وقت عشقه!

راهرو استودیو پیش از شروع ضبط برنامه گرم و شلوغ است. حسین کلهر، سرپرست نویسندگان این برنامه را در حال رفت‌وآمد میان اتاق فرمان و استودیو می‌بینم. کلهر در مصاحبه و پشت صحنه نیز همان‌گونه که در قاب تلویزیون دیده‌اید راحت و شوخ است. برای دور شدن از سر و صدا و گفت‌وگویی آرام به فضای خارجی استودیو در باغ موزه قصر می‌رویم، هر چند در فضای پارک نیز آفتاب داغ و باد شدید باعث می‌شود چند بار در حین صحبت جای خود را تغییر دهیم. او درباره نقطه آغاز و شکل‌گیری ایده برنامه «وقتشه» به جام‌جم می‌گوید: «وقتشه» در ابتدا طرحی در زمینه تشویق و ترویج ازدواج آسان بود. دوستان از زمستان سال 95 روی طرح فصل اول کار می‌کردند. یک فصل ساخته و پخش شد و در ماه محرم یک وقفه افتاد که در این فرصت توانستیم اشتباهاتمان را ارزیابی کنیم. فصل جدید را با محوریت آسیب‌های اجتماعی با رویکرد پیشگیری و ارائه راهکار طراحی کردیم. مثلا یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی، طلاق است. ما به ازدواج پرداخته بودیم و بعد از آن وقت پرداختن به تحکیم و امتداد زندگی زناشویی بود. با استفاده از روش‌های گفت‌وگو، حل مساله و حل معارضه سعی کردیم به راه‌هایی که از سرد شدن روابط زوجین، طلاق عاطفی یا طلاق واقعی جلوگیری می‌کند بپردازیم. یکی دیگر از محورهای اصلی آسیب‌های اجتماعی این است که مردم تفریح‌های مناسب را شناسایی نمی‌کنند. در این راستا در نوروز مردم را به سفرهای ارزان در داخل کشور تشویق کردیم و به ظرفیت اقوام و همدلی میان آنان پرداختیم.

وقتشه مثبت نگاه کنیم

کلهر درباره اساس و شیوه نگارش متن این برنامه و تعیین موضوع قسمت‌های مختلف آن توضیح می‌دهد: شبکه نسیم، شبکه نشاط و سرگرمی است و به همین دلیل به جای آنکه مستقیما به آسیب‌ها بپردازیم درباره ضد آنها صحبت می‌کنیم. با نگاه مثبت به جای این‌که بگوییم طلاق، می‌گوییم گرم‌تر شدن روابط زناشویی، به جای اعتیاد می‌گوییم پرداختن به تفریحات سالم و به جای کم آبی و خشکسالی درباره روش‌های صرفه‌جویی حرف می‌زنیم.

او می‌افزاید: یک دستورالعمل کاهش و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی زیر نظر دکتر میرباقری در وزارت کشور تدوین شد؛ آیین‌نامه اصلی نگارش برنامه «وقتشه» همین دستورالعمل است. این دستورالعمل را گروه نویسندگان و کارشناسان برنامه خوانده‌اند و ما طی جلساتی درباره مصادیق دیداری، نمایشی و دراماتیک این آسیب‌ها صحبت می‌کنیم. برای مثال مصادیق محتوایی کاهش طلاق، افزایش مهارت گفت‌وگو، بیان جملات محبت‌آمیز و حتی هدیه دادن است. بعد از استخراج این مصادیقِ عامه فهم، بچه‌های نویسنده متن اولیه را می‌نویسند. سپس با نظارت کارشناسان تا جایی که شوخی‌نویسی مفاهیم اساسی را مثله نکند، روی متن شوخی‌نویسی می‌شود. بخش دیگر، بازی‌های برنامه است. محتوای تعداد زیادی از بازی‌ها از کتاب‌های روانشناسی و فرم آن از برنامه‌های موفق دنیا الگو گرفته شده است. یکسری از بازی‌ها جنبه سرگرمی دارد که در جهت اهداف شبکه نسیم است و در بخشی از آنها محتوا مهم‌تر از سرگرم‌سازی است که علاوه بر جنبه سرگرمی در آخر مخاطب را به کشف تازه‌ای می‌رساند. در طراحی آیتم‌ها نیز تلاش کرده‌ایم مفاهیم به صورت مستقیم منتقل نشود. مثلا وقتی در برنامه راجع‌به روحیه همگرایی صحبت می‌کنیم و بعد در یک آیتم نشان می‌دهیم که در مدرسه بچه‌ها برای درست کردن یک روزنامه دیواری همکاری ندارند در واقع می‌خواهیم بگوییم که آموزش همگرایی بین افراد مختلف جامعه از کودکی آغاز می‌شود.

