پایش غبارهای مرزی به منظور شناسایی منشا این آلاینده‌ها آغاز شد

جابجایی غبارها شدت می‌گیرد

این روزها به نظر می‌رسد هوای شهر یک گرد گیری نیاز دارد، غبار و خاک در هوا پراکنده است و گاهی آنقدر شدت می‌گیرد که هوا به رنگ خاک بدل می‌شود، در روزهای گذشته حتی تجربه شدت یافتن این وضعیت را علاوه بر برخی از شهرها و استانهای جنوبی در تهران نیز داشتیم. این در حالی است که کارشناسان معتقدند، با خشک شدن هوا در تابستان و وزش بادها از سمت جنوب به کشور جابجایی غبارها از مرزهای جنوبی کشور به ویژه شمال عراق و صحرای عربستان شدت می‌گیرد. به این ترتیب به نظر می‌رسد خشکسالی و کاهش بارندگی‌ها تنها به وضعیت محیط طبیعی صدمه وارد نمی‌کند بلکه با وسعتی گسترده تمام ابعاد زندگی بشر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و سایه خود را بر هوای شهرها نیز می‌افکند.
کد خبر: ۱۸۹۱۶۶

این روزها شاهد افزایش ذرات گرد و غبار و به نوعی پراکندگی ذرات خاک در آسمان شهرهای استانهای جنوبی هستیم، اما از آنجا که آسمان وسعتی بدون مرز است این ذرات پراکنده شده و حتی تا مناطق و شهرهای دور دست نیز گسترده شده است.

کشورهای جنوب آسیا مانند کشورهای مالدیو، ‌بنگلادش، سریلانکا، پاکستان، ایران و بوتان در بیانیه ماله که بین کشورهایی که  مرز آبی دارند، شکل گرفته است، با توجه به اهمیت جابجایی غبارهای مرزی، پایش این غبارها را در دستور کار قرار داده‌اند.

در بیانیه ماله تصویب شده است که در کشورهای عضو این بیانیه ایستگاههایی به منظور پایش برون مرزی غبارها راه اندازی شود،‌ این پروژه که هم اکنون در کشور ما از استان ایلام در شهر دهلران آغاز شده است به اندازه گیری ذرات، ترکیبات گوگرد2 SO و ترکیبات نیتروژنی2 NO می‌پردازد.

همچنین بر این اساس به منظور پایش‌های برون مرزی غبارها ایستگاه دیگری در شهر زاهدان راه‌اندازی خواهد شد که به پایش جریانهای بادی که از کشورهای همجوار به کشور وارد می‌شود، می‌پردازد.

مکانیسم اندازه‌گیری در  این ایستگاهها از طریق استفاده از یک سری تیوپهای ویژه است، این ایستگاهها  تنها به اندازه‌گیری آلاینده‌ها می‌پردازند، اما برای تحلیل و اندازه‌گیری وضعیت نهایی، این تیوپ‌ها به مرکز تحقیقات زیست‌محیطی به کشور سوئد ارسال می‌شود و جمع‌بندی نهایی در گردهمایی کشورهای عضو بیانیه ماله اعلام  می‌شود.

کارشناسان معتقدند، شناسایی منشا این غبارها،‌ ذرات و آلاینده‌ها بسیار اهمیت دارد چرا که به منظور کنترل آنها باید مشخص شود که این غبارها منشا صحرایی دارند و یا انسان ساختند.

بر این اساس اگر غبارها انسان ساخت باشند باید بر اساس مسیر جریان باد کارخانه‌هایی که در مسیر جریان باد قرار دارند شناسایی شوند و تمهیدات لازم در این راستا اندیشیده شود.

تاثیر معماری در کنترل گرد و غبارها

بررسی‌ها نشان داده است که معماری فضاهای شهری نیز تاثیر بسزایی در کنترل گرد و غبارها و کمک به ته نشست آنها دارد. در  پژوهشی که به این منظور در  شهر کرمان مورد بررسی قرار گرفت نشان داد که عواملی چون معماری، میزان تراکم عمودی، توسعه افقی، طراحی راههای ارتباطی و خیابانهای شهر در جهت بادهای غالب منطقه و موقعیت شهر کرمان نسبت به عرصه شن‌های روان، نسبت به اراضی خشک کویری و اراضی بایر کشاورزی، مناطق کشاورزی و باغداری، مناطق صنعتی و  ارتفاعات اطراف اهمیت بسزایی دارد  و ارتباط آنها با یکدیگر باید در سطح کلان مورد بررسی واقع شود.

