پسر علیه پدر

به گزارش فارس، روزنامه «گاردین» به نقل از یک منبع مطلع نوشت، مشخص شده طی هفته‌های اخیر، سلمان و فرزندش محمد در سیاست‌های کلان کشور، نظیر جنگ یمن به اختلاف برخورده‌اند. این منبع گفته است، این اختلافات از زمان قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی در ترکیه شدت گرفته است. سازمان سیا (CIA) در آمریکا به صراحت اعلام کرد این قتل به دستور بن‌سلمان رخ داده است.
با این حال به نوشته گاردین، تنش‌ها بین پادشاه و ولیعهدش زمانی به اوج رسید که در اواخر فوریه (اوایل اسفند) ملک‌سلمان به مصر سفر کرد. در آنجا یکی از مشاورانش به او خبر داد، احتمال وقوع تحرکاتی علیه او وجود دارد. حتی اطرافیان به‌ قدری مضطرب بودند که تیم امنیتی ملک‌سلمان را با ۳۰ محافظ دستچین شده در وزارت کشور تعویض کردند. این حرکت در پاسخ به نگرانی در خصوص وفاداری برخی اعضای تیم امنیتی تعویض شده به بن‌سلمان انجام شد. مشاوران ملک‌سلمان، کارکنان امنیتی مصری را نیز که در این کشور از وی محافظت می‌کردند، مرخص کردند. به گفته این منبع، کدورت پدر و ولیعهد زمانی برملا شد که هنگام بازگشت ملک‌سلمان از مصر، بن‌سلمان به استقبال او نرفت. این درحالی است که طبق سنت‌های سعودی باید ولیعهد از پادشاه استقبال می‌کرد. به نظر بروس ریدل، مدیر پروژه اطلاعاتی بروکینگز که ۳۰ سال سابقه کار در سازمان سیا را دارد: «از یک ولیعهد سالم انتظار می‌رود از پدرش در بازگشت از سفری خارجی استقبال کند، این کار نشانه احترام و یکپارچگی دولت است. خانواده سلطنتی به دقت بررسی خواهد کرد که معنی این کار چه بوده است».
روزنامه گاردین در بخش دیگری از گزارش خود نوشت: در غیاب ملک‌سلمان، ولیعهد جانشین او بود. وی اما در طول سفر ملک‌سلمان دو تغییر عمده در کارکنان ایجاد کرد. یکی از آنها، گماشتن یک زن به‌عنوان سفیر عربستان در آمریکا و دیگری منصوب کردن (خالد) برادر تنی خود به‌عنوان معاون وزیر دفاع بود. تغییر دوم موجب تمرکز قدرت در یک شاخه از خاندان حاکم شد. این کار که بدون اطلاع ملک‌سلمان انجام شد خشم وی را برانگیخت. در عربستان سعودی، معمولا تمام قراردادها با نام شاه اعلام (عمومی) می‌شود، اما در ۲۳ فوریه، روی حکم‌های صادر شده «جانشین شاه» نوشته شده بود. به گفته فردی متخصص، عنوان جانشین شاه دهه‌ها بود که استفاده نشده بود.
به گفته منبعی آگاه، شاه و همراهانش از طریق تلویزیون در جریان تغییرات انجام شده قرار گرفتند. طبق این گزارش، ملک‌سلمان در تلاش است آسیب‌های وارده به حکومتش پس از قتل خاشقجی را ترمیم کند. گفته می‌شود پادشاه سعودی با پسرش در موارد زیادی با هم اختلاف دارند که یکی از آنها رفتار با اسیران جنگ یمن است. همچنین موضعگیری آن دو درباره اعتراضات الجزایر و سودان متفاوت بود. ملک‌سلمان با رویکردهای ولیعهد در سرکوب معترضان داخلی نیز مخالف است. فشارهای ولیعهد بر معترضان و مخالفان طی هفته‌های اخیر فریاد سازمان‌های حقوق بشری را در سراسر جهان بلند کرده است .
عربستان زیر تیغ شورای حقوق بشر
عربستان سعودی که سال 94 به عنوان رئیس دوره‌ای شورای حقوق بشر سازمان ملل انتخاب شده بود اکنون زیرتیغ تند انتقادات این شورا قرار گرفته است.