وقتشه از خودمان شروع کنیم

از کلهر در مورد انتقادها و پیشنهادهایی که پیرامون برنامه مطرح شده است می‌پرسم و می‌گویم چقدر از این نظرات در تغییر برنامه استفاده می‌کنند که او در پاسخ مطرح می‌کند: تفاوت فصل یک و دو این موضوع را نشان می‌دهد. در فصل یک خود بچه‌های گروه بیشترین انتقاد را داشتند. اتفاق خیلی خوبی که پشت صحنه «وقتشه» می‌افتد این است که خودمان را ملزم کردیم اگر کاری را انجام نمی‌دهیم به مردم نگوییم که انجام بدهند. بنابراین چون در «وقتشه» درباره انتقادپذیری صحبت کرده‌ایم، اولین نفراتی که خود را ملزم کرده‌اند گوش شنوایی برای انتقادات داشته باشند همین تیم برنامه‌ساز هستند. انتقاد از طرف رسانه‌ها و مخاطبان همواره وجود دارد که به معنای دیده شدن کار است، اما قطعا می‌توان گفت شیب رضایت مخاطبان از برنامه «وقتشه» مثبت است.

هم کلامی با حسین کلهر تمام می‌شود. او به اتاق فرمان می‌رود و من داخل استودیوی اصلی برنامه می‌شوم. همان جایی که به چشم مخاطبان این برنامه آشنا می‌آید. تماشاگران بسیاری دور تا دور صحنه روی صندلی‌ها نشسته‌اند. از فضای استودیو خارج می‌شوم و به اتاق مهمان برمی‌گردم. منتظر ابوالفضل صفری یکی از تهیه‌کنندگان برنامه هستم تا با او نیز صحبت کنم. جمعی از مهمانان اتاق را ترک کرده‌اند و فضای اتاق خلوت‌تر شده است. صفری وارد می‌شود و از بی‌خوابی شدید و روزهای سخت کار می‌گوید. بالاخره پشت میزش می‌نشیند و به پرسش‌ها پاسخ می‌دهد تا آخرین کسی باشد که در این مجموعه با او حرف می‌زنم.

برنامه خانواه با عطر شبکه نسیم

این تهیه‌کننده که سریال «سارق روح» را نیز برای شبکه پنج سیما تهیه کرده است، هدف اصلی تولید این برنامه را این‌گونه بیان می‌کند: شبکه نسیم شیوه‌های جدیدی از برنامه‌سازی را ارائه داده است که «کودک‌شو»، «خندوانه» و «دورهمی» نمونه‌هایی از آن هستند. «وقتشه» نیز برنامه خانواده با عطر و طعم شبکه نسیم و با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی است.