همچنین تاثیر عوامل اقلیمی چون بارندگی، دما و خصوصاً باد و همچنین سیستم‌های کشاورزی و تخریب اراضی بر ایجاد آلودگی در شهرهایی با وضعیت مشابه باید بررسی شود.

تحقیقات انجام شده در شهر کرمان نشان داده است که  وزن نمونه گرد و غبار ته نشین شده تابعی از سرعت باد است و  وزن نمونه‌ها تابعی از فاصله از حاشیه غربی و شمال شهر نیز می‌باشد. همچنین  در مسیرهای مستقیم هم جهت با بادهای غالب میزان گرد و غبار و وزن نمونه به شدت بیشتر از مسیرهای انحنادار یا عمود بر جهت است. از سوی دیگر وجود فضاهای سبز شهری هنگامی که عمود بر مسیر باد و خیابانها باشند تاثیر بسیار بیشتری بر کاهش وزن نمونه دارند.

کارشناسان معتقدند، وجود ساختمانهای مرتفع و متراکم در کاهش گردوغبار و کاهش وزن نمونه‌ها بسیارمؤثر بوده است و این تحقیق نشان داده است که  وجود تقاطع‌ها و میدان‌های وسیع عامل مهمی در انتقال آلودگی از دو جهت شمالی و غربی و افزایش وزن نمونه در مناطق صنعتی و توسعه شهر در همان جهت و در جهت وزش بادهای غالب در شهر کرمان بوده است.

غبارها مضر برای سلامتی

اغلب اوقات زمستانها اخبار مربوط به آلودگی هوا بیشتر شنیده می‌شود و به دلیل شرایط وارونگی هوا هشدارهای کارشناسان به منظور حفظ سلامتی شهروندان افزایش می‌یابد اما امسال تابستان نیز با شرایط افزایش آلودگی هوا مواجه هستیم،  اما این بار از نوع دیگر.

گاهی به نظر می‌رسد وقتی غلظت آلاینده‌ها در سطحی افزایش می‌یابد که وضعیت در شرایط هشدار قرار می‌گیرد، ‌شاید همیشه نباید منتظر هشدارهایی از صدا و سیما و رسانه‌ها  بود تا از شما بخواهند که  به منظور حفظ سلامتی خود از منزل خارج نشوید.

اگرچه این اتفاق این روزها همواره برای شهرهای استانی جنوبی کشور رخ داده است و در وضعیت افزایش گرد و غبارها و انتشار ذرات آلاینده خواسته شده تا  سالمندان، بیماران قلبی و ریوی باید ضمن استفاده از ماسک از تردد غیر ضروری در معابر عمومی خودداری کنند.

در روزهای گذشته که شهرهای مناطق جنوبی ایران در خطر بودند، مسوولان ذیربط ضمن هشدار در خصوص عوارض این پدیده جوی که منشاء آن  وزش باد از سمت مناطق بیابانی کشورهای عراق و عربستان سعودی به سمت مناطق جنوبی ایران بود، خواستند، باتوجه به شرایط جوی  که همراه با گرد و غبار غلیظ است، بیمارانی که مشکل تنفسی دارند، کمتر از منزل خارج شوند.

وجود ‌خاک، گرد و غبار و ذرات معلق درهوا باعث می‌شود کسانی که ناراحتی تنفسی دارند، بیماری تنفسی آنها تحریک شود و تنفس آنها را با اختلال روبرو کند.

بررسی‌ها نشان داده است که  این وضعیت باعث مشکلاتی از جمله اختلال تنفسی برای شهروندان بویژه افرادی که دچار ناراحتی تنفسی هستند، شده و وضعیت هوا برای بیماران، سالمندان و کودکان خطرناک است.

