هر یک قدم که عقب برداریم، آمریکا یک گام جلو می‌آید

دکتر رضا سیمبر استاد دانشگاه معتقد است که آمریکا با این روش ناامنی اقتصادی برای سرمایه‌گذاری در ایران را هدف قرار داده است. وی در گفت‌وگو با جام سیاست در این زمینه به سوالاتمان پاسخ داده که می‌خوانید.

با توجه به تمدید مجدد برجام از سوی ترامپ و اعلام این‌که برای آخرین بار است که چنین اقدامی را انجام می‌دهد آینده برجام را چطور پیش بینی می‌کنید؟

در توافقات ما با 5+1 این نکته وجود دارد که آمریکایی‌ها نسبت به تعهداتی که داشتند تا الان قانونمند نبود و همواره کارشکنی‌های متعددی انجام دادند تا بحث برجام را با ابهام و تردید معلق کنند و همزمان تحریم‌های یکجانبه خود را تشدید نمایند. در رفتار اخیر ترامپ لیست جدید تحریم‌های آمریکایی‌ها دیده شد و حالا ممکن است برخی بگویند چهار یا پنج‌ شرکت یا فرد اضافه شده و اشکالی ندارد و مساله مهمی نیست اما باید دقت داشته باشیم که این اقدام یک جنگ روانی حائز اهمیت است. قرار ایران در برجام این بود که تنش‌زدایی با توجه به انجام تعهدات توسط ایران صورت گیرد و تحریم‌ها برطرف شود ولی آمریکایی‌ها هم اکنون درحال راه انداختن یک جنگ روانی هستند به همین دلیل آقای ترامپ اعلام می‌کند که مهلتی را برای ایران قائل است و باید شرایط این کشور تحقق پیدا کند. آثار روانی این رفتار آمریکا برای جمهوری اسلامی ایران این است که سرمایه‌گذاری خارجی با تردید بسیار زیادی در کشور مواجه خواهد شد و فعالیت‌های بانکی ایران نیز با مشکلاتی مواجه خواهد بود که هزینه‌های بسیار زیادی دارد و به عبارتی با این رفتار آمریکایی‌ها، جان و روح برجام را نشانه گرفته و این سیاست ‌منجر به جنگ روانی در مورد برجام شده و با توافقاتی که در زمینه برجام داشتیم همخوانی ندارد و متاسفانه آمریکایی‌ها مانند گذشته سیاست‌های خصمانه خود را در مورد ایران ادامه می‌دهند.

تحریم‌های جدیدی در مورد اشخاص و شرکت‌های ایرانی از طرف رئیس‌جمهور آمریکا اعمال شده است. این تصمیمات چه تاثیری در روند برجام خواهد گذاشت؟

توجه داشته باشید که با تحریم‌ها چیز جدیدی اتفاق نیفتاده و روندی بوده که ادامه داشته، این‌که حالا چند شرکت یا چند فرد به لیست تحریم‌ها اضافه شوند تغییر زیادی از لحاظ سخت‌افزاری در بحث تحریم ایجاد نمی‌کند اما نکته مهم که باید به آن دقت کنیم جنگ روانی است که ایجاد شده است. با این رفتار، آمریکایی‌ها سیگنال‌های خیلی مهمی را به سرمایه‌گذاران و نظام بانکی و کشورهای مختلف ارائه می‌کنند که ایران جای امنی برای سرمایه‌گذاری، مبادلات اقتصادی و همکاری‌های تجاری نیست، که همین امر توافق برجام و معادلات اقتصادی ایران را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و به طور تلویحی نقض آشکار برجام محسوب می‌شود.

فکر می‌کنید اروپا، چین، روسیه و دیگر اعضای دیگر 5+1 چه تصمیمی در قبال نظرات ترامپ خواهند داشت؟

اروپایی‌ها و چینی‌ها رفتار ترامپ را محکوم کردند و نظرشان این بوده که باید توافقات برجام باقی بماند اما باید درنظر داشته باشیم که اروپایی‌ها و چینی‌ها بشدت بازرگان‌مسلک و تجارت‌مسلک هستند و اگر در دوراهی ما و آمریکایی‌ها قرار بگیرند با توجه به حجم مبادلات اقتصادی و تجاری و گستره روابط دیپلماتیک و سیاسی با آمریکایی‌ها، طرف ما را نمی‌گیرند، بنابراین توافق بسیار شکننده‌ای وجود دارد که سیاست‌های خصمانه‌ آمریکایی‌ها آن‌را دنبال می‌کند به نفع توافق برجام نیست و نمی‌تواند آینده روشنی برای آن رقم بزند.

فکر می‌کنید اروپایی‌ها فقط شفاهی برجام را حفظ ‌کنند؟

اروپایی‌ها می‌خواهند هر دو طرف را داشته باشند. تلاششان این است که بتوانند منافع اقتصادی و اتحادهای دیپلماتیکی که با آمریکایی‌ها در زمینه امنیتی دارند را حفظ کنند و در عین حال بازار ایران و روابط با ایران را حفظ کنند. کشورهایی مثل فرانسه و آلمان نمی‌خواهند قطع رابطه با ایران نمایند و تلاش حداکثریشان این است که دوطرف را نگه دارند، اما همانطور که گفتم اگر جایی در دوراهی قرار بگیرند و تحت فشار آمریکا باشند مطمئنا طرف ما را نخواهند گرفت و طرف آمریکا را خواهند گرفت.

مسئولان دستگاه دیپلماسی کشورهای غربی اعلام کردند که اروپا به لحاظ پرستیژ سیاسی، برایش مهم است که ادامه برجام را داشته باشد و مقامات ایرانی نیز امید دارند که برجام پایدار بماند، به نظر شما این امیدواری واهی نیست؟

نظر مقامات دیپلماسی کشور نظر محترمی است و به نظر نمی‌آید خلاف عرایض من نکته‌ای گفته باشند، ‌آنها حرفشان این است که اروپایی‌ها در روابط با ایران به بازارهای اقتصادی و منافع اقتصادی و مبادلات تجاری خودشان در ایران نگاه می‌کنند. اما من جلوتر را نگاه می‌کنم که اگر فشارهای آمریکایی‌ها افزایش پیدا کند و دوراهی به وجود بیاید همان‌طور که تاریخ روابط دیپلماتیک ما بعد از انقلاب اسلامی ایران نشان داده، ‌اروپایی‌ها ما را انتخاب نخواهند کرد ولی ما باید تلاش دیپلماتیک خود را داشته باشیم.

در صورت اجرایی نشدن برجام، آقای صالحی به آمانو هشدار داده که فعالیت‌های هسته‌ای ایران از سر گرفته می‌شود، فکر می‌کنید با این هشدار، ایران باید چه رویه‌ای را پیش بگیرد؟

چیزی که حائز اهمیت است حفظ منافع ملی ماست و ما اگر تعهدی از طرف مقابل نبینیم و شاهد باشیم که به طور مکرر روح و جان برجام مورد نقض قرار می‌گیرد باید مسیر خودمان را طی کنیم. هدف ایران در مذاکرات، تنش‌زدایی بود تا نشان بدهد که بازیگری نیست که بخواهد به موازین بین‌المللی پشت کند. ما همکاری خود را در چارچوب موازین حقوق بین‌الملل و با توجه به مذاکرات سیاسی در قالب برجام انجام دادیم و حالا نوبت آنهاست که ثابت کنند با توجه به تعهداتی که داشتیم چه مقدار به روند انجام تعهداتشان متعهد هستند و تا چه مقدار می‌خواهند تنش‌زدایی را ادامه بدهند. اما اگر بخواهند برجام را به مسائل داخلی ایران، مسائل حقوق بشر، مسائل پدافند موشکی،بحث‌های سیاست خارجی و تحولات خاورمیانه که خارج از تحولات برجام است ربط دهند ما پاسخ این زیاده خواهی را خواهیم داد چون تجربه نشان‌داده هرقدمی که کوتاه بیاییم آنها جلوتر خواهند آمد.

فکر می‌کنید سیاست ما در قبال این رفتارها باید ضربتی باشد؟

ما سیاست تنش‌زدایی و مسالمت‌آمیز را ادامه می‌دهیم ولی همان‌طور که عرض کردم ما هم به عنوان یک بازیگر مطرح در مباحث منطقه‌ای استقلال خود را داریم،‌چون تفکر گفتمانی انقلاب اسلامی استقلال‌خواهی بوده و ما از اول نخواستیم که پیرو آنها باشیم. ما سیاست مستقل خودمان را خواهیم داشت و پدافند دفاعی کشور را باید تقویت و گسترش بدهیم که این سیگنال به هیچ وجه نشان از دنباله روی از جنگ‌افروزی نیست ولی در مقابل هر گونه جنگ‌افروزی و اقدام خشن هم مقاومت می‌کنیم.