طرح تعطیلی پنجشنبه‌ها کارشناسی است

دوره ابتدایی، دوره آموزش عمومی است که دانش‌آموز را برای کسب مهارت‌های اجتماعی آماده می‌کند. طبیعی است برای این امر لازم است رویکرد‌هایمان را به طور خاص مشخص کنیم. رویکرد ما، رویکرد قرآنی در تمام برنامه‌های ابتدایی است. ما از سازمان تدوین کتاب‌های درسی خواسته‌ایم که در تدوین متون آموزشی این دوره به مباحث و محورهای قرآنی و تفکر فلسفی در این زمینه توجه داشته باشند.

یکی از برنامه‌های ما در این راستا، قرآن‌پژوهی است که برای دوره ابتدایی تدوین شده است. ما دنبال این هستیم که بچه‌ها با قرآن انس بگیرند و پژوهش‌محوری در بچه‌های ابتدایی بر مبنای قرآن رواج یابد. بچه‌ها باید به این کتاب علاقه پیدا و قصه‌ها و داستان‌های قرآنی را دنبال کنند.

هدف ما از این طرح، آشناکردن دانش‌آموزان با اهداف قرآن است. البته نوید می‌دهم که جشنواره قرآن‌پژوهی هم در چهار مرحله امسال برگزار می‌شود و آنهایی که آثارشان به سطح کشوری برسد، در پایان خرداد سال آینده تقدیر خواهند شد. ما در دوره ابتدایی می‌خواهیم دانش‌آموز، پرسشگر تربیت شود. اساس شخصیت‌ انسان مبتکر و متفکر در دوران ابتدایی شکل می‌گیرد. او باید یاد بگیرد منطقی فکر کند.

ببینید ما تحول در آموزش و پرورش را ضروری می‌‌دانیم،‌ ما تحول ساختاری را ایجاد کردیم، شش سال ابتدایی و شش سال را به متوسطه اختصاص دادیم که به زودی عملیاتی می‌شود.

نکته اصلی همین است که تحول ما فقط در ساختار نیست.‌ حتما نیروی انسانی ما نیز باید متحول شود. لازمه این کار، به جز ساختار،‌داشتن نیروی انسانی توانمند است. تمام عوامل آموزشی باید نگاهشان تغییر کند، روش‌های تدریس متحول شود.

به همین خاطر کتاب‌های پایه اول ابتدایی تغییر کرده و معلمان ابتدایی در تابستان امسال دوره‌های آموزشی ویژه‌ای دیده‌اند. راهنمای کتب جدید هم توزیع شده است،‌ اما باز هم لازم است معلمان و مدیران ما نگاه ویژه‌ای داشته باشند. شاید شما از کاستی‌ها سوال کنید، درست است، باید معلمانی داشته باشیم که رفتارش برای دانش‌آموزان الگو باشد. دانش‌آموزان بشدت تحت تاثیر معلمان قرار دارند.

تاثیر آموزش غیرمستقیم یا همان رفتار آنان بسیار بیشتر از آموزش مستقیم است. از این رو کتاب «آداب و مهارت زندگی اسلامی» با همکاری حوزه علمیه قم تدوین شده که در بین تمام معلمان پایه اول تا پنجم ابتدایی توزیع می‌شود. معلمان ما براساس این کتاب، آموزش ضمن خدمت می‌بینند و باید رفتارشان را با آن انطباق دهند.

برای سال تحصیلی گذشته پنج میلیون و 700 هزار نفر بوده که با رشد ملایمی امسال همراه است به نظر می‌رسد حدود 100 هزار نفر اضافه شده باشد.

ساختار 6، 3، 3 در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده و هنوز نمی‌دانیم دقیقا از چه سالی اجرایی خواهد شد ولی ما آمادگی اجرای آن ساختار را داریم و منتظر تصمیم شورا هستیم. در این ساختار قرار است شش سال دوره ابتدایی باشد و شش سال متوسطه، اما به لحاظ قانونی، دوره لازم‌التعلیم از نظر سنی شش سال تمام تا 12 سال تمام است و دوره چهار و پنج سال تمام را پیش‌دبستانی تعریف می‌کند یعنی از شش سال تمام ابتدایی شروع می‌شود تا 11 سال تمام و از آن به بعد تا 18 سال تمام دوره متوسطه خواهد بود.

بله، مستندات قانونی همین را به ما می‌گوید.

اگر بخواهیم در بحث تعلیم و تربیت، بحث تربیت را پررنگ ببینیم، دوره ابتدایی بسیار پررنگ‌تر از سایر دوره‌هاست، این که به لحاظ کمی و تعداد سال‌ها، ابتدایی با متوسطه برابر تعریف شده نشان می‌دهد که سیاستگذاران به این بخش توجه ویژه‌ای دارند. ما به این نتیجه رسیده‌ایم که اگر بخواهیم انسان موثرتر و مولد داشته باشیم، باید به دوره آموزش عمومی توجه ویژه نشان دهیم. دانش‌آموزان در دوره ابتدایی فرصت بیشتری برای شناسایی توانمندی و استعداد خود دارند. با یک سال افزایش دوره ابتدایی، این فرصت طولانی‌تر می‌شود. من فکر می‌کنم 6 ساله شدن ابتدایی ارائه فرصت بیشتر به خانواده‌ها و دانش‌آموزان در شناسایی استعدادهاست، چون این امر در دوره ابتدایی صورت می‌گیرد.

این که می‌گویید تصمیم عجولانه بوده، باید توضیح بدهم این طرح یک روزه به ذهن نرسیده است. از سال 88 این فکر بوده ولی به نتیجه نرسیده بودیم که بر کیفیت آموزشی تاثیر مثبت دارد یا نه؟ باید مطالعه تطبیقی می‌کردیم، در تمام آموزش و پرورش، هدف ما تربیت انسان مطلوب است.

در آموزش و پرورش هیچ طرحی بدون مطالعه و کارشناسی به مرحله اجرا نمی‌رسد، این طرح بیش از یک سال مطالعه شد و با کارشناسان زیادی مشورت شده است و این نتیجه حاصل شد که آموزش رسمی در پنج روز ارائه شود. ما اگر بخواهیم نیروی بهتر تربیت کنیم، آیا نباید معلم ما علم به روز شده‌ای داشته باشد؟ باید در کارگاه‌های آموزشی شرکت کند.

از سوی دیگر فراموش می‌کنیم که تربیت فرزندان ابتدایی به خانواده مربوط است، چطور می‌توانیم نقش خانواده را نادیده بگیریم. خانواده‌ها فکر می‌کنند وقتی بچه‌ها را به مدرسه می‌سپارند، دیگر هیچ مسوولیتی ندارند، بعضا برخی می‌گویند کی مدرسه‌ها باز می‌شود تا راحت شویم؟ این نگاه واقعا درست نیست. ما فقط 12 سال بچه را در اختیار داریم. بقیه متعلق به خانواده است. نظام رسمی آموزش باید به اهمیت خانواده بیشتر توجه کند. به همین دلیل طرح تعطیلی پنجشنبه‌ها به روابط عاطفی دانش‌آموزان و خانواده‌ها بیشتر کمک می‌کند.

ببینید، با طرح قبلی بچه‌ها شش روز در هفته مدرسه می‌روند، دانش‌آموز پایان هفته آنقدر خسته است که باید استراحت کند پس سهم و فرصتی برای کنار خانواده بودن ندارد. با یک روز تعطیلی بیشتر اعضای خانواده می‌توانند از در کنار هم بودن لذت ببرند. با این کار پدران و مادران شاغل هم بیشتر برنامه‌ریزی می‌کنند و با یک روز تعطیلی بیشتر، احساس مسوولیت بیشتری در تربیت فرزندان خواهند داشت.

در جوامع غربی، بیشترین آسیبی که خانواده‌ها می‌بینند، وجود همین خلأ است که نظام آموزش این کشورها در حال تلاش برای جبران بی‌توجهی به خانواده‌هاست.

علاوه بر این، تعطیلی پنجشنبه‌ها فرصتی برای این است تا دانش‌آموز استعدادش را بیشتر بشناسد و فرصت خودشناسی داشته باشد. در تعطیلی یک روز در هفته، بچه‌ها وقتی به مدرسه می‌آیند، فرصت انجام کارهای خلاق ندارند، حوصله هم ندارند، اما پنج روز شدن آموزش رسمی، این فرصت را به بچه‌ها می‌دهد.

افت تحصیلی ما بیشتر در پایه اول ابتدایی است. متاسفانه پژوهش‌ها تایید می‌کند چون دوره پیش‌دبستانی رسمی نیست ضرورتی برای فرستادن بچه‌ها به این دوره نمی‌بینند که ارتباط مستقیمی با افت تحصیلی بچه‌ها در پایه اول ابتدایی دارد، یعنی تمام کسانی که در پایه اول ابتدایی مردود شده‌اند، کسانی بوده‌اند که دوره پیش‌دبستانی را نگذرانده‌اند. اگر هم گذرانده‌اند پیش‌دبستانی نبوده، مهدکودک بوده و برای آموزش کودکان مفید نبوده است. در حالی که نگاه ما این است که کودک باید همراه با بازی سه ساعت تا سه ونیم ساعت در روز آموزش ببیند. این دوره رسمی نیست، اما تاثیر بسیار مهمی در سازگاری بچه‌ها با محیط دبستان دارد و در کاهش افت تحصیلی هم تاثیر دارد که از امسال قرار است با نظارت آموزش و پرورش اداره شوند.

من می‌دانم که همه بچه‌ها نیاز دارند این دوره را بگذرانند و تمام هم و غم ما این است که دوره‌ای را فراهم کنیم تا بچه‌های ما از آموزش پیش‌دبستانی استفاده کنند، حتی در شهرهای دور دست و حاشیه‌ای.‌

مدارس غیردولتی هزینه برپایی این دوره را می‌پردازند، بنابراین شهریه بیشتری می‌گیرند، اما برخی دوره‌های پیش‌ دبستانی ضمیمه مدارس دولتی شده‌اند، یعنی توصیه کرده‌ایم اگر مدارس دولتی فضای اضافه دارند، آن را به پیش ‌دبستانی اختصاص دهند.

بله، البته در مراکز ضمیمه میزان شهریه را به عهده استان‌ها گذاشته‌ایم، مثلا در برخی استان‌ها، افراد یک ریال هم بابت پیش‌دبستانی نمی‌پردازند. در مناطق شهری هم شهریه این مراکز ضمیمه، از سالانه 55 هزار تومان تا 110 هزار تومان است، مثلا در مرکز اردبیل، پیش‌دبستانی‌ها 110 هزار تومان شهریه می‌گیرند، چون مردم توان مالی کافی دارند، اما قطعا استان همجوار یا شهرهای دورافتاده این‌گونه نیست. ما نمی‌توانستیم یک نسخه شهریه واحد برای مراکز پیش‌دبستانی ضمیمه مدارس دولتی بپیچیم، برای ما پوشش حداکثری مهم بود و تلاش کردیم میزان شهریه را شورای نظارت بر استان‌ها تدوین کند.

بیش از 50 درصد متقاضیان پیش‌دبستانی، سال گذشته تحت پوشش مدارس دولتی یعنی همان مراکز ضمیمه بوده‌اند. آمارش را هم داریم و به طور دقیق هم این آمار ارائه شده است. مطمئن باشید اگر بخواهیم آموزش باکیفیت ارائه کنیم باید با مدیریت منسجم و واحد باشد. مهدهای کودک باید در اختیار این وزارتخانه باشند.