صفری در ادامه به تغییرات برنامه اشاره می‌کند و می‌گوید: بنیان فصل اول عشق و ازدواج بود، اما باید با شهامت بگویم که به آن طرح ایراداتی وارد بود. از جمله این‌که برخی از قسمت‌های آن مطابق با فرهنگ کشورمان نبود. با وجود این‌که «وقتشه» ماحصل تلاش یک تیم است اما معتقدم مسئولیت این اشتباهات و ایرادات قسمت‌های نخست مشخصا برعهده تهیه‌کننده است. وقتی صرفا درباره ازدواج صحبت می‌کنی خواه ناخواه بحث شخصی می‌شود، برای مثال ما و شما اجازه نمی‌دهیم دوربین غریبه‌ای از مراسم‌های خانوادگیمان فیلمبرداری کند پس چطور انتظار داریم که مثلا مردم اجازه بدهند از خواستگاریشان فیلمبرداری شود؟ اگر هم اجازه بدهند ماحصل مصنوعی و غیرواقعی از کار درمی‌آید. هنوز حیا وجود دارد و ما نیز به دنبال تقویت آن هستیم نه این‌که حیازدایی کنیم. به همین دلیل و با توجه به بازخوردهایی که از مسئولین و مردم گرفتیم، روند برنامه را عوض کردیم. هر چند برنامه آن زمان هم موفق بود و در 20 قسمت پخش شده،
27 درصد مخاطب و 56 درصد رضایتمندی داشت که آمار فوق‌العاده‌ای است اما آن مسیر قابل امتداد نبود. گفت‌وگویم با صفری به پایان می‌رسد. در حال ترک لوکیشن برنامه به سمت دفتر روزنامه، صدای کامران تفتی که در ابتدای برنامه در حال مناجات با خدا است از همه جای استودیو شنیده می‌شود. به تلویزیون کوچک اتاق نگاه می‌کنم، ضبط برنامه آغاز شده است. تفتی وارد استودیو می‌شود و با یک سلام گرم، صمیمی و طولانی به تماشاگران برنامه خوشامد می‌گوید.

«وقتشه»، راوی قصه‌های مردم

در فصل اول سلبریتی‌های بیشتری به عنوان مهمان در برنامه حضور داشتند؛ این باور وجود دارد که این دست مهمانان برای مخاطب جذاب‌تر هستند.

این باور قالبی را با نویسنده برنامه در میان می‌گذاریم و او پاسخ می‌دهد که اگر زندگی واقعی سلبریتی با موضوع مطرح شده در یک قسمت از برنامه ربط داشته باشد قدمش سر چشم آنان
است.

تعداد زیادی آدم وجود دارند که زندگی‌شان از زندگی سلبریتی‌ها خیلی دراماتیک‌تر و آموزنده‌تر است و «وقتشه» جایی است که در آن درباره قصه‌های مردم حرف زده می‌شود؛ قصه‌هایی که اصیل و امیدبخش است.

آرامش در رمضان

همان‌گونه که صفری نیز اذعان دارد،‌ سری نخست برنامه با وجود تمام این انتقادات توانست در جذب مخاطب موفق عمل کند و این موفقیت تا حد زیادی مرهون تازگی نگاه این برنامه به موضوع عشق و ازدواج بود. با وجود این تهیه‌کننده برنامه بیان می‌کند که از تغییر برنامه و کاسته شدن جذابیت آن برای مخاطب نترسیده و باور دارد، برنامه در حال بهتر شدن است و مخاطبان بیشتری را با خود همراه کرده است. او می‌گوید که به نظرش سایر شئون زندگی از ابتدای آن مهم‌تر است. یعنی اغلب مردم ازدواج می‌کنند و بچه‌دار می‌شوند، اما این‌که چند سال با هم زندگی می‌کنند و چگونه بچه را تربیت می‌کنند، مهم است.

تفتی، نماینده جوانان نسل قبل

کامران تفتی که بیشتر به عنوان بازیگر شناخته می‌شود در این برنامه به عنوان مجری حضور دارد. تهیه‌کننده برنامه در مورد دلیل این انتخاب اظهار می‌کند این کار با پژوهش صورت گرفته و امروز بازخوردهای خوبی به همراه داشته است. صفری تهیه‌کننده برنامه می‌گوید: آقای تفتی سابقه اجرا در رادیو را دارد، اهل مطالعه و نسبت به مسائل روز جامعه و دغدغه‌های مردم آگاه است و یک سلبریتی دور از مردم دور نیست. غیر از این موارد دلیل شخصی من برای این انتخاب این است که او جوانان یک نسل قبل‌تر را نمایندگی می‌کند و در رفتار و شمایلش نوعی تضاد وجود دارد. یک تصویر مردانه و خشن که در عین حال رئوف و عاطفی است؛ چیزی که آن را کمتر در جوانان امروز می‌بینیم.