اما در برخی از شرایط و در وضعیت استقرار شهری مانند تهران وجود آلاینده ذرات و گرد و غبار مانند وجود آلاینده منوکسید کربن که بیشتر در روزهای سرد سال با آن مواجه هستیم قابل رویت نباشد، گرد و غبار و ذرات با چشم قابل رویت است و برخی مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست نیز اعلام کرده‌اند که بهتر است مردم در شرایطی که هوا را ناسالم احساس می‌کنند از ترددهای غیرضروری بپرهیزند چرا که امسال در شرایط غیر متعارفی از نظر آلاینده‌های هوا قرار داریم  و این وضعیت در تابستان به دلیل افزایش خشکی هوا تشدید خواهد شد.

از اینرو سعی کنید خود همواره پایشی بر وضعیت هوا داشته باشید و در شرایط ناسالم از منزل خارج نشوید!!!!

اثرات گرد و غبارها در مناطق جنوبی‌

افزایش گرد و غبارها در روزهای اخیر اثراتی را بر زندگی مردم مناطق استانهای جنوبی کشور داشته است و  مردم این مناطق  به ویژه کشاورزان، صیادان و دریانوردان را با مشکلاتی مواجه کرده است.

ناپایداری جوی در سرزمین‌های خشک و صحرایی عربستان و عراق و توام شدن آن با جریان‌های شمالی، سبب شد که ابتدا کشور همسایه (عراق) تحت تاثیر پدیده گردوغبار قرار گیرد و سپس  استان خوزستان و حتی استان فارس و شهرهای شمالی استان بوشهر، نیز از این وضعیت در امان نباشند.

 آلودگی هوای طبیعی در استان بوشهر علاوه بر گرد و غبار ناشی از کشورهای همسایه، به صورت محلی و منطقه‌ای نیز به دلیل فرسایش خاک و فقدان پوشش‌ گیاهی سطح زمین، در موقع بروز بادهای نسبتا شدید وجود دارد، که در این شرایط غبار حاصل از خاک زمین به هوا برمی‌خیزد و باعث آلودگی آن می‌شود. همچنین آسفالت نبودن بسیاری از کوچه‌های شهرها و روستاهای استان بوشهر نیز می‌تواند آلودگی هوا را تشدید کند.

غلظت گرد و غبار همراه با توفان در این مناطق از استان بوشهر گاهی چنان زیاد است که منطقه را درتاریکی فرو می‌برد و به مدت چند روز هر گونه تردد شناورها در آب‌های ساحلی غیر ممکن می‌شود.

مردم استان بوشهر ساکن در یکی از مناطق جنوبی کشور می‌گویند: باتوجه به‌خشکسالی  و فقر پوشش گیاهی در مناطق شمالی استان بوشهر، توفان همراه با گرد و غبار دراین منطقه تشدید می‌شود و آلودگی فراوانی ایجاد می‌کند.

در روزهایی که توفان گرد وغبار شهر را فرا می‌گیرد، انبوهی از خاک در منازل و معابر می‌نشیند و همه جا آلوده می‌شود.

در چنین هوایی تنفس دشوار می‌شود و امکان فعالیت‌های روزمره در فضای آزاد برای مردم دشوار است به طوری که کارشناسان از مردم می‌خواهند که از منزل خارج نشوند. 

خسارت به محصولات کشاورزی بخشی از اثرات گرد و غبارهای مرزی است، باتوجه به فصل باروری نخیلات، توده‌های خاک روی درختان خرما می‌نشیند و با آلوده کردن آنها به تولید محصول آنها خسارت می‌زند.

بررسی‌ها نشان داده است که صیفی و سبزی‌های خوراکی نیز از خاک در امان نیستند و با نشستن لایه‌ای از گرد وغبار روی این محصولات برگ آنها به زردی می‌گراید و از بین می‌رود.

پدیده گرد و غبار از تامین هوای مورد نیاز برای عمل فتوسنتز گیاهان جلوگیری می‌کند و  تاثیر زیادی بر کاهش عملکرد محصولات زراعی دارد و همچنین باعث ایجاد عوارض گوناگون تنفسی در دام‌ها می‌شود. ‌

از سوی دیگر  با توجه به این‌که فعالیت صیادی نیازمند هوای مساعد و دریای آرام است و باتوجه به این‌که در ماه‌های اخیر توفان همراه باخاک مکرر شرایط را نامساعد می‌کند، فعالیت صیادان دچار اختلال می‌شود و در امرار معاش خود خسارت می‌بینند.

