لزوم رعایت اخلاق اسلامی در تبلیغات انتخاباتی

امید است با حضور حماسی، مشارکت غرورآفرین و حضور غیرتمندانه ملت ایران در انتخابات پیش رو که در مبانی مستحکم باورهای شیعی و فرهنگ ناب اسلامی ریشه دارد برگ زرین دیگری از تاریخ انقلاب اسلامی ورق خورده، در پشتیبانی و نگاهبانی از این شجره طیبه را به انجام برسانند و آنچه انتخابات کشور ما را از سایر کشورها متمایز می‌سازد، تفاوت ظاهری آن نیست بلکه تفاوت محتوایی، ماهوی و اخلاقی انتخابات کشور اسلامی است.

اهداف تبلیغات انتخاباتی در اسلام

در جوامع اسلامی، هدف‏ ها و آرمان‏ ها در باورهای دینی ریشه دارد و نظام سیاسی باید برای تحقق آن هدف ‏ها و آرمان‏ ها بکوشد.

مبارزه و تبلیغات انتخاباتی باید ارزش ‏های اسلامی را نشان دهد و نظام اسلامی را در رسیدن به آرمان‏ها کمک کند.

اسلام به هدف‏ ها و آرمان‏ هایی توجه دارد که سبب شکوفایی جامعه اسلامی می‏ شود. از این‏رو، تبلیغات انتخاباتی باید شرایط را برای رسیدن به این هدف‏ ها فراهم کند.

اکنون هدف‏ ها و آرمان‏ هایی را که اسلام به آن توجه دارد، برمی‏ شماریم:

1.تحکیم مناسبات مردم و حکومت

مناسبت‏ های دوسویه و تعامل مردم و حکومت، در همکاری‏ های متقابل، کاهش خشونت، برقراری نظم و قانون، احساس تعلق و وابستگی و کاهش جرایم و تخلف‏ های اجتماعی نقش بسزایی دارد و وسیله‏ ای برای افزایش و تقویت اقتدار ملی است.

در نظام‏ه ای مبتنی بر همکاری، مشارکت و مشورت حکومت با مردم، وفاق و هم‏دلی را پدید می ‏آورد. در چنین نظام‏ هایی، سیاست‏ های حکومت مبتنی بر نیازهای واقعی مردم است و تصمیم‏ های کلان ملی بر اساس مشورت با آنان صورت می‏ گیرد ولی در نظام‏ های استبدادی، مناسبات آنان مبتنی بر زور و خشونت است و مردم وظیفه‏ ای جز پیروی از فرمانروایان ندارند.

در حکومت اسلامی، چنین پیوندهایی مبتنی بر صداقت، خدمت و همکاری های نزدیک است. حکومت‏ کنندگان بر اساس وظیفه دینی خود، مسئولند که با مردم پیوندی نیک و دوستانه داشته باشند و برای رفع نیازهای واقعی آنان بکوشند.

در اجرای برنامه‏ های دولتی نیز با مردم مشورت کنند و برای پیوند بیشتر مردم با مسئولان بکوشند. مسئولیت دینی مردم نیز این است که با حکومت‏ کنندگان همکاری کنند و آنان را در انجام وظایف و مسئولیت‏ هایشان یاری دهند و کاستی‏ های حکومت را یادآور شوند و مقام‏ های دولتی را از نیازها و مشکلات واقعی آگاه سازند.

همکاری مردم در مبارزه‏ های انتخاباتی سبب تحکیم مناسبات می‏ شود و آنان در فرآیند انتخابات در مسیر همکاری‏ های نزدیک قرار می‏ گیرند و همکاری با یکدیگر را تجربه می‏ کنند.

بدین ترتیب، احساس تعلق و وابستگی مردم وحکومت افزایش می ‏یابد بنابراین، تبلیغات‏گران باید این روند را تقویت و از فعالیت‏ هایی که با همکاری‏ های متقابل جامعه و حکومت ناسازگار است، بپرهیزند.

2.مشارکت عمومی

حضور مردم در صحنه سبب تحکیم مناسبات جامعه و حکومت می ‏شود. از این‏رو، هنگام مشکلات و تنگناها در کنار یکدیگر می‏ ایستند و نظام از آسیب‏های گوناگون در امان می‏ ماند.

عوامل تبلیغات نامزدهای انتخاباتی باید فضای جامعه را به گونه‏ ای درآورند تا مشارکت عمومی در انتخابات افزایش یابد زیرا شهروندان در تداوم حکومت دینی نقش تعیین‏ کننده‏ ای دارند.

در تبلیغات انتخاباتی باید این روند را تقویت کرد تا جلوی فعالیت‏ هایی که با مشارکت عمومی مردم ناسازگار است، گرفته شود.

3.تأمین عدالت

عدالت، پخش عادلانه امکانات، ایجاد فرصت‏های برابر، رعایت حقوق همگانی و رعایت شایستگی‏ هاست.

در جوامع مبتنی بر عدالت اجتماعی، همگان فرصت برابر می‏ یابند تا رشد کنند. در چنین جامعه ‏هایی، شهروندان بر اساس توانایی‏ هایشان فعالیت می‏کنند و مشارکت و رقابت عادلانه‏ ای خواهند داشت.

در این جوامع تلاش می‏ شود تا جلو برخوردهای ناعادلانه و نابرابری‏ ها گرفته شود و حقوق افراد و گروه ‏ها از بین نرود و رقابت‏های سازنده و مثبت، جای‏گزین جنگ‏های ویران‏گر گروهی گردد.

در آموزه‏ های دینی، عدالت جایگاه ویژه و ممتازی دارد و تأمین و گسترش عدالت اجتماعی، از هدف‏ های اساسی ادیان الهی و پیامبران توحیدی بوده است.

زندگی پربار پیامبران و امامان معصوم علیهم‏السلام سرشار از مبارزه‏ های حق‏ طلبانه و عدالت‏خواهانه است. حضرت علی علیه ‏السلام را نیز به دلیل مبارزه‏ های درخشان و برجسته ‏اش برای برقراری عدالت، «صدای عدالت انسانی» می‏ دانند بنابراین، تأمین و برقراری عدالت اجتماعی و جلوگیری از ستم اجتماعی، از اهداف و وظایف بنیادین حکومت اسلامی است.

انتخابات، یکی از مهم‏ترین عرصه‏ های تحقق عدالت است؛ زیرا در انتخابات، پست‏های سیاسی بدون هیچ‏گونه تبعیض به شایستگان و برگزیدگان مردم می‏ رسد. در انتخابات، نامزدهای شایسته در رقابتی آزاد و منصفانه، برای کسب آرای مردم می‏کوشند و این روند سبب می‏ شود که موقعیت‏ های سیاسی، عادلانه توزیع شود.

4. وفاق ملی

وفاق و هم‏گرایی نیروهای اجتماعی، قدرت ملی را پدید می‏ آورد و توانایی ‏های عمومی اجتماع را برای سازندگی و آبادانی کشور افزایش می دهد. همچنین رشد و شکوفایی کشور را به دنبال دارد، رقابت سالم سیاسی را شکل می‏دهد و جلو تضادهای اجتماعی را می‏ گیرد. ازاین‏رو، با ناهماهنگی و تعارض نیروهای سیاسی، فرصت‏ های سازندگی از دست می‏رود و امکانات ملی برای پیشبرد هدف‏ های فردی و گروهی نادیده گرفته می‏ شود. در آموزه های دینی بر وحدت و هماهنگی نیروها تأکید شده و تأمین این امر از هدف‏ های اساسی حکومت اسلامی است. خداوند در قرآن کریم می‏ فرماید: «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَمیعا وَ لا تَفَرَّقُوا؛ به ریسمان خداوند چنگ زنید و از تفرقه پرهیز کنید». (آل عمران:103)

انتخابات، مناسب‏ترین شیوه برای رسیدن به اتحاد و وحدت ملی است و مانع از گسترش برخوردهای سیاسی می‏ شود؛ زیرا پذیرش انتخابات در حقیقت، قبول قواعد بازی سیاسی و پیروی از قوانین اساسی و عمومی کشور است و همه ناگزیرند در چارچوب قوانین و مقررات رسمی رقابت و فعالیت داشته باشند.

5. شایسته‏ سالاری

در رقابت‏ های انتخاباتی، می‏ توان افراد را برای پست‏ های حکومتی برگزید و این، وسیله ‏ای برای گزینش افراد شایسته و توانمند به شمار می‏ رود. در این روش ممکن است گروهی با ابزار تبلیغاتی و منابع مالی، افکار عمومی را فریب دهند و افرادی ناکارآمد به قدرت برسند، ولی ادواری و موقتی بودن انتخابات، از رخ دادن چنین وضعیتی در درازمدت، جلوگیری می ‏کند. در مجموع، انتخابات به آسانی فضایی را پدید می ‏آورد تا مدیران شایسته و کارآمد انتخاب شوند.

پیامبر اکرم (ص) می‏‌فرماید:« مَن تَقَدَّمَ عَلَی الْمُسْلِمِین وَ هُوَ یَری أَنَّ فِیهِمْ مَنْ هو أَفْضَلُ مِنْهُ، فَقَدْ خانَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْمُسْلِمِینَ.(بحارالانوار، ج 71، باب 20، قضاء حاجة المؤمنین، ص. 287)
کسی که در هر کاری، خود را بر دیگران مقدم دارد، در حالی که می‏ داند شایسته‏ تر از او در میان آنان است، هر آینه به خداوند و پیامبر و مسلمانان خیانت کرده است.»

بنابراین، شایسته سالاری جزو هدف‏ ها و ویژگی‏ های اساسی تبلیغات در حکومت اسلامی و یکی از عوامل مقبولیت انتخابات در نظام اسلامی است.

مهدی کرمی - کارشناس ارشد جامعه شناسی