شمایلی از بانوی قهرمان ملی

برقراری وحدت بین اقوام محلی، تربیت فرزندان دلیر و وطن‌پرست، احساس نیاز به استقلال و اتکا به خود، از جمله ارزش‌هایی است که در این سریال به آن پرداخته می‌شود، اما آنچه این کار را از دیگر آثار تاریخی تلویزیونی ما جدا می‌کند، نمایش توانمندی‌ها بانوی مومن و غیور ایرانی است که علی‌رغم زندگی در اوج محدودیت‌ها و فقدان آگاهی عمومی نسبت به حقیقت وجود زن در زمانه خود از پا ننشست و نه‌تنها الگویی برای زنان، بلکه به عنوان راهبر و قهرمان ملی معرفی شد.
این مجموعه تلویزیونی به کارگردانی پرویز شیخ‌طادی و تهیه‌کنندگی سعید مرادی از تولیدات صداوسیمای چهارمحال و بختیاری است که از سه‌شنبه 9 مرداد در 12قسمت 40 دقیقه‌ای، هر شب ساعت ۲۰ و 45 دقیقه از شبکه سه سیما روی آنتن می‌رود.
بی‌بی مریم چه کسی است؟
سریال بانوی سردار، قصه بی‌بی مریم بختیاری مشهور به «سردار مریم»، از زنان سرآمد ایل بختیاری است. بی‌بی‌مریم خواهر سردار اسعد بختیاری و فرزند او علیمردان‌خان بختیاری هم از مبارزان این دوره تاریخی بود. او با ایستادگی مقابل ظلم خوانین منطقه بین مردم محبوبیت زیادی پیدا کرد. فرزندش، علیمردان‌خان هم با وحدت بخشیدن بین اقوام ترک و لر، توانست مقابل نیرو‌های انگلیسی که از حمایت حکومت مرکزی برخوردار بودند بایستد و بالاخره توسط حکومت پهلوی اول اعدام شد.
بی‌بی مریم زنی است که سرد و گرم روزگار را چشیده و با درک عمق وقایع، در مقابل هر نوع ظلم و نابرابری جامعه زمان خود به روش کهن و نخ‌نما شده زنان ساکت نمی‌ماند و قد علم می‌کند. هرچند برخلاف خواست خود مجبور به ازدواج و حتی از حق ارث محروم شد ولی به آداب و سنن نادرست رایج فرهنگی چون ناف‌بری، ازدواج اجباری، نابرابری حق آموزش و محرومیت از حق ارث اعتراض کرد.
از طرفی، رشادت‌های این زن بختیاری در عصر مشروطه و در برابر اشغالگران روس و انگلیس در جنگ جهانی اول مثال زدنی است. منزل سردار مریم بختیاری، پناهگاه بسیاری از آزادیخواهان عصر مشروطه بود. بسیاری از رجال سیاسی و آزادیخواهان از جمله علامه دهخدا، ملک‌الشعرای بهار و وحید دستگردی که در خلال جنگ جهانی اول مورد تعقیب نیروهای متفقین به‌ویژه انگلیسی‌ها بودند به خانه بی‌بی مریم پناه آوردند. دکتر محمد مصدق هم مدت‌ها مهمان سردار مریم بود. او زن روشنفکر زمانه خود بود که در همه سطوح خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و مبارزاتی حقوق حقه انسانی را مطالبه و با این عقاید زندگی می‌کرد.
پرویز شیخ طادی، کارگردان این سریال هم درباره شخصیت واقعی بی‌بی مریم در جایی می‌گوید: «قصه بانوی سردار، داستان زندگی زن مبارز، بی‌بی مریم و برشی از زندگی واقعی او است. زندگی او می‌تواند در کتاب‌های آموزش و پرورش راه پیدا کند و حتی سرگذشت این بانو قابلیت تبدیل به داستان و تئاتر‌های بزرگ را نیز دارد.»
خانم بازیگر را چقدر می‌شناسیم؟