این نظر کارشناسی من است ولی قانون این اجازه را نمی‌دهد و تعلیم و تربیت از چهار سال به بالا در اختیار آموزش و پرورش است. از بدو تولد تا سه سال در اختیار مهدهای کودک است که مسوولیت اصلی مهدها صرفا مراقبت و نگهداری است و کسی که مسوولیتش صرفا مراقبت است نمی‌تواند آموزش بدهد.

ببینید ما براساس قانون چنین تصمیمی گرفته‌ایم و شما این مساله را منتقل کنید که همه عزیزانی که در دوره پیش‌دبستانی فعالیت کرده‌اند، مورد احترام ما هستند، می‌توانند بیایند و از ما مجوز بگیرند و با روش‌های آموزش و پرورش، این دوره را اداره کنند و به بچه‌ها آموزش بدهند.

همه مهد‌های‌کودک نه، به نظر شما مهد کودکی که کارش صرفا خواباندن بچه‌هاست، برای پیش‌دبستانی هم مناسب است؟

پس نمی‌توانند، آیا این انصاف و عدالت است که کودک پنج ـ چهار ساله که نیازمند آموزش دقیق است، با نوزاد و نوپا در یک فضا آموزش ببیند؟

‌نه اصلا این‌طور نیست، ما استثنائا به پاس زحمات مدیران مهدهای کودک که تاکنون بار پیش‌دبستانی را به دوش کشیده‌اند، تا سه سال به آنها تخفیف می‌دهیم و با آنها کنار آمده‌ایم و خیلی سخت نمی‌گیریم، مثلا می‌توانند فضا را طوری طراحی کنند که پیش‌دبستانی‌ها تقریبا جدا باشند. انصاف را در نظر بگیرید، فرض کنید شما دو فرزند دارید، یکی نوپا، یکی پنج سال تمام. آیا این دو می‌توانند در یک فضا آموزش ببینند؟ این غیرممکن است. باور کنید ما دنبال آموزش با کیفیت هستیم، حتی در مدارس غیردولتی، ما نمی‌توانیم آموزش را فدای منافع یک یا چند مدیر مدرسه و مهدکودک کنیم.

شما به آنها مژده بدهید براساس دستورالعملی که به تمام آموزش و پرورش‌های استان‌های مختلف ارسال کرده‌ایم، ‌مربیان پیش‌دبستانی باید به امنیت شغلی برسند. با اجرای این دستورالعمل، استان‌ها موظفند کار دوره پیش‌دبستانی را به موسسات و مدارس غیردولتی بسپارند و این موسسات موظفند بنابر قانون کار تمام حق و حقوق مربیان پیش‌دبستانی را تامین کنند و تمام آنان بیمه شوند که این تصمیم از امسال باید به مرحله اجرا برسد.

من از شما می‌خواهم این خبر خوش را به معلمان ابتدایی بدهید که دانشگاه ویژه فرهنگیان در راه است، امیدواریم تدبیری اندیشیده شود که اولویت تحصیل در این دانشگاه با نیروهای دیپلم و فوق‌دیپلم و سپس لیسانس باشد که بیشتر آنان در دوره ابتدایی تحصیل می‌کنند. ما امیدواریم که بزودی به سطحی برسیم که در پنج سال آینده هیچ معلمی زیر لیسانس نباشد و امیدواریم این دانشگاه حتی بزودی دوره‌های فوق‌لیسانس و دکتری را نیز راه‌اندازی کند. به نظر من ارزش و جایگاه معلم بسیار والاست چون اول معلم هستی خود خداوند است، پس وقتی از معلم حرف می‌زنیم باید ارزش آنان را شناخت. برای همه معلمان بخصوص اول ابتدایی و پیش‌دبستانی که کارشان بسیار اثرگذار است، آرزو می‌کنم سال تحصیلی جدید برایشان پر از موفقیت باشد.