هنگام وزش توفان همراه با خاک، شعاع دید به شدت کاهش می‌یابد و دریا متلاطم می‌شود و تردد صیادان به صیدگاه‌ها غیرممکن می‌شود.

در این شرایط  سفرهای دریایی نیز به‌هنگام توفانی شدن دریا و غبارآلود بودن هوا خطرناک است و شناورهایی که از این بندرها به کشورهای عربی حوزه جنوبی خلیج فارس تردد می‌کنند، درچنین شرایطی ناگزیرند در لنگرگاه بمانند.

همچنین باتوجه به این‌که برخی مواقع گردو غبار چند روز در منطقه پایدار است و تردد شناورها متوقف می‌شود، خسارت زیادی به روند فعالیت این قشر وارد می‌شود.

تحقیقات نشان داده است که بخشهای غیرزراعی از این پدیده بیشتر آسیب می‌بینند و برخی از کارشناسان معتقدند، خشکسالی‌های پیوسته، تخریب پوشش گیاهی درسال‌های اخیر و تغییر کاربری اراضی و مراتع باعث شده فضای سبز که از آن به عنوان فیلتر طبیعی تلطیف هوا یاد می‌شود در این استانها به شدت ضعیف باشد.

از اینرو:افزایش سرانه فضای سبزمناطق شهری، گسترش فضا و کمربند سبز جاده‌های ارتباطی، ایجاد پارک‌های جنگلی و جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی از جمله ضرورت‌هایی است که برای کاهش آلودگی هوا در استان‌های جنوبی  باید مد نظر قرار گیرد.

تاخیر و تعطیلی در پروازها از غرب خوزستان تا جزایر هرمزگان، تعطیلی مدارس آبادان، کاهش دید به 100 متر در اهواز و امکان تردد به قشم تنها با لنج، فقط بخشی از اتفاقاتی بود که به‌دنبال غبارآلود شدن شدید هوا در جنوب ایران، زندگی روزمره شهروندان این مناطق را تحت‌تأثیر خود قرار داد.

البته این روزها در جنوب ایران ما فقط شهرهای استان خوزستان  و بوشهر نبودند که آسمانی غبارآلود داشتند. گرد و غبار شهرهای هرمزگان و به ویژه بندر‌لنگه و قشم را نیز تحت‌تأثیر خود قرار داد.

فضای غبارآلود قشم مانع فرود هواپیما در این جزیره شد و مسافرانی هم که از قشم عازم تهران بودند چشم به بهتر شدن هوا برای انجام شدن پرواز داشتند. با توجه به این شرایط در قشم، لنج‌ها تنها وسیله‌ای بودند که امکان تردد در آب‌های خلیج فارس را داشتند که به دلیل نامساعد بودن هوا قایق‌ها هم از حمل‌ونقل مسافر منع شده‌بودند.

مدیریت گرد و غبارهای مرزی‌

در حالی که پایش این غبارها و برنامه‌ریزی به منظور کنترل شرایط موجود باید به طور جدی در دستور کار قرار گیرد، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست  اعلام کرد، مدیریت تثبیت شن‌ها و خاکهای روان کشورهای عراق و عربستان از طریق مراجع بین‌المللی پیگیری می‌شود.

دکتر  فاطمه واعظ جوادی‌ افزود: طوفان‌های سهمگین گرد و غبار که از مرزهای جنوبی وارد کشورما می‌شود حاصل پراکنده شدن شن‌ها و خاک‌های روان بیابان‌های بی آب و علف این کشورهاست که باید کنترل شود.

وی گفت:  تغییرات آب و هوا، خشکسالی و کاهش بارندگی‌ها، عامل اصلی طوفان‌های گرد و غبار است که  با مشارکت مردم و سازمان حفاظت محیط زیست می‌توان از نابودی پوشش گیاهی  و بروز پدیده گرد و غبارهای آلاینده در کشور جلوگیری کرد.

وی تاکید کرد: با توجه به این‌که امسال با پدیده خشکسالی مواجه هستیم تضمینی به منظور کاهش آلاینده‌های هوا وجود ندارد و تهدید غبارهای مرزی برای هوای استانهای جنوبی و حتی شهر تهران وجود دارد.

حمیده سادات هاشمی

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها