دیپلماسی محیط زیست در سکوت رسانه‌ای

بیست و سومین کنفرانس جهانی تغییر اقلیم که در طول دوهفته گذشته در شهر «بن» در آلمان برگزار شد، نقطه عطف فنی، سیاسی و تاریخی برای پرداختن به چالش‌های محیط زیستی کشورهای عضو سازمان ملل متحد در مقیاس‌های منطقه‌ای و جهانی بود که با کمال تاسف در کشور ما انعکاس رسانه‌ای درخور نداشت. گرچه بروز زلزله در غرب کشور موجب کمرنگ شدن سایر اخبار شد ولی انتظار می‌رفت مراکز علمی و رسانه‌ها از مدت‌ها پیش از شروع اجلاس نسبت به دستور کار آن و نیز منافع ملی کشورمان در جریان مذاکرات فنی و تخصصی به تبادل افکار بپردازند.

به عنوان مثال، آلمان که به نیابت از کشور فیجی، میزبانی این اجلاس را به عهده داشت و از پیشگامان استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است، در کنار نیروگاه‌های متعدد هسته‌ای، همچنان از معادن روباز زغال سنگ برای تولید برق استفاده می‌کند. شاید باورش سخت باشد، اما مطالعات علمی نشان داده که میزان انتشار گاز دی‌اکسیدکربن در آلمان از سال 2009 میلادی کمتر نشده و برخلاف ادعاهای سیاسی این کشور که داعیه پیشگامی در حفاظت از محیط زیست را دارد، به تعهدات بین‌المللی خود برای تغییرات آب و هوایی پایبند نبوده و تغییری جدی در وضعیت آلایندگی خود از سال‌ها پیش نداده است.

همین تنوع و تناقض موجب شده بود تا رسانه‌های آلمانی از چند ماه پیش، به تحلیل جایگاه و ظرفیت‌های موجود و آتی تولید انرژی در آلمان بپردازند و این سوال را به میان اتاق‌های فکر، سازمان‌های مردم نهاد و مراکز علمی و پژوهشی خود ببرند که آلمان از نظر آلاینده‌های محیط زیست در چه وضعیتی است؟

صرف‌نظر از این‌که پاسخ‌های منتشر شده و گزارش‌های مطبوعاتی تهیه شده تا چه میزان موفق به رمزگشایی از زوایای پنهان و آشکار اقتصاد انرژی در آلمان شده باشند، صرفا همان ایجاد سوال باعث شده بود که عموم مردم ـ‌ که بسیار دغدغه معیشت پایدار نیز دارند ـ‌ بسیار حساس شوند. تا جایی‌که در سفرهای درون شهری بعد از سلام و تعارفات اولیه، موضوع انرژی پاک در صدر فهرست مکالمات راننده‌های تاکسی با مسافران بود.

بدون تردید کشورهای صنعتی که در بروز پدیده‌ تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین تاثیر زیادی داشته و دارند و نظم طبیعی کره زمین را بر هم زده‌اند، مسئولیت بیشتری دارند، اما کشورهای کمتر توسعه یافته نیز باید اهتمام کافی را در پایش شرایط و نیز تحلیل رفتار اقتصادهای بزرگ و نوظهور داشته باشند تا مجبور نشوند علاوه بر صدمات ناشی از توسعه ناموزون ملی، خسارات توسعه ناپایدار دیگران را نیز بدهند.

در این مسیر، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند که بی‌توجهی به آن موجب صدمات جدی و غیرقابل جبران در سپهر توسعه راهبردی کشور خواهد بود.

دکتر اصغر محمدی‌فاضل

کارشناس محیط زیست