نسل‌کشی ببر مازندران به دست شاهزاده قجری

روزی، روزگاری ایران ببر داشت؛ ببر مازندران! در منطقه‌ میانکاله، ببرها برای خودشان جولان می‌دادند و موجودی دو پا و راست‌قامت به نام انسان برای تفریح آنها را شکار نمی‌کرد! طبیعت وحش ایران بی‌نظیر بود و همه چیز سرجای خودش بود، ببرها غذای کافی داشتند، صبح اول وقت راه می‌افتادند و دوری می‌زدند و بز و کل و قوچی شکار می‌کردند و بقیه روز را برای خودشان می‌چرخیدند و ثابت می‌کردند طبیعت در مسیر درست خودش قرار دارد. تا این‌که از حدود 150سال قبل، بشر تفنگی برداشت و مقابل ببر مازندران قد علم کرد و برای به رخ کشیدن قوی بودن خود، شکار ببر را شروع کرد؛ ببری که در نوع خود بی‌نظیر بود.دکتر هومن ملوک‌پور، دامپزشکی که عاشق حیات وحش است و تاریخ می‌داند و دلش برای طبیعت ایران و حیوانات آن می‌سوزد و هر کاری از دستش برمی‌آید برای نجات آن انجام می‌دهد، می‌گوید: ظل‌السلطان یکی از شاهزاده‌های قاجار یک روز 120ببر شکار کرد! در چنین اوضاعی توقع دارید نسل ببر ایرانی منقرض نشود؟! حتی تصورش هم دردناک است، مغز یک آدم چقدر می‌تواند تعطیل و قلبش به چه میزان می‌تواند بی‌عاطفه باشد که در یک روز 120ببر شکار کند آن‌هم فقط برای تفریح!‌
نه به باغ‌وحش
امروز که به‌نام روز جهانی « ببر» نام‌گذاری شده با هومن ملوک‌پور هم ‌صحبت شدم تا درباره اهمیت ببر در حیات وحش و طبیعت بپرسم.ملوک‌پور را به چند دلیل انتخاب کردم اول به دلیل سوادش و این که بی‌ربط صحبت نمی‌کند، دوم این که درباره ببرها و گربه‌سانان بزرگ اطلاعات خوبی دارد و یکی از دامپزشکان معالج ببرهای سیبری بود که به ایران آورده شدند و یکی از آنها به بیماری مشمشه جانش را از دست داد و ببر ماده الان در باغ‌وحشی در قزوین نگهداری می‌شود.دلیل سوم برای گفت‌وگو با ملوک‌پور این است که او مخالف نگهداری حیوانات در باغ وحش است و می‌گوید، حیوانات وحشی باید در طبیعت زندگی کنند و بهترین مکان‌ برای آنها پارک‌های وحش است نه باغ‌وحش.او می‌گوید: در دنیا چند سالی است که دیگر باغ وحش ساخته نمی‌شود و کشورهایی مانند آلمان و چین که بزرگ‌ترین باغ وحش‌ها را دارند مدت‌هاست به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر باغ‌وحش جدیدی دایر نکنند و حیوانات را به پارک‌های وحش منتقل کنند.اگر انسان‌ها دوست دارند حیوانات را تماشا کنند به پارک‌ها بروند و برای محافظت از خود از خودروهایی استفاده کنند که حفاظ دارد و حیوانات نمی‌تواند به انها آسیبی بزنند.این روش بهتر از این است که حیوانات را در قفس بیندازند تا انسان‌ها به تماشای آنها بیایند!
انسان‌ها شمال را نابود کرده‌‌اند
ملوک‌پور درباره اهمیت گربه‌سانانی مانند پلنگ، ببر و یوزپلنگ در طبیعت و حیات وحش کشورها می‌گوید: وقتی در منطقه‌ای و در کشوری این گربه‌سانان به زیست خود ادامه می‌دهند یعنی چرخه طبیعت درست کار می‌کند و تهدیدی برای حیوانات وجود ندارد و این یعنی محیط زیست آن منطقه حفظ شده و باید به زیستن در این جغرافیا امیدوار بود.اما زمانی که مثلا ببر مازندران منقرض می‌شود یعنی تهدید‌های محیط‌زیستی آنقدر جدی است که یک گونه نایاب جانوری در ایران از بین رفته است.شکار بی‌رویه و رشد جمعیت، دلایل اصلی این انقراض است.خطه مازندران و شمال کشور به‌شدت با رشد جمعیت روبه روست، جنگل‌ها در حال از بین رفتن هستند و به جای آنها جاده، خانه و کارخانه ساخته می‌شود در این شرایط دیگر جایی برای حیوانات وحشی باقی‌نمی‌ماند.حیوانات یا شکار شده‌ یا کشته شده‌اند و یا از منطقه رفته‌اند که این‌گونه مهاجرت‌ها هم باعث مرگ و میر آنها می‌شود چون زیستگاه حیوانات وحشی اهمیت ویژه‌ای برای بقای آنها دارد.
