غول کمک درسی‌ها علیه کتاب

آمار چه می‌گوید؟
براساس گزارش منتشرشده در مهرماه امسال تعداد 6961 عنوان کتاب منتشر شده که در مقایسه با 7707 عنوان کتاب در دوره زمانی مشابه سال گذشته، 10درصد کاهش داشته و میانگین قیمت هر کتاب با افزایش 34 درصدی روبه رو شده است. کتاب‌های کمک درسی با 4853 عنوان، موضوعات ادبیات با 1259 عنوان، علوم عملی با 773عنوان، کودک و نوجوان با 748 عنوان، علوم اجتماعی با 642 عنوان بعد از موضوع کمک درسی در رده‌های بعدی قرار دارند.
تعداد کل کتاب‌هایی که بعد از کمک درسی‌ها قرار می‌گیرند، به 3422 عنوان می‌رسد، این در حالی است که کمک درسی‌ها بیش از دو برابر سایر کتاب‌ها هستند و هیچ‌کدام از موضوعات دیگر نمی‌توانند در برابر این کتاب‌ها قد علم کنند.
آن‌طور که در این گزارش هم آمده در حوزه تالیف، موضوع کمک درسی در صدر قرار دارد و سپس موضوعات ادبیات، دین، علوم عملی، علوم اجتماعی و کودک جایگاه‌های بعدی را از آن خود کرده‌اند. در مهرماه در حوزه ترجمه بیشترین تعداد کتاب‌ها به موضوع ادبیات اختصاص داشت و موضوعات علوم عملی با ۲۸4 عنوان، کودک با 271 عنوان، فلسفه با 187 عنوان و دین با 107 عنوان در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. جالب این که تعداد کتاب‌های ترجمه منتشر شده در حوزه ادبیات در این گزارش فقط یک اسم است و عددی کنارش درج نشده است.
همچنین از مجموع 6691 عنوان کتاب منتشر شده در مهر امسال، 5468 عنوان در تهران به چاپ رسیده‌ و بقیه آن را استان‌ها و شهرهای دیگر راهی بازار نشر کرده‌اند. همچنین از مجموع کل کتاب‌های منتشر‌شده در این ماه 4015 عنوان چاپ اول و 2946 عنوان بازچاپ هستند.
آمارها قرار است چه بگویند؟
واقعیتش این است که چندان حرفی برای گفتن لااقل در حوزه کتابخوانی ندارند. این آمارها تنها بیان می‌کنند چه تعداد کتاب و در چه موضوعاتی منتشر شده‌اند. در واقع می‌توان انتشارآنها را نوعی گزارش عملکرد خانه کتاب به حساب آورد، آن هم با توجه به این نکته که برخی آمارها دست و پا شکسته و نه چندان واضح بیان می‌شوند.
این آمارها، آمار کتاب‌های منتشر شده هستند، نه خوانده‌شده و تنها با نگاهی به کتاب‌های بازنشر شده است که می‌توان تا حدودی با دیدی متفاوت به آن نگاه کرد و دید مخاطبان بیشتر سمت خرید چه کتاب‌هایی رفته‌اند.
در مدرسه‌ها چه خبر است؟
این آمارها بخوبی نشان می‌دهند اگر واقع بینانه نگاه کنیم، می‌بینیم چیزی به نام صنعت نشر در ایران وجود ندارد یا اگر خوشبینانه‌تر نگاه کنیم و بخواهیم آن را صنعت بنامیم باید بگوییم صنعت نحیف نشر در ایران که حالا هم کمک آموزشی‌ها روز به روز عرصه را برایش تنگ‌تر می‌کنند. ماجرا از بعد دیگری هم قابل تامل است، این‌که در مدرسه‌های ما چه اتفاقی رخ می‌دهد که کمک آموزشی‌ها در مدارس تبلیغ و ترویج می‌شوند، اما سایر کتاب‌ها که طبعا در رشد فکری جامعه اهمیت به‌مراتب بالاتری دارند، حتی در کتابخانه‌های بسیاری از مدارس هم جایی ندارند.جا دارد آموزش و پرورش وارد عرصه شود و با کمک وزارت ارشاد برای این مساله فکری کرده و به جامعه یادآوری کند کتاب‌های کمک درسی به بچه‌های ما زندگی نمی‌آموزند وفقط به آنها کمک می‌کنند نمره 19 تبدیل به 20 شود! راستی از خودتان پرسیده اید این کتاب‌ها با ذهن بچه‌ها چه می‌کند و در آینده چقدر به کارشان می‌آید؟

زینب مرتضایی فرد
فرهنگ و هنر