این همه سلاح؛ چرا؟

روز شنبه، درست زمانی که دنیا در برابر اقتدار و امنیت مبتنی بر مشارکت انتخاباتی ملت ایران سر تعظیم فرود آورد، در حاشیه جنوبی ایران، حکام سعودی با عقد قرارداد 110 میلیارد دلاری خرید سلاح از آمریکا ترجیح دادند که همچنان با تکیه بر قدرت خارجی و خرید دیوانه‌وار سلاح از آمریکا پایه‌های لرزان قدرت داخلی و منطقه‌ای خود را ایمن نگه دارند.

مطابق آنچه گفته شد، رقم نهایی قرارداد آمریکا برای فروش سلاح به عربستان 300 میلیارد دلار است که در گام نخست، 110 میلیارد دلار آن در یک دهه آینده اجرایی می‌شود.

بعلاوه مقامات سعودی در سفر ماه گذشته محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد و وزیر جنگ عربستان به واشنگتن، وعده سرمایه گذاری 200 میلیارد دلاری دیگری را در آمریکا داده‌اند، که در سفر ترامپ به عربستان مقدمات اجرایی این وعده فراهم شد.

مطابق این توافق، بناست عربستان در طول 4 سال آینده، 200 میلیارد دلار در اقتصاد آمریکا سرمایه گذاری کند.

در همین چارچوب امین نصر، مدیر اجرایی شرکت آرامکو از امضای قرارداد 50 میلیارد دلاری شرکت عربستانی آرامکو با شرکت‌های امریکایی خبر داد.

همچنین حدود یک سال پیش بود که شبکه تلویزیونی سی‌.ان.ان. به نقل از یک مقام کاخ سفید از ذخایر ارزی 584 میلیارد دلاری عربستان نزد بانک مرکزی آمریکا خبر داد. ذخیره‌ای که در ماجرای انتشار سند معروف 28 صفحه‌ای سنا درباره اتهام عوامل سعودی در حادثه 11 سپتامبر به کار آل سعود آمد تا با تهدید خروج این ذخایر از آمریکا، از این کشور حق سکوت بگیرند و مانع از انتشار این اسناد محرمانه شوند.

آنچه به صورت مختصر درباره مناسبات اقتصادی آمریکا و عربستان مطرح شد نشان از در هم تنیدگی روزافزون منافع اقتصادی دو کشور دارد. واقعیتی که مقامات دو کشور نگاه متفاوتی به آن دارند و هر یک، اهداف خاص خود را از طریق آن دنبال می‌کنند.

مقامات سعودی، آمریکا را محل امنی برای سرمایه گذاری و ذخیره سازی درآمدهای عظیم نفتی خود می دانند، و می‌کوشند با افزایش حضور مالی و سرمایه‌گذاری ‌در اقتصاد آمریکا، ضمن تضمین سرمایه خود منافع اقتصادی خود را با منافع اقتصادی آمریکا گره بزنند.

از این منظر درهم تنیدگی اقتصاد دو کشور علاوه بر منافع مالی و اقتصادی، موجب تحکیم و تقویت لابی مالی و سیاسی عربستان در آمریکا می‌شود، و پایه های قدرت داخلی و اقتدار منطقه ای آل سعود را تحکیم می‌کند.

طبعا ولع سیری ناپذیر سعودی‌ها در خرید سلاح از آمریکا بخش دیگری از تلاش‌ها برای گره زدن منافع اقتصادی دو کشور است، که در بستر اقتدارطلبی نظامی عربستان و تکیه بر امنیت اسلحه محور قابل تحلیل است.

در واقع سعودی‌ها با گره زدن منافع اقتصادی خود با آمریکا می کوشند مقامات کاخ سفید را همانگونه که در ماجرای افشای سند معروف 28 صفحه ای روی داد، به همراهی با خواسته‌های خود متقاعد سازند.

مقامات سعودی همچنین از لابی مستظهر به نفوذ مالی خود در آمریکا برای پیشبرد مطامع منطقه‌ای و سیاست‌های برتری جویانه خود بهره می گیرند، و با آزادی عمل به تجاوزگری، نقض حقوق بشر، و استفاده ابزاری از تروریسم در منطقه ادامه می‌دهند، بی آنکه مورد عتاب و اعتراض متحدان آمریکایی خود به عنوان مدعیان صلح، ثبات، امنیت، و حقوق بشر در جهان قرار گیرند.

در مقابل مقامات آمریکایی نیز نشان داده اند که عربستان را بانک بزرگی می دانند که می تواند در عین تامین منابع مالی برای اقتصاد بیمار آمریکا، موجب رونق صنایع اسلحه سازی در آمریکا شود.

در واقع اصرار حکام سعودی بر پشتوانه خارجی قدرت و ولع آنها برای انبار کردن انبوه سلاح جهت تامین امنیت خود دو نقطه ضعف سعودی‌هاست، که از قضا شرکت‌های تولید کننده سلاح در آمریکا به درستی آن را دریافته‌اند، و این بار رییس جمهور تاجر مسلک آمریکا با استفاده از همین نقطه ضعف قرارداد بی سابقه 300 میلیارد دلاری فروش سلاح را به سعودی‌ها تحمیل کرد.

بعلاوه دونالد ترامپ هم در دوران رقابت انتخاباتی و هم پس از رسیدن به کاخ ریاست جمهوری آمریکا تصریح کرد که متحدان ما در سراسر جهان باید هزینه نقش آمریکا در تامین امنیت خود را بپردازند.

از این منظر، رژیم سعودی به عنوان کشوری که امنیت و بقای خود را مدیون حمایت آمریکاست باید هزینه این امنیت را با پمپاژ پول به شرکت های اسلحه سازی آمریکا پرداخت کند.

با توجه به آنچه گفته شد، این یادداشت را با طرح سئوالاتی درباره راهبردهای کلان عربستان سعودی به پایان می برم. سئوالاتی که صرف بازگویی آن مسیر اشتباه مقامات سعودی در تامین امنیت و اقتدار داخلی و منطقه ای را آشکار می کند.

1- دلیل اصرار آل سعود بر کسب اقتدار و مشروعیت داخلی و منطقه ای از طریق خرید انبوه سلاح چیست؟

2- ماهیت و ساختار قدرت آل سعود، که هیچ رابطه ای با منابع داخلی قدرت ساز ندارد، چه تاثیری در گرایش مفرط سعودی ها به خرید سلاح دارد؟

3- آیا تبدیل شدن عربستان به بزرگترین انبار سلاح در منطقه می‌تواند امنیت و اقتدار داخلی و منطقه ای رژیم آل سعود را تامین کند؟

4- اگر چنین است، چرا عربستان به همراه ائتلاف غربی – عربی و با استفاده از حجم عظیم سلاح های پیشرفته نتوانسته در دو سال گذشته به اهداف خود در تجاوز به یمن دست یابد؟

یوسف اسماعیلی / جام جم آنلاین