امتیازخواهی اروپایی‌ها معامله آب‌ سنگین را به تعویق انداخت

در این میان سابقه درز اطلاعات محرمانه از آژانس باعث برخی نگرانی‌ها در کشورمان شده است. با این‌حال بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان می‌گوید اطلاعات محرمانه‌ای را که انتقال آن به دیگران مشکل‌ساز شود در اختیار آژانس قرار نمی‌دهیم، بلکه ارائه اطلاعات بر مبنای چارچوب‌های تعهدی‌مان است که دیگر کشورها هم چنین کاری انجام می‌دهند.

کمالوندی همچنین در بخش دیگری از گفت‌وگو با جام‌جم به رایزنی‌ها برای فروش آب‌سنگین به اروپایی‌ها اشاره کرد و برخی امتیازخواهی‌ها از سوی شرکت‌های اروپایی را دلیل به تعویق افتادن این معامله عنوان کرد. مشروح گفت‌وگوی جام‌جم با بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی را در ادامه بخوانید.

با توجه به دیدارهای نامتعارف آمانو با مقامات آمریکایی آیا نگرانی از درز اطلاعات محرمانه وجود ندارد؟

ملاقات دبیر کل سازمان ملل و سازمان‌های تخصصی روند عادی است و در گذشته هم چنین ملاقات‌هایی وجود داشته است. در برخی موارد آقای آمانو در ملاقات‌های خود تلاش می‌کند برخی افراد نامطلع را از جزئیات موضوعات مربوط به برجام آشنا کند، زیرا برای افرادی که ورودی به موضوع ندارند برجام نامفهوم است. آمانو در جریان سفر اخیرش به تهران به ما توضیح می‌داد که به دلیل این‌که برخی طرف‌های آمریکایی، اطلاعات جزئی در مورد برجام از جمله بحث‌های پروتکلی و پادمانی را نداشتند، این‌گونه اطلاعات را در اختیارشان قرار می‌دادیم. به گفته آقای آمانو در آژانس نیز برخی افراد فهم درست و دقیقی از برخی مفاهیم تخصصی ندارند. البته باید به این موضوع هم اشاره کنم که مشکل ما با آمریکا فهم درست واژه‌ها نیست.

در ضمن اطلاعات محرمانه‌ای را که انتقال آن به دیگران مشکل‌ساز شود در اختیار آژانس قرار نمی‌دهیم، این‌گونه نیست که اطلاعات بسیاری در اختیار آژانس قرار دهیم بلکه ارائه اطلاعات بر مبنای چارچوب‌های تعهدی‌مان است که دیگر کشورها هم چنین کاری انجام می‌دهند. در دیدارهایمان با آمانو تفسیر و تحلیل خود را ارائه می‌دهیم اما به‌هیچ عنوان اطلاعاتی مانند مهندسی، فنی و ساخت سانتریفیوژ را در اختیار آژانس قرار نمی‌دهیم.

اطلاعاتی که در اختیار آژانس قرار می‌دهیم اطلاعاتی است که 90 درصد آن براساس پادمان است و حتی در صورت کنار‌گذاشتن برجام باید آنها را در اختیار آژانس قرار دهیم.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ارتباط با فعالیت‌های خود به چه میزانی تحت تاثیر آمریکا قرار دارد؟

عالم سیاست، دنیای واقع‌گرایی است. متاسفانه امروز سازمان‌های بین‌المللی به‌دلیل وابستگی‌ های مالی و بودجه‌ای خود به قدرت‌های بزرگ وابسته هستند که نوعی ضعف است. این سازمان‌ها براساس استقلال خود باید امکاناتی داشته باشند و یکی از این امکانات مالی است، به همین دلیل این سازمان‌ها مجبور هستند یکسری قواعد قدرت‌های بزرگ را رعایت کنند و به همین دلیل برخی افراد خود را وارد این چرخه و سازمان‌ها بین‌المللی کرده‌اند و در هر صورت بر این سازمان‌ها تاثیرگذار بوده و در نتیجه برخی تصمیمات، سیاسی می‌شود، همان‌طور که در مورد ابعاد احتمالی نظامی یا پرونده(پی‌ام‌دی) تا مقطع تصمیم‌گیری سیاسی، پرونده بسته نشد.

امروز در دنیایی زندگی می‌کنیم که متاسفانه سازمان‌های بین‌المللی بشدت تحت نفوذ قدرت‌های جهانی هستند البته بین این قدرت‌ها تفاهم و اجماع کاملی نیست. اروپا می‌خواهد مستقل باشد اما نمی‌تواند چرا که اروپا هم تحت نفوذ سیاسی، اقتصادی آمریکاست، بنابراین نمی‌توان این موضوعات را نادیده گرفت و نباید انتظار معجزه‌ای از آمانو و آژانس داشت.

علت بی‌توجهی آمریکا به گزارش‌های آژانس مبنی بر پایبندی ایران به برجام چیست؟

طبیعی است کشورمان رویارویی دائمی با آمریکا دارد و این موضوع مربوط به مساله هسته‌ای نیست و از ابتدای انقلاب در مقاطعی به اشکال مختلف نشان داده شده است. در برخی موارد از جمله موضوع هسته‌ای تلاش کردند علیه ایران اجماع ایجاد کنند. اما زمانی که خلاف این موضوع ثابت شد، کارشان سخت شد و ایران را تحت فشار قرار دادند، چرا که ایران قوی به نفع آنها نیست، به همین دلیل به اقداماتی علیه ایران از جمله موضوعات حقوق بشر و... دست می‌زنند. آنها احساس می‌کنند منافعشان همچنان در خطر است و به همین دلیل در جهت تضعیف ایران تلاش می‌کنند.

آمانو در گفت‌وگویی صحبت از مهر‌وموم بخش‌های مختلف هسته‌ای کشورمان کرده بود. این مهر و موم‌ها تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟

اگر همین امروز هم برجام را کنار گذاشته و پروتکل را اجرا نکنیم، باز هم به دلیل تعهدات پادمانی، باید مانند همه کشورهای دیگر از مهر‌و‌موم برای نقل و انتقال مواد هسته‌ای استفاده کنیم، چرا که کار آژانس حسابرسی مواد است و نقل و انتقال مواد هسته‌ای تابع استفاده از مهر و موم است و به معنی پلمب نیست. آمانو به دلیل عدم اطلاعات کافی نیکی هیلی، این‌گونه اطلاعات را به وی داده است. موضوع دیگر این است که هر چقدر فعالیت‌های هسته‌ای ما بیشتر شده و نقل و انتقالات بیشتر شود، مهر و موم‌ها هم بیشتر می‌شود.

با کشور جدیدی در مورد فروش آب‌ سنگین قراردادی بسته شده است؟

این‌گونه اقدامات مانند هر کار تجاری دیگری زمانبر است و همچنان با برخی شرکت‌های اروپایی در این زمینه در حال رایزنی هستیم، در این ارتباط با شرکت‌های اروپایی برخی موانع داخلی از جمله بروکراسی وجود داشت که البته حل و فصل شد.

در ضمن باید بر این نکته هم تاکید کنم آب‌سنگین چیزی نیست که خریداران بسیاری داشته باشد. طی این مدت می‌توانستیم آن را در اندازه‌های کوچک و گرمی به فروش برسانیم، اما پیگیر چنین موضوعی نبودیم. با چند کشور مشخص اروپایی مواجه هستیم و پیشنهادهایی هم به ما کرده‌اند. اما به دلیل برخی موضوعات از جمله این‌که برخی شرکت‌ها به‌دنبال دستیابی به امتیازاتی بودند، این‌کار انجام نشده است.

در ضمن نمی‌توان گفت این شرکت‌ها تحت‌تاثیر فشارهای آمریکا قرار گرفته‌اند، چرا که اگر آنها شرکتی را هم تحت فشار گذاشته باشند در خفا صورت گرفته و ما خبری در این ارتباط نداریم.

جایی گفته بودید به دنبال این هستیم که عمده‌ترین تولید کننده آب سنگین دنیا باشیم و فاصله زیادی هم با آن نداریم، در حال حاضر در این خصوص با چه شرایطی روبه‌رو هستیم؟

در آن مقطع هم اعلام کرده بودم به لحاظ کیفیت آب سنگین می‌خواهیم اولین آب سنگین را داشته باشیم و از این نظر هم فاصله‌ای با آن نداریم. از نظر کمیت هم کارخانه‌های آب سنگین دنیا آرام آرام در حال خارج شدن از رده هستند و طبیعتا با کنار رفتن آنها موقعیت نسبتا بهتری را پیدا خواهیم کرد.

در ارتباط با محدودیت‌های پیش آمده برای برخی رشته‌های دانشگاهی در زمینه توسعه و تحقیق توضیحاتی می‌دهید؟

باید به این نکته اشاره شود که بحث تحقیق و توسعه با پژوهش متفاوت است. R&D ، تحقیقاتی است که به مرحله صنعتی می‌رسد. ما در زمینه مباحث تئوریک نه در برجام و نه پروتکل محدودیتی نداریم و محدودیت هایمان در مواردی است که مربوط به چرخه سوخت می‌شود. براساس پادمان و پروتکل اگر جایی مواد هسته‌ای داشته باشیم، حتی برای کارهای تحقیقاتی و توسعه، باید اعلام کنیم. همه کشورهای دیگر نیز همین‌گونه رفتار می‌کنند، برخی تحقیقات هم در مورد سانتریفیوژهایی است که برای چرخه سوخت به کار می‌رود که تابع ضوابط خود است. در این‌گونه موارد در صورت اطلاع منعی برای انجام آن وجود ندارد. در جلسه‌ای، این قبیل موضوعات به دانشگاهیان توضیح داده شده بود، اما مسئولی براساس برداشت خود نامه‌ای نوشته که موجب چنین سوء‌تفاهماتی شده است در حالی که اگر با ما مشورت صورت می‌گرفت، وی را توجیه می‌کردیم که نباید این‌گونه بنویسد و باید در این زمینه دقت لازم را داشت.

مریم شریف‌ زاده - سیاسی