به گزارش رویترز، دیپلمات‌ها و فعالان حقوق بشر می‌گویند کشورهای اروپایی از عربستان سعودی خواسته‌اند فعالان بازداشتی را آزاد و با تحقیقات سازمان ملل در خصوص قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد همکاری کند. این نخستین مورد انتقاد در شورای حقوق بشر سازمان ملل از عربستان سعودی محسوب می‌شود.
امروز قرار است بیانیه مشترکی در این خصوص در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد قرائت شود. ایسلند این طرح ابتکاری را رهبری می‌کند و توانسته حمایت کشورهای اروپایی را نیز جلب کند. دید‌بان حقوق بشر در بیانیه‌ای ضمن استقبال از نخستین انتقاد جمعی شورای حقوق بشر از عربستان سعودی متذکر شد اعضای شورای حقوق بشر همچنین باید از عربستان سعودی بخواهند با تحقیقات درخصوص پرونده قتل خاشقجی همکاری کند و به هدف قرار دادن فعالان حقوق بشر، روزنامه‌نگاران و منتقدان پایان دهد و کسانی را که به‌ناحق بازداشت شده‌اند، آزاد کند. هفته گذشته عادل الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجه عربستان سعودی به شورای حقوق بشر گفته بود این کشور با شورا همکاری خواهد کرد ولی به تحقیقات انییس کالارما، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور مربوط به اعدام‌های خودسرانه اهمیتی نمی‌دهد .
آینده عربستان
وبگاه الخلیج آنلاین در گزارشی مفصل پیرامون اختلافات درونی کاخ پادشاهی عربستان و آینده این کشور نوشت: تحلیل‌ها درباره آینده عربستان به دو بخش تقسیم می‌شود؛ نخست این‌که بن سلمان پدرش را کنار زده و خودش به پادشاهی برسد تا از تحریم‌های بین‌المللی فرار کند، بخصوص ‌اینکه دنیا در عین حال که خواهان محاکمه آمر قتل خاشقجی است، بر عمق روابط با حکومت عربستان تاکید می‌کند، بنابراین اگر بن سلمان پادشاه شود دیگر جدا کردن شخص وی از حکومت سعودی امکان‌پذیر نیست و منافع جامعه جهانی ایجاب می‌کند که با وی تعامل مثبت داشته باشند.
اما تحلیل دوم این است که ملک‌سلمان با به کار بردن راهبردی، عربستان و چهره این کشور را نجات دهد، به این ترتیب که فرزندش را از ولایتعهدی برکنار و کسی را جانشین وی کند و محمد را مسؤول صدور فرمان قتل خاشقجی به مشاوران و نزدیکانش معرفی نماید تا دیگر تحت تعقیب دادگاه‌های بین‌المللی قرار نگیرد، اما خیلی‌ها این گزینه را بعید می‌دانند چون بن سلمان فردی جوان است که زمام قدرت در عربستان را بیشتر از پدرش دردست دارد و تاکنون به گونه‌ای عمل کرده که گویی خودش حاکم فعلی عربستان است.

انزجار دینی از بن سلمان

ماه گذشته محمد بن‌سلمان، با رفتن به مسجدالحرام و پا گذاشتن بر بام خانه کعبه، خشم روحانیون و اقشار مذهبی کشور را برانگیخت. برخی بزرگان دینی اعتراض خود را به گوش ملک‌سلمان رسانده و گفتند این حرکت بسیار ناشایست بود. به گزارش ابنا، تاکنون سابقه نداشته شاهزاده یا وزیر یا حتی پادشاهی بر بام کعبه شریف حضور یابد. این موضوع باعث شوکه شدن محافل دینی و جریان‌های اسلامی شد و آن را نقض عظمت و قداست خانه کعبه به عنوان نماد مسلمانان توصیف کردند. رسانه‌های سعودی که عکس‌ها و تصاویر ویدئویی بازدید این شاهزاده جوان را از کعبه منتشر کردند، گفتند: هدف حضور بن سلمان بازدید و اطلاع یافتن از طرح‌های توسعه حرم و خدمات ارائه شده برای حجاج بود. گفته می‌شود قبلا یک بار ابوجعفر المنصور یکی از خلفای دوره عباسی، به پشت‌بام بیت‌ا... رفته است.

رحیم محمدی
بین‌الملل