همسنگران سینما

25 سال پیش در چنین روزی، سیدمرتضی آوینی که برای ساخت مستند «شهری در آسمان» با موضوع سقوط و آزادسازی خرمشهر در منطقه فکه به سر می‌برد، بر اثر اصابت ترکش مین باقیمانده از دوران دفاع مقدس به شهادت رسید و آسمانی شد. سیدشهیدان اهل قلم که بیش از هر چیز با مجموعه ماندگار «روایت فتح» شناخته می‌شود، به قول سیدمسعود شجاعی طباطبایی، سرپرست معاونت هنری حوزه هنری، «نماد هنرمند تراز انقلاب» است.

شهید آوینی به عنوان هنرمندی متعهد و دغدغه مند، مسیری را طی کرد که می‌تواند به عنوان مرجعی قابل اتکا و الگویی شایسته، مورد بهره‌برداری هنرمندان پیرو خط امام و انقلاب و نظام جمهوری اسلامی قرار بگیرد. بنابراین اختصاص هفته هنر انقلاب اسلامی همزمان با سالروز شهادت این مستندساز و روزنامه‌نگار برجسته، از 20 تا 26 فروردین هر سال، کاملا متناسب است و وجاهتی تام و تمام و بی‌حرف و حدیث دارد.

بخش مهمی از نامزدهای دریافت نشان چهره هنر انقلاب همواره سینماگران هستند که این موید اهمیت و نقش تعیین‌کننده مدیوم تاثیرگذار سینماست. ضمن این‌که اصلا دلیل تخصیص چنین نشان و هفته‌ای هم وامدار چهره‌ای سینمایی است و آوینی با آثار متعهدانه و انقلابی‌اش نشان داد چه هنرمندانه می‌توان از قدرت و نفوذ سینما برای به تصویر کشیدن مفاهیم والا و ارزش‌ها استفاده کرد.

در گزارش پیش رو نگاهی داریم به سینماگرانی که در دوره‌های مختلف، نامزد نهایی دریافت نشان چهره هنر انقلاب بوده‌اند و به سهم خود توانسته‌اند با ارائه آثاری جذاب و متعالی و ماندگار، بر جنبه‌های انقلابی و ارزشی هنر هفتم در ایران مهر تائید بزنند. سهم سینماگران در میان نامزدهای نهایی چهار دوره چهره هنر انقلاب به این شکل بوده است: چهارمین دوره (دو نفر)، سومین دوره (دو نفر)، دومین دوره (چهار نفر) و اولین دوره (دو نفر).

محمدحسین مهدویان

دلیل نامزدی: ساخت «ماجرای نیمروز» با رویکرد و ساختی متفاوت

شرح: امتیاز ماجرای نیمروز این است که کلیشه‌های شکل گرفته در عرصه فیلم‌های انقلابی را کنار می‌زند، یعنی همان چیزی که به دلیل تکرار مکررات از سوی برخی فیلمسازان کمی تنبل بیشتر در تماشاگران این‌گونه فیلم‌ها دافعه ایجاد می‌کرد. مهدویان همچون یک جوان جسور و انقلابی، با خلاقیت و انرژی خودش و گروه جوانش، تحولی در این زمینه ایجاد کرد و حالا ماجرای نیمروز، به یک متر و معیار در فیلم‌های انقلابی و تاریخ سیاسی معاصر تبدیل شده است. جنایت‌های گروهک تروریستی منافقین در سال 60، به شکلی جذاب و سینمایی در فیلم مهدویان روایت می‌شود. مهدویان کمی بعد با ساخت مستند «ترور سرچشمه»، اسناد کامل‌تری از این حوادث را به مخاطب
ارائه می‌کند.

درباره کارگردان: مهدویان دست پرورده مکتب شهید آوینی در موسسه روایت فتح است و تاثیرات شیوه فیلمسازی آن مستندساز برجسته انقلاب را با جسارت و خلاقیت خودش همراه کرده؛ همه اینها به اضافه پشتوانه مستندسازی مهدویان، باعث گام‌های آغازین و موفق او در سینمای حرفه‌ای یعنی ایستاده در غبار، ماجرای نیمروز و لاتاری شد.

مهدی نقویان

دلیل نامزدی: ساخت مجموعه «خارج از دید» و مستند «ارثیه پدری»

شرح: خارج از دید، مجموعه‌ای مستند است که به بازخوانی اتفاقات و حوادث بعد از انتخابات سال 88 می‌پردازد. این مجموعه از شبکه سوم سیما پخش شد و به دلیل متن و ساختار جذاب و چالشی و اطلاعات کامل و ضرباهنگ خوب و استفاده مناسب از تصاویر آرشیوی مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. مهدی نقویان در این مجموعه که از تولیدات مرکز بسیج صدا و سیماست، بااین‌که سراغ موضوع ملتهب و قابل بحثی رفته بود، اما موفق شد به دلیل پشتوانه موفقش در ساخت آثار مستند، بخوبی از پس کار برآید و مجموعه‌ای کنجکاوی برانگیز و دیدنی بسازد. صدای منحصربه‌فرد ناصر طهماسب، گوینده پیشکسوت به عنوان راوی هم بر جذابیت این مجموعه افزود.

ساخت مستند «ارثیه پدری» درباره زندگی محمدرضا شاه پهلوی از زمان به قدرت رسیدن تا مرگش در مصر هم یکی دیگر از دلایل انتخاب و نامزد شدن نقویان برای دریافت نشان چهره هنر انقلاب در سال 96 است. ارثیه پدری که محصول مشترک مرکز فیلم و نمایش بسیج و مرکز مستند سوره است و از تصاویری آرشیوی و کمتر دیده شده استفاده خوبی کرده، سال گذشته برای اولین بار در جشنواره سینماحقیقت رونمایی شد. ناصر طهماسب در این فیلم هم به عنوان راوی حضور دارد.

درباره کارگردان: نکته جالب درباره دو سینماگر حاضر در میان نامزدهای نهایی چهره هنر انقلاب سال 96 این است که هر دو شمالی و اهل بابل هستند. مهدی نقویان هم مثل همشهری‌اش محمدحسین مهدویان، در زمینه مورد فعالیتش در همین چند سال حضور، موفق عمل کرده است. نقویان که او هم مثل مهدویان دانش‌آموخته موسسه فیلمسازی روایت فتح است، فیلم و مجموعه‌های مستند تحسین شده‌ای در کارنامه دارد. مستندهای «نگهبان آراء»، «انتخاب 10»، «گاو خشمگین»، «ارثیه پدری» و «خارج از دید» و نماآهنگ‌های داستانی به نام‌های «بابا خون داد» و «گرم‌ترین روز زمستان» از جمله آثار موفق نقویان هستند. او همچنین رکورددار دریافت جایزه از جشنواره مردمی فیلم عمار است.

ابراهیم حاتمی‌کیا

دلیل نامزدی: ساخت فیلم سینمایی «بادیگارد»

شرح: جنگ برای ابراهیم حاتمی‌کیا به پایان نرسیده است و او همان‌طور که در سال‌های جنگ تحمیلی و پس از آن، از جنگ و دوران دفاع مقدس می‌گفت و راوی قهرمانی‌ها و جانفشانی‌ها و جانبازی‌های رزمنده‌ها بود، در این سال‌های اخیر هم طبق همان عهد و پیمان اولیه با خود و آرمان‌ها و اعتقاداتش همچنان سنگر سینما را حفظ کرده و با دوربین به جنگ دشمن می‌رود و بدرستی و مدام درباره لزوم توجه به این امنیت و سلامت و آرامش هشدار می‌دهد و شاخک‌های جامعه و دولتمردان را بیدار نگه می‌دارد. «بادیگارد» به موضوع شهادت دانشمندان هسته‌ای ایران در این سال‌ها می‌پردازد و نشان می‌دهد جنگ و مقاومت همچنان ادامه دارد. حاج حیدر «بادیگارد» همان حاج کاظم «آژانس شیشه‌ای» است منتها در موقعیتی متفاوت و به روز شده. انتخاب پرویز پرستویی به عنوان بازیگر این دو نقش و برخی دیگر از قهرمان‌های سینمای حاتمی‌کیا هم نشان از اعتقاد راسخ سردار سینمای جنگ بر همان آرمان‌های همیشگی دارد.

