ویژگی های خاص امام زمان در اندیشه امام خمینی

به گزارش جام جم آنلاین؛ در میان صاحب نظران که درباره عدالت گستری حضرت مهدی سخن گفته اند، امام خمینی نخستین فردی بودند که قلمرو عدالت گستری دولت کریمه حضرت مهدی را فراتر از ابعاد اقتصادی و اجتماعی مطرح کردند و بی‌تردید مسئله مهدویت از جهات متعدد قابل طرح اس، اما برخی جنبه‌های آن ویژگی و برجستگی خاصی دارد که به چند مورد آن اشاره میکنیم؛

1.نقش حضرت در نظام آفرینش
یکی از مباحث مهم مهدویت نقش آن حضرت در نظام آفرینش است. لذا امام باقر علیه‌السلام فرمود: «لو انّ الامام رُفع من الارض ساعۀ لَماجت باهلها کما یموج البحر باهله» (اصول کافی، کتاب الحجۀ باب ان‌ الارض لاتخلو من حجۀ، ج 1حدیث 12، ص 253) یعنی اگر امام و حجت خدا لحظه‌ای از زمین گرفته شود، زمین با اهل آن همانند دریا دچار اضطراب می‌شود. از این روایت برمی‌آید که وجود حضرت مهدی(عج) به عنوان آخرین امام و حجت خداوند در زمین از ضروری‌ترین نیازهای عالم آفرینش است، زیرا آن حضرت واسطه فیض خداوند در عالم است، و این حقیقت در اندیشه امام خمینی (ره) این گونه است: «ولی‌الله اعظم و بقیۀ‌الله فی ارضه ارواحنا لمقدمه الفداء که واسطۀ فیض و عنایات حق تعالی است و دعای خیرش بدرقۀ امت جد بزرگوارش صلی‌الله علیه و آله، می‌باشد...»  (امام خمینی، صحیفه امام ،ج17، ص 316)

2. حضرت مهدی عصاره خلقت

امام خمینی (ره) در عرفان دیدگاه بلندی دارد، و با این دیدگاه عرفانی حضرت مهدی (عج) را به عنوان یکی از مصداق های انسان کامل معرفی میکند و نکات آموزنده ای بیان کردند، از جمله این نکات؛ «والعصر ان الانسان لفی خسر، ـ عصر ـ هم محتمل است که در این زمان حضرت سلام‌الله علیه باشد یا انسان کامل که مصداق بزرگش رسول اکرم و ائمه هدی، و در عصر ما حضرت مهدی سلام‌الله علیه است. قسم به عصارۀ موجودات عصر، فشردۀ موجودات، این که فشردۀ همه عالم است، یک نسخه‌ای است، نسخه تمام عالم، همه عالم در این موجود، در این انسان کامل عصاره است و خلأ به این عصاره قسم می‌خورد.» (امام خمینی، صحیفه امام، ج 12، ص 423) و در بیانی دیگر نیز با اشاره به آیه مبارکه سوره والعصر، از حضرت مهدی (عج) به عنوان مصداق انسان کامل که عصاره همه موجودات است یاد نموده است (امام خمینی، صحیفه امام، ج 8، ص 328) و هم‌چنین در جای دیگر میفرماید: «وارث نبوت، امام امت و عصاره خلقت ولی عصر عجل‌الله تعالی فرجه الشریف است.» (امام خمینی، صحیفه امام، ج9، ص24)

3. خاتم الاوصیاء
خاتم ولایت از مباحث مهم و مسایل بنیادین عرفانی است که در آثار بزرگان به آن پرداخته شده است ، همچنین این مسئله در اندیشه عرفانی امام خمینی (ره) نیز تجلی کرده و در این‌باره میفرماید: «همان‌طور که رسول اکرم به حسب واقع حاکم بر جمیع موجودات است، حضرت مهدی همان‌طور حاکم بر جمیع موجودات است، آن خاتم رسل است، و این خاتم ولایت، آن خاتم ولایت کلی بالاصاله است و این خاتم ولایت کلی به تبعیت است.» (امام خمینی، صحیفه امام، ج20، ص 249)

4. نظارت بر عملکرد ما
یکی از آموزنده‌ترین نکته‌ها در بحث مهدویت که اثر تربیتی عمیقی به همراه دارد، نظارت بر عملکرد ما به طور مستقیم و غیرمستقیم است. این مسئله به عنوان یک آموزه‌ مهمِ مسئله مهدویت در اندیشه امام خمینی (ره) مطرح شده و میفرمایند: «ببینید که تحت مراقبت هستید، نامه اعمال ما می‌رود پیش امام زمان (سلام‌الله علیه) هفته‌ای دو دفعه ـ به حسب روایت ـ که خدای نخواسته از من و شما و سایر دوستان امام زمان سلام‌الله علیه یک وقت چیزی صادر بشود که موجب افسردگی امام زمان (سلام‌الله علیه) باشد.» (امام خمینی، صحیفه امام، ج 8، ص 391) و در بیانی دیگر میفرماید: «خلاف ما برای امام زمان سرشکستگی دارد، دفاتر را وقتی بردند خدمت ایشان، و ایشان دید شیعه‌های او دارد این کار را می‌کند این ملائکۀالله که بردند پیش او دید، سرشکسته می‌شود امام زمان» (امام خمینی، صحیفه امام ، ج 8، ص 423)

5. ذخیره خداوند در زمین
بشر همیشه برای رسیدن به یک زندگی اجتماعی همراه با سعادت و آسایش لحظه شماری میکند، و به امید رسیدن چنین روزی را دارد.
به همین علت امام خمینی (ره) از حضرت مهدی (عج) به ذخیره خداوند برای بشر یاد گرد و فرمود: «خودمان را مهیا کنیم از برای آمدن آن حضرت، من نمی‌دانم، اسم رهبر روی ایشان بگذاریم، بزرگتر از این است، نمی‌توانیم بگوییم که شخص اول است، برای این که دومی در کار نیست، ایشان را نمی‌توانیم ما با هیچ تعبیری تعبیر کنیم. الّا همین که مهدی موعود است، آنی است که خدا ذخیره کرده است برای بشر.» (امام خمینی، صحیفه امام، ج 21، ص 325)
در جای دیگر با تفصیل بیشتری میفرماید: «مهدی موعود سلام‌الله علیه که خداوند ذخیره کرده است او را، حضرت عدالت را در تمام عالم گسترش می‌دهد و آن چیزی که انبیاء موفق نشدند، خدای تعالی ایشان را ذخیره کرده است اجرا بکند و همه اولیاء آرزو داشتند لکن موانع اسباب این شد که نتوانستند اجرا کنند، بدست آن بزرگوار اجرا بشود، این که او را طول عمر داده برای همچون معنایی بعد از انبیاء و اولیای بزرگ مهدی موعود یک موجودی است که ذخیره شده است برای یک همچون مطلبی»(امام خمینی، صحیفه امام، ج 12، ص 482)
بنابراین مهدی موعود تنها فردی است که برای تحقق آرمان و آرزوی دیرین بشر ذخیره شده و روزی در سایه دولت کریمه آن حضرت عالم و آدم در صلح و آرامش به سر خواهند برد. ان شاءالله 

6. معنای انتظار

از مهمترین مسائل مهدویت در اندیشه امام خمینی (ره) مسئله انتظار ظهور حضرت مهدی(ع) است. این مسئله که با تفسیرها و برداشت‌های گوناگون در میان منتظران حضرت مهدی(ع) مطرح است، در اندیشه امام خمینی متفاوت است و به دلیل اهمیت آن مورد توجه خاص ایشان بوده است لذا به چند نمونه از سخنان ایشان اشاره می‌شود:

«بعضی‌ها انتظار فرج را به این می‌دانند که در مسجد، در حسینیه، در منزل بنشینند و دعا کنند و فرج امام زمان (سلام‌الله علیه) را از خدا بخواهند، ... و یک دسته دیگر انتظار فرج را می‌گفتند این است که ما کار نداشته باشیم به این که در جهان چه می‌گذرد، بر ملت‌ها چه می‌گذرد، ما تکلیف‌های خودمان را عمل می‌کنیم، برای جلوگیری از این امور هم خود حضرت بیایند انشاءالله درست می‌کنند، دیگر ما تکلیفی نداریم، تکلیف ما همین است که دعا کنیم ایشان بیایند و کاری به کار آنچه در دنیا می‌گذرد نداشته باشیم.»(امام خمینی، صحیفه امام، ج 21، ص 13)

در جای دیگر با رد این‌گونه برداشت‌ها میفرماید: «این منطق اشخاصی است که می‌خواهند از زیر بار در بروند، اسلام اینها را نمی‌پذیرد، اسلام این را به هیچ چیز نمی‌شمرد، اینها می‌خواهند از زیر بار در بروند، یک چیز درست می‌کنند دو تا روایت از این طرف و آن طرف می‌گردند پیدا می‌کنند... این خلاف قرآن است... اگر صد تا همچو روایت‌هایی بیاید ضربه به جدار می‌شود.»(امام خمینی، صحیفه امام، ج 3، ص 340)

امام خمینی با هرگونه برداشت نادرست مبارزه کردند و به نقد از کسانی که اندیشه‌ها و برداشت‌های اشتباه از انتظار حضرت مهدی(عج) ارائه می‌دهند و از خود سلب مسئولیت می‌کنند و همه مسئولیت‌ها را متوجه امام زمان و محول به آن حضرت می‌نمایند، میفرماید: «یک عدۀ دیگری بودند که می‌گفتند که هر حکومتی اگر در زمان غیبت محقق بشود این حکومت باطل است و برخلاف اسلام است، آنها مغرور بودند، آنهایی که بازیگر نبودند، مغرور بودند به بعضی روایاتی که وارد شده است بر این امر که هر عَلَمی بلند شود قبل از ظهور حضرت، آن عَلَم عَلَم باطل است، آنها خیال کرده بودند که نه هر حکومتی باشد. در صورتی که آن روایات [اشاره دارد] که هرکس عَلَم مهدی به عنوان مهدویت بلند کند، حالا ما فرض می‌کنیم که یک همچو روایاتی باشد آیا معنایش اینست که از ما دیگر تکلیف ساقط است؟ این خلاف ضرورت اسلام، خلاف قرآن است ... شاید الآن هم بسیاری باور کنند که نه حکومت نباید باشد و زمان حضرت صاحب بیاید، و هر حکومتی در غیر زمان حضرت باطل است، این یعنی هرج و مرج، ما، درستش می‌کنیم تا حضرت بیاید.»(امام خمینی، صحیفه امام، ج21، ص 17)

هاجر طرفاوی