هرچند چهره و نامِ پانته‌آ سیروس کمتر برای تماشاگران تلویزیون آشناست ولی هشت سالی است به صورت حرفه‌ای بازیگری را دنبال می‌کند و در انتخاب کار، فیلمنامه خوب برایش اولویت دارد. او پیش از سریال بانوی سردار در چند مجموعه تلویزیونی «خاطرات مرد ناتمام»، «تنهایی لیلا» و «شمعدونی» تجربه کار دارد.
وی در رابطه با نقش‌آفرینی در نقش سردار مریم هم گفته: «بی‌بی مریم بین مردم بختیاری اعتبار و آبروی زیادی دارد و مردم به نام او قسم می‌خورند، اما غیر از بختیاری‌ها کسی نام وی را نشنیده بود. خوشحالم که با بازی در این نقش او را به مردم معرفی کردم. من آن‌قدر این شخصیت را دوست دارم که نمی‌دانم آیا ممکن است نقش دیگری اتفاق بیفتد که این میزان دوستش داشته باشم یا نه. بازی در این نقش تجربه بی‌نظیری بود».
بانوی سردار چطور از آب درآمده؟
«دختران و زنان، ارزش، احترام، تکیه‌گاه و پشتوانه می‌خواهند. دختران، مادران فردا هستند و از غیرت و مردانگی مرد بختیاری در گوش فرزندان‌شان خواهند ‌خواند. اگر ناموس باشد، ملک و مملکت هست؛ اگر نباشد، هیچ چیز نیست... ». این بخشی از توصیه‌های بی‌بی مریم خطاب به پسرش علیمردان است.
بانویی که خودش را خان و رئیس یکی از قلعه‌ها معرفی می‌کند، از همسرش جدا می‌شود و دو پسرش را به تنهایی بزرگ می‌کند، اسلحه می‌بندد و سوارکاری و تیراندازی می‌کند و... همین مقدار توصیف، تصویری از این زن تابوشکن را نشان می‌دهد. زنی غیور و دلاور که به همه امور به اندازه و سر جایش بها می‌دهد و برای بیننده باورپذیر می‌نماید.در مطبخ با زنان از فنون آشپزی و خانه‌داری تا همسرداری می‌گوید. با فرزند مهربان و در عین حال جدی و حساب شده عمل می‌کند و تربیت فرزند برایش اولویت دارد. همراهش مشق چوب‌بازی می‌کند و در زمان درس و آموزش پسر را زیر نظر دارد. او را مسؤولیت پذیر و نترس بار می‌آورد. حتی به احشام و تیمارو نگهداری درست آنها توجه دارد.
یک اقتباس اصولی
بی‌بی‌مریم در جای خود همچنان روی اسب می‌پرد و در کارزار تیر می‌اندازد که به خوبی نشان می‌دهد در توانایی‎های‌ جسمانی و مهارت‌های رزمی هیچ چیز از مردان کم ندارد. نشان می‌دهد زنان ایرانی اگر بخواهند می‌توانند از پس هر کاری بر بیایند. به اسفندیارخان تشر می‌زند، شلاق را از دستانش بیندازد تا زبان گفت‌وگو را یاد بگیرد، به زیردستی دیگر ترک دود و افیون را توصیه می‌کند چون همسر دارد. در برابر صاحبان زر و زور هم با تدبیر و با کیاست عمل کرده، همیشه چند قدم جلوتر از دشمن حرکت و نیروها را به خوبی نظام‌مند و بسیج می‌کند.
هرچند مجموعه بانوی سردار، روایت نعل به نعل زندگی سردار مریم بختیاری نیست، چون فیلمنامه کار اقتباسی است و برداشت کارگردان از خاطرات بی‌بی‌مریم، اساس سریال را شکل می‌دهد. با این حال، روایت سردار مریم بختیاری خوب نگاشته شده و با هنرنمایی پانته‌آ سیروس، نمایشی باورپذیر و نزدیک به زندگی زن امروز ارائه می‌‌شود.

سارا صالحی

رسانه