درباره کارگردان: حاتمی‌کیا وابستگی و دلبستگی‌اش را به نظام و آرمان‌ها و اعتقادات جامعه در همه سال‌های فعالیتش ثابت کرده و با صدای رسا فریاد زده است. کمااین‌که سال گذشته هم این مسیر را با ساخت فیلم «به وقت شام» با موضوع جریان مقاومت و مبارزه علیه گروه‌های تکفیری همچون داعش ادامه داد که ضمن ارج نهادن به تلاش‌های مدافعان حرم، واجد پیامی صریح و بارز درباره هوشیاری و بیداری ملت و دولت در برابر تحرکات و شیطنت‌های دشمنان هم هست.

محمدحسین مهدویان

دلیل نامزدی: نویسندگی و کارگردانی فیلم سینمایی «ایستاده در غبار»

شرح: مهدویان پس از موفقیت مجموعه تلویزیونی «آخرین روزهای زمستان» درباره سردار شهید حسن باقری، سراغ ساخت اولین فیلم سینمایی‌اش، «ایستاده در غبار» رفت و اثری موفق درباره زندگی و رشادت‌های جاویدالاثر احمد متوسلیان ساخت. شیوه مستندگونه این فیلم سینمایی، یکی از شاخصه‌های سینمای مهدویان است که تاثیرگذاری روایت را بیش از پیش کرد. ترکیب صدای واقعی شخصیت‌ها و تصاویر ساختگی درست پردازش شده که در آخرین روزهای زمستان نتیجه موفقی داشت، اینجا به اوج خود می‌رسد. بازی همدلی‌برانگیز و درست هادی حجازی‌فر هم از دیگر امتیازات قابل اشاره این فیلم دفاع مقدسی است. ایستاده در غبار هم با دور ریختن کلیشه‌ها، خون تازه‌ای به رگ‌های سینمای جنگ و دفاع مقدس تزریق و آن را احیا می‌کند.

مجید مجیدی

دلیل نامزدی: اکران فیلم تاریخی و مذهبی «محمد رسول‌ا...»

توضیح: مجید مجیدی در رقابت با دیگر نامزدها، در نهایت موفق شد، نشان چهره هنر انقلاب در سال 94 را به دست آورد. او تا اینجا و قبل از اعلام نتایج دوره چهارم، تنها سینماگری است که برنده این نشان شده است. مجیدی هنگام دریافت این نشان گفته بود: «شهید آوینی به ما آموخت که چگونه پای باورهایمان بایستیم.»

شرح: تا سال‌ها تنها فیلم مهم و قابل اشاره درباره تاریخ صدر اسلام در سینمای جهان، فیلم محمدرسول‌ا... (الرساله) ساخته فیلمساز فقید سوری، مصطفی عقاد بود؛ اثری که همچنان پس از سال‌ها به خاطر داستانگویی جذابش، بازی‌های خوب آنتونی کویین و ایرنه پاپاس و موسیقی سحرانگیز موریس ژار تماشایی است. اما مجید مجیدی به عنوان یک فیلمساز متعهد ایرانی و مسلمان، همراه گروهی حرفه‌ای و جهانی همت کرد و با ساخت فیلم فاخر «محمدرسول ا...»، رقم فیلم‌های تولید شده سینمای جهان را در این مورد به دو رساند.

درباره کارگردان: مجید مجیدی یکی از فیلمسازان جهانی سینمای ایران است و فیلم‌های او به دلیل وجوه انسانی و اخلاقی و دینی، طرفدارانی در سراسر دنیا دارد. او باوجود چراغ سبز سینمای جهان و جشنواره‌های مختلف، هیچ‌گاه از مسیر متعهدانه و دغدغه مند خود خارج نشد و اتفاقا از آن ارج و قرب بین‌المللی برای ساخت آثاری شریف بهره برد.

پرویز پرستویی

دلیل نامزدی: به خاطر مجموعه فعالیت‌های فرهنگی هنری در سال 94

شرح: پرویز پرستویی بخوبی از جایگاه ممتازش در بازیگری و محبوبیتش در جامعه، به نفع مردم و دغدغه‌های آنها بهره می‌برد و در هر بزنگاه و اتفاقی حاضر و مهیاست و آماده خدمت. او هر گاه که نیاز بوده آستین همت بالا زده و خودش را به محل خدمت و به مردم رسانده است. صفحه شخصی او در فضای مجازی و اینستاگرام هم پر است از واکنش‌های این بازیگر به حوادث و اتفاقات گوناگونی که مردم با آن مواجه هستند. پرستویی در سال 94 دوش به دوش محمدحسین سیاح طاهری ـ که چهره‌ای خدوم و فرهنگی بود و کمی بعد در مبارزه با داعش به شهادت رسید ـ برای انجام کارهای فرهنگی به مناطق محروم کشور رفت و از محبوبیتش برای ایجاد انگیزه کتابخوانی و دیگر فعالیت‌های فرهنگی و هنری بچه‌ها و دانش آموزان این مناطق مایه گذاشت.

هادی محمدیان

دلیل نامزدی: اکران پرفروش‌ترین انیمیشن سال 94 «شاهزاده روم»

شرح: هادی محمدیان، یکی از جوانان خلاق و موفق سینمای ایران و عرصه انیمیشن است و توانسته با همراهی حامد جعفری (تهیه‌کننده) و گروه همکارش، نفسی تازه به هنر ـ صنعت پویانمایی ایران بدمد. «شاهزاده روم» با ساختاری جذاب و قصه گو توانست تماشاگران کوچک و بزرگ فراوانی را به سالن‌های سینما بکشاند و به فروش خوبی دست پیدا کند. محمدیان مفاهیم ارزشی و دینی موردنظر را با ظرافت و در قالبی هنرمندانه و با زبانی ساده و البته جذاب ارائه می‌کند. قصه زندگی مادر بزرگوار صاحب‌الزمان به شکلی دوست داشتنی و به دور از شعار در شاهزاده روم روایت می‌شود. محمدیان به عنوان جوانی متعهد، همین مسیر را با ساخت «فیلشاه» هم ادامه داده و قصه‌ای دینی را در قالبی جذاب و مخاطب پسند عرضه کرده است.

ابراهیم حاتمی‌کیا

دلیل نامزدی: نویسندگی و کارگردانی فیلم «چ»

شرح: حیف بود سینمای ایران، به رغم گذشت بیش از سه دهه از شهادت چهره برجسته‌ای چون دکتر مصطفی چمران، سراغ روایتی خوب و قابل ارجاع از این شخصیت نرود. سرانجام ابراهیم حاتمی‌کیا باتوجه به همان تعهد و دغدغه مندی همیشگی‌اش و در زمانی بهنگام، سراغ ساخت فیلم «چ» رفت و باوجود پاره‌ای نقدها توانست فیلم خوب و تاثیرگذاری درباره شهید چمران بسازد. مقطعی هم که برای روایت زندگی چمران در فیلم انتخاب می‌شود، هوشمندانه است و روی وجه صلح طلبانه این شخصیت برای پایان دادن به اختلافات در پاوه سال 58 متمرکز می‌شود.

نرگس آبیار

دلیل نامزدی: ساخت فیلم سینمایی «شیار143»

شرح: دوران دفاع مقدس و جنگ تحمیلی، گنجینه‌ای تمام نشدنی برای هنر و ادبیات ایران است. فقط باید تنبلی را کنار گذاشت، خواند، دید و نوشت و ساخت و منعکس کرد. سینمای ایران در این زمینه کارهای خوب و ماندگاری داشته، اما همچنان قصه‌های ناگفته فراوانی وجود دارد. نرگس آبیار با پشتوانه خوب ادبی، در شیار 143، سراغ یکی از انبوه داستان‌های روایت نشده جنگ می‌رود و انتظار مادری به نام الفت را به تصویر می‌کشد. زنی که مادران چشم انتظار بسیاری را نمایندگی می‌کند که گیسوان سیاهشان در فصول تکراری وصال و دیدار دوباره جگرگوشه‌‌هایشان سپید شده است.

جواد افشار

دلیل نامزدی: ساخت سریال تلویزیونی «کیمیا»

شرح: «کیمیا» یکی از موفق‌ترین، تحسین شده‌ترین و پرمخاطب‌ترین سریال‌های سال‌های اخیر تلویزیون است و جواد افشار با پشتوانه ساخت فیلم سینمایی «کلبه» و سریال‌سازی در شبکه‌های مختلف رسانه ملی توانست روایت جذاب و تاثیرگذاری از تاریخ معاصر و دوران دفاع مقدس ارائه کند. این کار موفق به دلیل وجوه محسوس و بارز روایت انقلابی، به چشم برگزارکنندگان جایزه چهره هنر انقلاب هم آمد و جواد افشار به عنوان یکی از نامزدهای نهایی دریافت این نشان معرفی شد.