هفت را فقط با هفت مقایسه کنید

شما و سیما، مخاطبان زیادی را در مدت زمانی طولانی به خود جذب کرد. بسیاری از کسانی که چند باری به طور اتفاقی این برنامه را می‌دیدند، قسمت‌های بعدی آن را دنبال می‌کردند؛ اما روند این برنامه، تخصصی و جزئی‌نگر نبود. بیشتر بخش‌های برنامه برای جذب مخاطب بیشتر به ایجاد جذابیت‌های بصری برای بیننده می‌پرداخت. شما و سیما، مخاطب خود را مخاطب عام فرض و سعی می‌کرد در راستای علاقه‌مندی او حرکت کند. مثلا رفتار بازیگران خارج از صحنه، مراحل گریم و به طور کل حاشیه‌های یک سریال یا فیلم، بخش اعظم برنامه را پر می‌کردند. لحن خنثی و اصرار سازندگان برنامه به قرائت متن‌‌های طولانی شاعرانه باعث شد شما و سیما در درازمدت اثرگذاری خود را از دست بدهد و هیچ‌گاه به یک برنامه تلویزیونی پربیننده‌ طراز اول تبدیل نشود. تا مدت‌ها این تنها برنامه تلویزیون بود که به‌‌طور تخصصی به مقوله پشت صحنه فیلم و سریال‌ها می‌پرداخت و برنامه‌های سینمایی نیز بیشتر در حد نمایش و تحلیل فیلم‌های سینمایی متوقف می‌ماندند.

با مرور زمان منابع بیشتری در اختیار مردم قرار گرفت تا بتوانند از حاشیه‌های فیلم‌ها و بازیگران و دست‌اندرکاران مورد علاقه‌شان باخبر شوند و طبعا برنامه شما و سیما جایگاه محوری خود را در میان برنامه‌های سینمایی از دست داد.

از زمانی که تلویزیون محدودیت پخش فیلم سینمایی در ایام تعطیل و مناسبت‌ها را برداشت، در روزها و شب‌های عادی وسط هفته فیلم‌های سینمایی به صورت طبقه‌بندی‌شده پخش شدند. مثلا برنامه سینما و ماوراء فقط فیلم‌هایی با موضوعات ماورائی را در جدول پخش خود جا داد. برنامه‌های دیگری هم بودند که مثلا فیلم‌های کمدی یا هنری پخش می‌کردند؛ اما برای این که بیننده بتواند این فیلم‌ها را بهتر درک کند و از دیدن آن لذت ببرد و در نتیجه به مخاطبان آن ژانر افزوده شود، جنبه دیگری هم به برنامه‌ها افزوده شد. به این صورت که قبل یا بعد از پخش فیلم از صاحب‌نظران دعوت می‌شد تا با نگاهی موشکافانه، جزئیات و ظرایف فیلم را بیان کنند. این کار به بیننده کمک می‌کرد تا بتواند دیدگاه جدیدی را تجربه کند؛ اما این برنامه‌ها هم خالی از اشکال نبودند. بزرگ‌ترین خطری که آنها را تهدید می‌کرد، این بود که در بعضی موارد نقدها بسیار تخصصی یا کند و خسته‌کننده می‌شدند و مخاطب حوصله نمی‌کرد که تمام برنامه را دنبال کند.

اگر برنامه‌ای ساخته می‌شد که تلفیقی از هر دو جنبه بود، یعنی در عین حال که با پخش حواشی و پشت صحنه جذابیت بصری و هیجان را به مخاطب منتقل می‌کرد، نقد منصفانه و کنترل ‌شده را هم در دستور کارش قرار می‌داد، به نظر می‌رسید که بتواند حجم عظیمی از مخاطب را به خود جذب کند. البته جای خوشحالی است که در حال حاضر برنامه‌ای با این خصوصیات در حال پخش است.

حدود یک ماه می‌شود که برنامه «هفت» هر هفته سه‌شنبه ساعت 23 از شبکه 3 پخش می‌شود. محور اصلی برنامه در مورد فیلم‌هایی است که در حال اکران هستند. همین موضوع یک نوآوری در این زمینه محسوب می‌شود. همیشه روند برنامه‌های این‌چنینی به این صورت بود که یا به نقد و بررسی فیلم‌هایی که اکرانشان تمام شده می‌پرداختند یا فیلم‌هایی که هنوز به مرحله پخش و اکران نرسیده‌اند؛ اما در این برنامه همزمان با پخش فیلم در سینما می‌توانیم از نظر کارشناسان و دست‌اندرکاران فیلم مطلع شویم، ضمن آن‌که تمرکز اصلی «هفت» روی سینماست؛ در حالی که اغلب برنامه‌های مشابه در محدوده تلویزیون فعالیت می‌کنند.

از سوی دیگر قرار است پخش «هفت» دائمی باشد و کارکرد این برنامه با برنامه‌هایی که به‌ صورت مقطعی و فقط پس از پایان پخش یک سریال پخش می‌شوند، متفاوت است.

«هفت» از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. در قسمت مهمی از برنامه دست‌اندرکاران اصلی فیلم مورد نظر مثل کارگردان و تهیه‌کننده حضور دارند. منتقدانی که در کنار فریدون جیرانی (کارگردان سینما و مجری تلویزیون) در برنامه حضور دارند، همراه با عوامل فیلم، آن را از جوانب مختلف بررسی می‌کنند. بخش‌های دیگر برنامه دارای تنوع زیادی هستند. مصاحبه با بازیگران، مشاهده نقدهای دیگر از منتقدان دیگر در مورد فیلم، عنوان کردن جدیدترین اخبار، حضور گزارشگر اختصاصی در استودیو و چند بخش دیگر، عواملی هستند که باعث می‌شود برنامه ریتم تند خود را حفظ کند و بتواند طیف وسیع‌تری از مخاطب را پای تلویزیون بنشاند.

می‌توان گفت که بسیاری از مخاطبان با سلیقه‌های متفاوت می‌توانند از دیدن این برنامه احساس رضایتمندی کنند؛ اما باید این را بدانیم که هر برنامه‌ای در کنار تمام محاسنش می‌تواند ضعف‌هایی هم داشته باشد و «هفت» هم با توجه به نوپا بودنش و این‌که اولین برنامه این‌چنینی محسوب می‌شود، خالی از ایراد نیست. یکی از ضعف‌هایی که در مورد «هفت» می‌توان نام برد، طریقه اجرای فریدون جیرانی است. با این که اجرای جیرانی نسبت به برنامه‌های قبلی خیلی بهتر شده؛ ولی هنوز گاهی متوجه نمی‌شویم که جیرانی با کارگردان مصاحبه می‌کند یا همه دور هم جمع شده‌اند و هر هفته یک بار با جیرانی مصاحبه می‌کنند!

ضمنا باید به این نکته توجه کرد که موفقیت برنامه‌هایی مثل «هفت»، ارتباط مستقیمی به توانایی و مقبولیت مجری دارد. فریدون جیرانی هم مثل عادل فردوسی‌پور در کنار مجری‌گری، تهیه‌کننده برنامه‌اش نیز هست و این موضوع آزادی عمل بیشتری برایش فراهم می‌کند؛ اما نباید فراموش کرد که قسمت مهمی از جذابیت «90» به قابلیت‌های شخصیتی و حرفه‌ای مجری باهوش، آگاه و مسلطش برمی‌گردد که با اجرای روان و پرهیجانش توانسته «90» را به پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون ایران مبدل کند. البته باید به بینندگان «هفت» مژده داد که با توجه به این که در هر قسمت از این برنامه می‌بینیم چند نقص اساسی از قسمت‌های قبلی رفع شده است، اگر هم ضعف یا نقصی در این برنامه دیدیم، می‌توانیم به بهبود اوضاع امیدوار باشیم. در پایان تذکر می‌دهیم با توجه به اظهارات جناب جیرانی، اگر هم فکری به ذهنتان خطور کرد که این برنامه «نود سینمایی» است، این فکر را از ذهن دور کنید. این برنامه «نود سینمایی» نیست، «هفت» است!

دکور برنامه نیز برجستگی خاصی ندارد و به‌ خاطر استفاده از رنگ‌های تند و ترکیب‌های نامتقارن تمرکز نگاه بیننده را مختل می‌کند. سینمای ایران مانند فوتبال و موضوعات اجتماعی از سال‌ها پیش به چنین برنامه‌ای نیاز داشت و تردیدی وجود ندارد که باید از «هفت» حمایت شود تا بتواند به کیفیت مطلوب برسد؛ اما ملاحظاتی که در حیطه سینما وجود دارد و برخی حساسیت‌ها ممکن است مسیر «هفت» را با دشواری‌هایی روبه‌رو کند. به هر حال مناسبات حاکم بر فضای سینمایی کشور به گونه‌ای است که میزان حساسیت‌ها را بالا می‌برد و مثل فوتبال نیست که بتوان خیلی از مسائل را در مقابل دوربین‌های تلویزیونی مطرح کرد.

شروینه شجری‌کهن / جام‌جم