
انتخاب دوم این بود که از برجام خارج شود به این معنا که اعلام میکرد که تعلیق تحریمهای را ادامه نمیدهد. به عبارت دیگر تعلیق نکردن تحریمها به معنای خروج آمریکا از برجام بود.
انتخاب سوم هم این بود که تعلیق تحریمها را ادامه میداد و در کنار آن تحریمهای دیگری را با بهانههایی علیه ایران وضع میکرد منتهی براساس نقض برخی از تحریمها سوئیفتهای بانکی باز شد و اگر این اتفاق نمیافتاد نقض فاحشی برای توافق برجام بود، ترامپ اقداماتی را انجام دهد که براساس آن، مردمی که احساس میکردند بعد از این توافق، برخی از تحریمها لغو شده است و گشایشی در زندگی آنها ایجاد شده، به این نتیجه برسند که اساسا هیچ فایدهای از نقض تحریمها نبردهاند. مثلا اگرچه سوئیفتهای بانکی باز شده بود، اما تحریمهایی که بعد از شکل گرفته بود عملا معادلات بینبانکی را متوقف کرده بود. زمانی که نتوان با بانکی کار کرد بسته یا باز بودن سوئیفتها چندان تاثیری ندارد. بنابراین در راه حل یا انتخاب سوم ترامپ، علاوه بر اینکه تعلیق تحریمها ادامه پیدا میکند، از سویی دیگر علاوه بر وضع تحریمهایی با بهانههایی مثل مسائل حقوق بشری، در مواردی که تحریم ها نقض شده است نیز اقداماتی را برای ایجاد تحریمهای جدید انجام دهد تا تحریمهای نقض شده نیز بیاعتبار شود.
چون برجام توافق خوبی برای آمریکاییها است، اطرافیان ترامپ ماهها است که به او گوشزد میکنند رسما از برجام خارج نشود و به جای خروج از این توافق، انتخاب سوم را در نظر بگیرد. زیرا این راهکار علاوه بر اینکه حسب ظاهر و از روی کاغذ، نشاندهنده پایبندی آمریکا به برجام است شرایط را بهگونهای برای دولتمردان این کشور فراهم میآورد که میتوانند باب تحریمهای جدید علیه ایران را باز کنند. آنها با این کار میتوانند منافعی را که موارد رفع تحریمها برای مردم ایران ایجاد کرده بودند، با اعمال تحریمهای جدید متوقف کنند. از سویی دیگر آنها در تلاشند که مواردی از برجام را که میتوانست به نفع ایران باشد، مثل رفع برخی محدودیتها بعد از فاصله زمانی هشت ساله یا ده ساله دوباره به همان وضعیت گذشته برگردانند. همچنین قرار بود که برخی از محدودیتهای در حوزه تولید سانتریفیوژ برداشته شود که باز در تلاشند که چنین اتفاقی برای ایران نیفتد. آنها در صدد هستند که با تصویب قوانین در حوزه داخلی آمریکا، این شرایط را بهوجود آوردند که بعد از اینکه ایران بعد از مدت هشت یا ده سال به شرایط برای رفع برخی تحریمها براساس توافق برجام رسید، دوباره تحریم را به وضع سابق برگردانند.
از سویی دیگر موضوعاتی مثل توانمندی موشکی ایران و حوزه کشورمان در عرصه منطقهای هم جزو دغدغههای مقامات آمریکایی است که هنوز مدنظرشان است برجام 2 و برجام 3 را به جمهوری اسلامی ایران تحمیل کنند. منتهی در این زمینه فعلا فرانسویان بیش از آمریکا تلاش میکنند و به نظر میرسد این مساله ناشی از هماهنگی میان آمریکا و کشورهای اروپایی است. طرف مقابل متوجه این موضوع است که برجام برای دولت آقای روحانی اهمیت دارد و بنابراین میخواهد این توافق را گروگان بگیرد و به ایران بگوید که اگر در حوزه کاهش توانمندیهای موشکی یا کاهش حضور و نفوذ منطقهای با ما همکاری نکنید، سر برجام را خواهیم برید. این هم سطح دیگری از نوع تعاملات آمریکا و اروپا با مساله برجام است.
دکتر فواد ایزدی / استاد دانشکده مطالعات جهان
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
دکتر محمد اسحاقی، استاد دانشگاه تهران:
محمدرضا مهدوی در گفتوگو با «جامجم»: