اقتصاد مقاومتی سپر بلای جنگ اقتصادی ترامپ

رابطه اغتشاشات در اقتصاد

ایران در سال 90 مشغول جمع کردن اغتشاشات خیابانی بود و هنوز شرایط کشور آرام نشد که یکباره تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را وضع کردند و باعث شوک عظیمی در اقتصاد ایران شد. موضوعی که در این زمینه قابل توجه است، انتظار نداشتن ایران از اجرای تحریم علیه آمریکا و افزایش وابستگی ایران به واردات در طول سال‌های پس از انقلاب اسلامی بود. اغتشاشات اخیر نیز با برنامه‌ریزی کشورهای دشمن ایران صورت گرفت و در همان روزهای اول به بهانه حقوق بشر خواستند نظام جمهوری اسلامی ایران را زیر سوال ببرند که مردم پاسخ محکمی به آنها دادند. این‌که مردم قصد داشته باشند خواسته خود را به گوش مسئولان برسانند موضوع بدی نیست، اما غفلت از آن باعث بروز چنین حوادث ناگواری می‌شود. پروژه غربی‌ها نسبت به اغتشاشات اخیر این بود که دوباره ایران را تحریم اقتصادی کنند و اوایل هفته جاری رئیس‌جمهور آمریکا در این‌باره سخن گفت. اگر تکه‌های پازل غربی کنار هم چیده شود، بسیار شبیه به اغتشاشات سال 88 است که بعد از آن ایران در لیست تحریم‌های شورای امنیت قرار گرفت.

از زمان ریاست جمهوری آقایان رفسنجانی، خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی سیاست‌های اقتصادی ایران به گونه‌ای پیش رفت که وابستگی ایران به واردات را بیشتر کرد. در دوره سازندگی دولت قصد داشت با ایجاد روابط با کشورهای دیگر بتواند بازار را کنترل کند، درحالی که کارخانجات داخلی در زمان جنگ خودشان را ثابت کرده بودند که توانایی کنترل بازار را دارند. در دوره اصلاحات نیز ایجاد روابط با کشورهای خارجی دوباره در دستور کار قرار گرفت و این پروژه تا جایی پیش رفت که برای مصرف کالاهای اساسی نیز باید از خارج کمک می‌گرفتیم. در زمان دولت آقای احمدی‌نژاد فروش و درآمد نفتی ایران یکباره به میزان قابل توجهی بالا رفت و به‌جای این‌که این درآمد صرف ایجاد شغل و همچنین سرمایه‌گذاری برای تقویت تولید داخل شود، صرف واردات شد و دولت آقای روحانی هم همین رویه را پیش گرفته است.

ایران به دلیل دستیابی به فرمول غنی‌سازی هسته‌ای مورد تحریم قرار گرفت و بعد از رایزنی‌های گوناگون همه این دستاوردها زیر سیمان جا خوش کرد تا چرخ اقتصادی کشور به چرخش در بیاید، اما نتوانستیم آن‌طور که از برجام تبلیغات شده بود، چیزی عاید کشور کنیم. اکنون وضعیت اقتصادی مردم به گونه‌ای است که بزرگ‌ترین خواسته آنها حق طبیعی‌شان یعنی داشتن شغل است، اما در این زمینه هم نتوانستیم گزارش عملکرد خوبی به مردم بدهیم.

اقتصاد مقاومتی، شاه کلید حل مشکلات

آمریکا هر روز با ابزارهای اقتصادی ایران را مورد تهدید و تحریم قرار می‌دهد و یک‌بار در طول این سال‌ها به خودمان نیامیدیم که خودکفا شویم تا از فشار تحریم‌ها کاسته شود. اکنون بحث تمدید تعلیق تحریم‌های ایران از سوی آمریکا مطرح است و در هفته‌های اخیر رسانه‌های غربی تحلیل‌های گوناگونی را در این زمینه اعلام کردند. آمریکا قطعا دوباره به فکر تحریم‌های جدید خواهد افتاد و ایران باید سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که مبتنی بر افزایش توان تولید داخل و تقویت صادرات است، به معنای واقعی به اجرا دربیاورد. تحریم‌های آمریکا در دو حوزه خرید و فروش می‌تواند در اقتصاد ایران تاثیرگذار باشد، اما اگر ما بتوانیم بخش زیادی از توان خود را در داخل به کار بگیریم از فشار تحریم‌ها تا حد زیادی کاسته می‌شود. اقتصاد مقاومتی بندهایی دارد که اگر به اجرا دربیاید، هیچ تحریمی روی اقتصاد ایران به صورت مستقیم تاثیر نخواهد داشت. از سال92 تاکنون اجرای اقتصاد مقاومتی در حد همایش و جلسه بوده و در رشد تولید و صادرات هیچ اقدام جدی صورت نگرفته است. دشمنان ایران از این فرصت‌ها بهره می‌برند و برای همین موضوع است که جنگ اقتصادی را جایگزین جنگ نظامی کردند. به لطف خداوند اکنون راهکار مقابله با این تحریم‌ها وجود دارد و با استفاده از نیروهای جهادی و مدیران انقلابی می‌توان به توان داخلی قدرت داد.

