حفظ سلامت دندان‌ها با تغییر سبک زندگی

خیلی می‌گویند کاش دندان‌هایمان جنس دیگری داشت! جنسی که هیچ وقت خراب نمی‌شد، نمی‌پوسید، لق نمی‌شد و نیاز به درمان نداشت. بعضی‌ هم با خودشان فکر می‌کنند چرا فقط دندان انسان خراب می‌شود؟ چرا هیچ یک از موجودات دیگر، با این مشکلات روبه‌رو نیستند و چه کار باید کرد تا این دردسرها به حداقل برسد؟

آنها که این پرسش‌ها به ذهنشان خطور می‌کند هیچ وقت به نوع غذاهایی که دیگر موجودات استفاده می‌کنند و نحوه زندگی آنها دقت ندارند و فقط فکر می‌کنند جنس دندان‌هایشان با هم فرق می‌کند. در صورتی که نوع غذاها، نحوه زندگی و شیوه تغذیه هم مسائل بسیار مهمی است که در این باره تاثیر می‌گذارد.

بیماری‌های شایع برای دندان انسان‌ها

بعضی بیماری‌ها و مشکلاتی که برای دهان و دندان‌ها ایجاد می‌شود، شایع‌تر از بقیه است و افراد بیشتری را درگیر می‌کند. به همین دلیل هم باید بیشتر به فکر پیشگیری از ایجاد این مشکلات بود؛ چرا که در باره بیماری‌های دهان و دندان هم مانند دیگر موارد، پیشگیری بهتر و مهم‌تر از درمان است.

دکتر مجید صنعت‌‌خانی، دندانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: پوسیدگی، تشکیل جرم و پیوره یا التهاب لثه از شایع‌ترین بیمار‌ی‌ها و مشکلاتی است که امروزه میان افراد مختلف مشاهده می‌شود. بنابراین بسیار اهمیت دارد که به کمک رعایت بهداشت، از بروز این بیماری‌ها پیشگیری کنیم.

وی با اشاره به این‌که اکنون، درصد زیادی از مردم با مشکل پوسیدگی دندان‌ها، جرم و پیوره لثه که سرانجام به لق‌شدن دندان‌ها منجر می‌شود، روبه‌رو هستند، می‌افزاید: با توجه به درد و مشکلات ناشی از این بیماری‌ها و همچنین هزینه‌های درمان آن، به نظر می‌رسد باید، به موضوع پیشگیری از ایجاد بیماری‌های دهان و دندان اهمیت بیشتری داده شود.

به گفته این دندانپزشک، پیشگیری اهمیت‌ فوق‌العاده‌ای دارد و در بعضی بیماری‌های دهان و دندان، زمانی که مشکل مزمن می‌شود، حتی در شرایطی خاص ممکن است زمینه‌ساز تغییر دائمی در مخاط شده و موجب بروز بیماری‌های مهم و جدی مانند سرطان در دهان شود.

برای سلامت دندان‌ها، طبیعی زندگی کنید

همان‌طور که گفته شد، هیچ موجود دیگری مانند انسان با این همه بیماری و مشکل در زمینه دهان و دندان روبه‌رو نیست و علت‌ آن هم به گفته دکتر صنعت‌خانی این است که انسان از حالت طبیعی زندگی خارج شده و به زندگی ماشینی و مدرن روی آورده است.

وی در این‌باره توضیح می‌دهد: بیشترشدن احتمال پوسیدگی دندان‌ها و همچنین افزایش میزان شیوع بیماری‌های دهان و دندان تا حدی به گسترش شهرنشینی و تمدن انسان‌ها ارتباط پیدا می‌کند. به همین دلیل، دیگر موجودات با چنین مشکلاتی روبه‌رو نیستند. آنها مسواک نمی‌زنند و از نخ دندان هم استفاده نمی‌کنند، ولی دندان‌هایشان هم مانند انسان‌ها خراب نمی‌شود و این همه دردسر و مشکل ندارند. دلیل این مساله هم مشخص است؛ موجودات دیگر از چرخه طبیعی زندگی خارج نشده‌اند و از غذاهای طبیعی استفاده می‌کنند.

این عضو هیات علمی دانشگاه، خاطرنشان می‌کند: استرس‌ها و فشارهای زندگی شهری، تند و با عجله غذاخوردن و بی‌توجهی به سلامت موجب شده است انسان خیلی حواسش به حفظ سلامت دهان و دندانش نباشد. در نتیجه طبیعی است که پوسیدگی‌های دندانی هم بیش از پیش او را درگیر کند. از طرف دیگر، زندگی ماشینی این دوره هم ایجاب می‌کند از محصولات غذایی کارخانه‌ها بیشتر از قبل استفاده کنیم. محصولاتی که در بسیاری از مواقع نرم، شیرین و چسبنده است و احتمال پوسیدگی دندان‌ها را افزایش می‌دهد. اینها همه در حالی است که دیگر موجودات زنده هنوز از مواد غذایی طبیعی استفاده می‌کنند و خام‌خوار هستند. به همین دلیل هم احتمال ایجاد پوسیدگی میان آنها بسیار کمتر است. البته تا چند دهه قبل، انسان هم زندگی طبیعی‌تری داشت و در نتیجه کمتر با چنین مسائلی روبه‌رو می‌شد، ولی امروزه این شرایط فرق کرده است.

دکتر صنعت‌خانی برای حفظ سلامت دندان‌ها، چنین توصیه می‌کند: باید سعی کنیم به حالت طبیعی زندگی نزدیک‌تر شویم. به این معنی که پس از مصرف وعده‌های اصلی غذا حتما باید به کمک مسواک و نخ دندان، دهان و دندان را کاملا تمیز کنیم و خوب است در فاصله میان وعده‌های اصلی غذا تا جایی که امکان دارد از مواد غذایی طبیعی به صورت خام استفاده کنیم.

وی تاکید می‌کند: برای حفظ سلامت دهان و دندان مصرف بیش از حد تنقلات و ریزه‌خواری هم باید کاهش یابد و تا جایی که ممکن است به عنوان میان‌وعده از میوه‌ها استفاده کنید. برای تامین آب مورد نیاز بدن هم یادتان باشد که بهترین مایع، آب است. البته چای هم نوشیدنی خوبی به حساب می‌آید، ولی در صورتی که آخرین جرعه آن، خالی و بدون قند و شیرینی مصرف شود.

اینها همه همراه با استفاده دقیق و مرتب از مسواک و نخ دندان می‌تواند به حفظ سلامت دندان‌ها کمک کند. این دندانپزشک با اشاره به این موضوع، یادآور می‌شود: اگر جایی هستید که امکان مسواک‌زدن برای شما وجود ندارد، بهتر است روی غذایتان یک عدد سیب، هویج، خیار و چنین موادی را بخورید یا کمی آب بنوشید تا دست‌کم بعضی ذرات غذا از لابه‌لای دندان‌هایتان خارج شود.

دهانی تمیز و باطراوت در ماه مبارک

بسیاری از روزه‌داران نگران بهداشت دهان و دندان‌شان هستند و نمی‌دانند در طول این ماه چطور می‌توانند سلامت و طراوت دهان را حفظ کنند. دکتر صنعت‌خانی در این‌باره توضیح می‌دهد: اگر پس از صرف وعده افطار و سحر، دندان‌ها را بخوبی تمیز کنید به طوری که هیچ ماده غذایی میان دندان‌ها باقی نماند، معمولا در طول روز دهانی تمیز خواهید داشت. وی با اشاره به کاهش ترشح بزاق در طول ماه رمضان که به دلیل کم‌شدن آب بدن اتفاق می‌افتد، یادآور می‌شود: ممکن است به دلیل گرمای هوا و روزه‌داری، آب بدن کاهش یابد و در نتیجه ترشح بزاق هم کمتر ‌شود، ولی این مشکل، موقت است و برای مدتی کوتاه ادامه دارد. با این حال، اگر در طول روز احساس کردید دهانتان خشک‌شده، می‌توانید روی زبان را مسواک بزنید یا داخل دهانتان را با آب بشویید؛ البته بدون خوردن آب.

دندان‌هایی سفید در ماه رمضان

ماه رمضان فرصتی است برای ایجاد عادت‌های خوب و ترک عادت‌های بد؛ ولی این موضوع فقط به مسائل اخلاقی و رفتاری محدود نمی‌شود و در این ماه حتی می‌توان عادت‌های غذایی را هم تغییر داد و بهترین آنها را انتخاب کرد.

دکتر صنعت‌خانی می‌گوید: ماه رمضان و روزه‌داری فرصت خوبی است تا ریزه‌خواری‌ را کم کنیم و با این کار به سلامت دندان‌ها کمک کنیم. همچنین با کاهش مصرف مکرر مواد‌غذایی و بویژه موادی که رنگدانه دارد مانند سبزی‌ها، چای، قهوه و زردچوبه می‌توانید به سفیدشدن بیشتر دندان‌ها هم کمک کنید.

به گفته این دندانپزشک برای کاهش کم‌آبی بدن و ترشح کم بزاق هم باید در فاصله میان افطار تا سحر از غذاهای مناسب و نوشیدنی‌ها به اندازه کافی استفاده کنید. همچنین یادمان باشد خشکی دهان هنگام روزه‌داری و با توجه به گرمای هوا، طبیعی است و باید آن را تحمل کنید، اما پس از افطار با مصرف مایعات، این مشکل هم جبران می‌شود.

نیلوفر اسعدی‌بیگی ‌/‌ گروه سلامت