاه جزو اولویت‌ها قرار گرفته است. کم‌شدن نرخ رشد جمعیت در ایران دلایل متعدد و پیچیده‌ای دارد، ولی به هر حال یکی از آن دلایل، عدم‌تمایل دختران جوان به بارداری یا تکرار آن است. خود این عدم‌تمایل هم منبعث از مجموعه‌ای از دلایل مختلف است. کتاب به این دلایل نمی‌پردازد بلکه با روایت بارداری زنان، باب گفتگو را در این مورد می‌گشاید و با بازگو‌کردن شور و شیرین این اتفاق فرصت تامل دوباره را در مخاطب ایجاد می‌کند.

مجموعه جستاری درباره مسائل مربوط به کرونا در سال اول است. کتاب با توجه به دغدغه رهبر انقلاب در مورد روایت‌کردن کرونا و تبعاتش تولید شده است. در واقع با توجه به این‌که کرونا توجه‌ها را فقط به بقا جلب کرد، کتاب سعی کرده به ابعاد دیگر ماجرا سرک بکشد و سندی باشد که در آینده، این روز‌ها را قابل درک‌تر کند.

این کتاب روایت‌هایی از زندگی است با تمرکز بر سه عنصر عشق، رنج و شکیبایی. طریقی، شاعر توانمندی است و تمام کتاب‌های قبلی‌اش، مجموعه شعر هستند. او در این کتاب با همان نگاه شاعرانه روایت نوشته است؛ یک مجموعه غزل منثور. با توجه به توفیق آثار قبلی او امید است این کتاب هم مورد استقبال قرار بگیرد.

پاسداشت زبان فارسی یک مطالبه فرهنگی و ملی از طرف رهبر انقلاب و دغدغه‌مندان حوزه فرهنگ بوده و هست. هر چند کلی‌ترین جنبه‌های این مطالبه قابل درک است، ولی در حوزه اجرا، مجریان یا دغدغه این مطلب را ندارند یا راهکار عملیاتی برای آن نمی‌شناسند. نشر جام‌جم با تولید یک مجموعه جستار روایی بعضی از شبهات و سوالات در مورد زبان فارسی و ضعف‌های آن را پاسخ داده یا به ظرفیت‌های آن اشاره کرده است. اسماعیل امینی به عنوان یک شاعر، طنزنویس و استاد ادبیات در دانشگاه، از پس این کار به خوبی برآمده است. این کتاب هر چند برای دانشجویان و دانشگاهیان مناسب است، ولی برای مخاطب عمومی طراحی شده و همه می‌توانند از خواندن آن لذت ببرند.

در موضوع جنگ، کتاب‌های خاطره زیادی وجود دارد، ولی بی‌شک این کتاب جزو بهترین‌ها خواهد بود. این کتاب خاطرات سیدعباس رابوکی را روایت می‌کند که جزو تیم موتورسواران شهید چمران در ستاد جنگ‌های نامنظم بود. اهمیت این کتاب به غیر از روایت جنگ، در چند مساله دیگر هم هست. یکی ایجاد شناخت از شهید چمران از زاویه‌ای ناشناخته. با این‌که کتاب درباره چمران نیست، ولی شناخت بسیار خوبی از او به دست می‌دهد و الگوی بسیار خوبی است برای معنی‌شدن عبارت «آتش به اختیار».

نکته دوم این‌که روایت‌های ما از رزمندگان اصولا به نحوی صورت گرفته که ایشان را همگی مذهبی با دغدغه‌های انقلابی و دارای سلوک عارفانه شناسانده‌ایم. رابوکی جوانی بوده عشق موتور که اولین دیدارش با چمران در پیست موتورسواری اتفاق افتاده. با این‌که عاشق چمران بود، ولی هیچ وقت سبک زندگی‌اش مثل بچه حزب‌اللهی‌ها نشد. جوانی رابوکی شبیه جوانی جوان‌های امروز است و جوان امروز می‌تواند خودش را در آینه روایت او پیدا کند.

روایت جنگ دغدغه رهبر انقلاب است و روایت این کتاب یکی از بهترین این روایت‌هاست.

این کتاب فقط به خاطر اسمش قابل تقدیر است. موزیسین، کوهنورد و موتورسوار کروات در سفری به کشورمان، دورتا دور ایران را با موتور می‌گردد و سفرنامه‌اش را می‌نویسد و در پایان این نام را روی کتاب می‌گذارد: در سرزمین مردمان نجیب.

در دوره‌ای که روایت‌ها درباره ایران سیاه است، این کتاب به واسطه شهرت نویسنده‌اش در زمینه موسیقی چند ماه در صدر پرفروش‌های کرواسی بوده و در نظر مردم بالکان نشسته. ترجمه چنین کتاب‌هایی نشان‌دادن صدا و روایتی متفاوت از خارجی‌هایی است که در مورد ایران درگیر سیاست و رسانه نشده‌اند.

این کتاب نتیجه تلاش مرحوم محمدسرور رجایی است در جمع‌آوری روایت ۲۸ افغانستانی از مهاجرت‌شان به ایران. البته این کتاب برای مهاجرت‌های پیش از دور دوم تسلط طالبان است، ولی فرقی هم در اصل ماجرا ندارد.
مهاجران افغانستانی جمعیتی قابل توجه و در آینده نزدیک تاثیرگذار در ایران هستند و نمی‌شود این جمعیت را نادیده گرفت. با این‌که مشترکات فرهنگی و زبانی ما بسیار است، ولی گفتگو‌های ما زیاد نبوده و این کتاب فرصتی شده تا درددل بعضی از این مهاجرین را بخوانیم. تلخ و شیرین روایت‌هایشان از ایران میزبان را بدانیم و خودمان را اصلاح کنیم. از لابه‌لای روایت‌ها هم متوجه شویم که هر چند بهترین میزبان نبوده‌ایم، ولی میزبان بدی هم نبودیم.

رهبر انقلاب فرمودند: دغدغه ما دغدغه ملت افغانستان است، این کتاب صدای بخشی از آن ملت است؛ بخشی که به ایران نزدیک‌تر هستند.