از ملوک‌پور می‌پرسم امکان دارد، ببر مازندران دوباره احیا شود، گاهی می‌بینیم که مثلا بعد از ده‌ها سال یک حیوانی که پیش‌بینی می‌شد، منقرض شده، دیده می‌شود؟
این دامپزشک می‌گوید: خیر! امکان ندارد این اتفاق بیفتد بیشتر از صد سال است که ببر مازندران منقرض شده چون شرایط زیست او کاملا از بین رفته است.
ایده فانتزی!
ملوک‌پور درباره ببرماده سیبری که در ایران است می‌گوید: یک فکر فانتزی چند سال قبل باعث شد تا دو پلنگ ایرانی با دو ببر سیبری تاخت زده شوند، پلنگ‌‌های ایرانی به روسیه برده شدند به مناسبت‌ بازی‌های جام جهانی و دو ببر سیبری به ایران‌ آورده شدند تا در منطقه میانکاله رها شده و زاد و ولد کنند.اما نهایتا از باغ‌وحش ارم سر در آوردند، به آنها گوشت الاغ خورانده شد، الاغ‌ها مبتلا به مشمشه بودند و ببرها را آلوده کردند، ما توانستیم یکی از این ببرها را نجات دهیم و اما یکی از آنها تلف شد.تبدیل میانکاله به منطقه‌ای محافظت شده که مثلا دور چند هکتار زمین را حفاظ بکشند و ببرها را در آن جا رها کنند یک فکر فانتزی و غیر عملیاتی بود که از بنیان اشتباه بود. هر چند زاد و ولد دو ببر حتی اگر امکان‌پذیر می‌شد باز‌هم اشتباه بود و عوارضی جدی داشت که مهم‌ترین آنها انتقال بیماری‌های ژنتیک است.
این دامپزشک درباره برخی افرادی که از حیوانات وحشی مانند ببر، پلنگ یا حتی مار به عنوان حیوان خانگی استفاده می‌کنند، می‌گوید: یکی از اشتباه‌ترین کارهای ممکن است.حیوان وحشی باید در طبیعت و در زیستگاه خود زندگی کند،‌حیواناتی مانند ببر و پلنگ هرگز به حیوان اهلی تبدیل نمی‌شوند و افرادی که به واسطه پولی که دارند حیوانی مانند ببر را به خانه می‌آورند بزرگ‌ترین ظلم را در حق آنها می‌کنند.سگ‌ و گربه‌‌هایی که در خانه از آنها نگهداری می‌شود، حیواناتی هستند که نژاد آنها سال‌هاست به دست انسان اهلی شده و اصلا برای نگهداری در خانه تربیت شده‌اند و اگر مثلا گربه خانگی را در طبیعت رها کنی، نمی‌تواند دوام بیاورد و از بین می‌رود.
تفاوت ببر با پلنگ
پوست ببر راه راه است.پلنگ روی پوستش نقاط سیاهی دارد که توی آنها خالی است، در یوزپلنگ این نقاط سیاه توپُرند.این را هم بگویم که نشانه‌‌های روی پوست پلنگ، یوزپلنگ و ببر مثل اثر انگشت انسان منحصر به فرد است و در جهان دو پلنگ یا دو ببر را پیدا نمی‌کنی که نشانه روی پوست آنها به‌هم شبیه باشد.ببر از پلنگ قوی‌تر و بزرگ‌تر است.اما پلنگ‌ به افسانه‌ها راه یافته به این دلیل که به قله کوه می‌رود و افسانه مه‌پلنگ در اساطیر ایرانی هم دیده می‌شوند.او بالا می‌پرد تا ماه را بگیرد اما جانش را در این راه از دست می‌دهد.

طاهره آشیانی
روزنامه‌نگار