مؤلفه‌های بهبود سلامت اداری

نشانه‌های نداشتن سلامت اداری

اگر روحیه کارکنان یک ارگان دولتی یا خصوصی توام با احساس بی تفاوتی، عدم تعلق سازمانی و احساس بدبینی به اهداف، بی‌توجهی به عامل زمان، تظاهرو ریا، ترس و فقدان اعتماد به نفس، تناسب نداشتن شغل و شاغل، پایین بودن حقوق و دریافتی کارکنان، بی‌توجهی به بازدهی کاری، اعتقاد به کاغذ بازی، بی‌توجهی به شایستگی‌های نیروی انسانی و مسائلی از این نوع باشد، آن افراد و مکانی که در آنجا فعالیت می‌کنند، به نحوی از سلامت دورند. اضافه بر این و در سطحی کلی‌تر، تناسب نداشتن مسئولیت و اختیار، فقدان ضوابط صریح و روشن ارزشیابی، نارسایی سیستم تأمین کارکنان، توجه به منافع مالی زودرس، استفاده از مدیران غیرمتخصص، اشتغال ظاهری، حرف زدن به جای عمل کردن و نبود نظارت مناسب را می‌توان نام برد.

قدم اول

اولین گام در زمینه افزایش سلامت اداری یا مبارزه با فساد اداری، تاکید بر نقش و مشارکت مردم در نظارت بر عملکرد دستگاه‌های دولتی و غیردولتی از طریق آموزش است، چراکه نخست، با این اقدام سطح پاسخگویی و شفافیت در دستگاه‌های مختلف و دوم، ظرفیت مردمی در برخورد با نظام اداری افزایش می‌یابد، به این معناکه آگاهی مردم از ساز و کارها و تصمیم‌های اداری ارتقا می‌یابد. رسانه‌ها در این مسیر می‌توانند کمک شایانی بکنند. بنا بر آنچه گفته شد، تعادلی میان انتظار مردم و آنچه در ادارات اتفاق می‌افتد، برقرار می‌شود که در نهایت منافعش به جامعه و مردم به عنوان صاحبان اصلی و واقعی آن باز می‌گردد. ذکر این مساله نیز از آنجا ضرورت پیدا می‌کند که بی‌تفاوتی مردم، پنهان کاری در عملکرد دستگاه‌ها را افزایش خواهد داد.

رمز و راز یک محیط بی‌فساد

زیربنای هر اقدامی در جهت افزایش سلامت اداری، استفاده از ظرفیت‌های متفاوت مردم جامعه و از مجرای آموزش صحیح و کاربردی است، ولی این موضوع شاید شرط لازم باشد. شرط کافی، اقداماتی است، نظیر به‌کارگیری نیروی انسانی با دانش، تعهد سازمانی و با روحیه، وجود قوانین انگیزاننده نه بازدارنده، اصل قرار دادن رضایت مردم، نهادینه کردن قانون و پرهیز از اقدامات شخصی، افزایش آگاهی کارکنان در زمینه‌های کاری، دانستن و آگاهی از پیامدهای هر اقدام خلاف قانون و مطابق با آن، تغییر نگرش از حاکم بودن به خدمتگزار بودن در پیشگاه جامعه، ترویج فرهنگ وظیفه‌شناسی و وجدان کاری و در نهایت تاکید بر اقدامات پیشگیرانه تا متوسل شدن بر کارهایی که بیشتر جنبه‌های درمانی را در نظر دارند.

فرهنگسازی را جدی بگیریم

هر اقدام یا مجموعه‌ای از اقدامات برای آن که مثمرثمر واقع شوند، نباید به صورت مقطعی انجام‌ و پس از مدتی، رها شوند بلکه باید به صورت مستمر و تدریجی باشند تا به نتایج مطلوب برسند. از همین‌جا می‌توان به نقش و جایگاه فرهنگ و فرهنگسازی، به‌عنوان موضوعی که الگوهای رفتاری، احساسی و ادراکی افراد را شکل می‌دهد، اشاره کرد. الگوهایی که در پاسخ به ‌دشواری‌ها و مسائل، توسط عده‌ای ساخته ‌و پرداخته شده و چنان پاسخ نیازها را می‌دهد که به ‌مرور بدیهی تلقی می‌شوند. نکته ظریف آن که، در این رابطه صبر و بردباری حرف اول را می‌زند. مساله فرهنگ تا آنجا مهم است که بسیاری از کارشناسان، علل موفقیت و شکست سازمان‌های مختلف را توجه و بی‌توجهی به این امر می‌دانند. پس از شناسایی علل و عوامل مختلف در فساد اداری، بالا بردن آگاهی عمومی جامعه و راه‌حل‌های افزایش سلامت اداری، فرهنگسازی به‌عنوان تکمیل‌کننده این زنجیره به هم پیوسته ایفای نقش می‌کند.

محمد شمس