گره کور کرونایی بر فرهنگ و هنر

غریو نابهنگام کرونا در روزهای پایانی سال۹۸ باعث شد تا غروب غم‌انگیزی از اوضاع اهالی فرهنگ و هنر در ساحل ناآرام اقتصاد هنر و فرهنگ ایران اسلامی نمایان شود.

در این شرایط، معیشت این گروه از نخبگان نیز بسان گروه‌های دیگر فعال در حوزه تجارت، ضربه جدی دید و این مفهوم که توسعه فرهنگی به توسعه اقتصادی و امنیتی نیاز دارد به منصه ظهور رسید.

اقتصاد فرهنگ و هنر نیز مانند خود فرهنگ و هنر در مظلومیتی خاص به سر می‌برد. ظهور ویروس منحوس کرونا در آخرین سال قرن، این مظلومیت را به صورت چشمگیری نمایان کرد.

هر چند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تلاش برآمد تا بخش کوچکی از خسارات وارد آمده را جبران کند، اما ناگفته پیداست حجم عظیمی از فعالیت‌های هنرمندان و اهل فرهنگ در ایام کرونا به تعطیلی کشانده شد، بسیاری از پروژه‌های جاری متوقف شد و نتیجه اقتصادی در بر نداشت.

بسیاری از ناشران در گرانی کاغذ و بالا بودن هزینه‌های نشر و توزیع کتاب از میدان رقابت کنار رفتند و تاب رقابت با ناشران باسابقه را نداشتند.

این شرایط در کنار دلایل دیگری چون گسترش نشر کتب الکترونیک و بازنبودن مراکز آموزش عالی و مدارس در ایام کرونا، خسارت عظیمی به اصحاب نشر وارد کرد. اما با تمام این رخدادها از جمعیت کتابخوان کم نشد و کتابداران کار را به تعطیلی نکشاندند و در انجام خدمات مانند گذشته فعالانه حضور داشتند تا اثبات کنند کتابداری تا اطلاع ثانوی تعطیل نیست.

هنر، فرهنگ و رسانه پدیده‌های خاطره‌آفرینی هستند. هر کدام، از گذشته تاکنون، خاطرات دلپذیری را رقم زده‌اند و انسان‌ها را از دل فرهنگ و هنر به زندگی آرام و دلنشینی سوق داده‌اند اما آنچه در قبل از کرونا، روزگاری مفتون‌کننده و شگفت‌انگیز بود امروزه به هیات مشکلاتی پیچیده و تودرتو درآمده‌اند.

بی‌شک، امروزه شکل‌گیری و گسترش بازار اقتصادی تبادلات آثار فرهنگی و هنری پدیده مهمی است که هم صاحبان آثار و هم علاقه‌مندان به تجارت و مالکیت این آثار، تمایل عمیقی به گسترش و چارچوب‌مند شدن آن دارند.

ورود روزافزون هنرمندان جدید و جویای نام و تنوع آثار خلق‌شده ایجاب می‌کند تشکل‌های صنفی و نهادهای حمایتی جدی تأسیس شود.

این تشکل‌ها می‌توانند با ایجاد ارتباط با هنرمندان از یک‌سو و علاقه‌مندان به‌حضور در بازار اقتصادی آثار فرهنگی از سوی دیگر، نقش واسطی برای رونق بخشیدن به این ارتباط دوسویه فراهم آورند.

در نتیجه، ضمن رونق بخشیدن به اقتصاد فرهنگ و هنر در ایام کرونا و پساکرونا، می‌توان اقدامی عملی و جدی برای حمایت از هنرمندان و اصحاب فرهنگ و هنر و رسانه ایجاد کرد.

هر چند این حمایت، همراهی و همکاری متولیان نهادهای دولتی و حاکمیتی در حوزه فرهنگ و هنر را می‌طلبد تا در آغاز هزاره جدید، هنر و فرهنگ ایران اسلامی جهانگیر و فراگیر شود و نسل‌های جدید با استفاده از رسانه‌های نوظهور بتوانند شناخت بیشتری با فرهنگ و هنر ایرانی- اسلامی پیدا کنند.

مهدی توکلیان - عکاس و روزنامه‌نگار / روزنامه جام جم