کشورهای غربی به دلیل ناکامی‌های خود در منطقه تقابل بیشتری با ایران پیدا کردند. به این دلیل که ایران مانع تجزیه و تفکیک این کشورها به دست قاتلان داعشی شد. در این راه شهدای زیادی تقدیم اهل بیت(ع) شد و برخی هزینه‌ها را به اقتصاد ایران تحمیل کرد، اما اگر این کار صورت نمی‌گرفت اکنون به دلیل وجود جنگ در ایران در آب‌های آزاد باید نفت خود را با پایین‌ترین قیمت می‌فروختیم.

تولیدات داخلی را جدی نگرفتیم

اکنون تولیدات ایران به صورت خام برخلاف قانون اساسی و اقتصاد مقاومتی صادر می‌شود، درحالی که اگر کالاهایی که در ایران تولید می‌شود با ارزش افزوده صادر می‌شد وضعیت اقتصادی ما بسیار مطلوب‌تر بود. وقتی صحبت از خام فروشی می‌شود همه ذهن‌ها معطوف به نفت است، درحالی که ما در بحث صادرات زعفران فله، محصولات کشاورزی فله‌ای و کالاهایی از این قبیل هم دستی در آتش داریم. خودروسازی ایران پس از 50 سال فعالیت هنوز به کشورهایی وابسته است که خودشان خودروسازی را بعد از ما آغاز کردند. برخی مدیران کشور تحریم‌ها را بهانه می‌کنند، اما آیا ایران از ابتدا یک کشور موشک‌ساز بود و تحریمی در این زمینه نداشت؟

نیروهای قدرتمند نظامی
پشت پرده تحریم‌های اقتصادی

شاید این سوال پیش بیاید که چرا تحریم‌های اقتصادی علیه ایران وضع می‌شود و تا کی ادامه دارد؟ در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی سپاه پاسداران به فرمان امام خمینی(ره) تشکیل شد، از همان سال‌ها تاکنون با وجود تحریم‌های فراوان از همه مرز و بوم این کشور دفاع کرد. عربستان سعودی که مورد حمایت کشورهای غربی است یک نیروی نظامی منسجم برای دفاع از کشور خود ندارد و در جنگ‌ها از سربازان اجاره‌ای بهره می‌برد. ایران توانست با دفاع از سوریه و عراق مانع تجزیه این کشورها شود و این موضوع هم باعث شد تا کشورهای غربی بخصوص آمریکا که هزینه زیادی در این بخش پرداخته بود یاغی‌تر شوند و دوباره بحث تحریم‌های ایران را به میان بکشند.

ژاندارم منطقه بودیم اما زیر پرچم

در زمان محمدرضا پهلوی، ایران را به عنوان ژاندارم منطقه می‌دانستند، اما بیشتر از این‌که ما ژاندارم منطقه باشیم نماینده آمریکا و مجری دستورات آنها بودیم. این درحالی بود که آمریکا در امور داخلی ایران نیز دخالت داشت، اما با پیروزی انقلاب اسلامی استقلال کشور بیشتر به چشم آمد و این موضوع به مذاق آمریکایی‌ها خوش نیامد. به همین دلیل گزینه‌ها را برای ایران روی میز آوردند، اما نتوانستند از توان دفاعی ایران بکاهند. اکنون کشورهای غربی مطرح می‌کنند که نیروی نظامی و رسمی جمهوری اسلامی ایران به نام سپاه پاسداران باید تحریم شود و جالب اینجاست که ابزار اقتصادی در برنامه دارند، اما با وجود سیاست راهگشای اقتصاد مقاومتی می‌توان از بروز مشکلات احتمالی در این زمینه کاهش داد. ضمن این‌که بازدید از مراکز نظامی یکی از خواسته‌های غربی‌ها برای افزایش و تشدید تحریم‌ها بود که ایران زیر بار این موضوع نرفت و نخواهد رفت. آنها از مراکز نظامی ایران به دلیل جنگ نظامی قصد بازدید دارند و تا آن زمان جنگ اقتصادی را در پیش می‌گیرند و ما نیز باید نسبت به این موضوع آگاه باشیم و به بندها و مصوبات کاغذی دلمان را خوش نکنیم.

سناریوهای غربی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران تمامی ندارد و مسئولان باید آگاه باشند که آنها از راه اقتصاد وارد شده‌اند به این دلیل که در این بخش ضعف وجود دارد. از نظر سیاسی و استقلال حاکمیتی ایران حرف اول را در منطقه می‌زند و مسئولانه در قبال کشورهای دیگر صحبت می‌کند، درحالی که در گذشته چنین قدرتی در ایران وجود نداشت و به تعبیر بهتر اجازه تشکیل چنین قدرتی از سوی غرب داده نمی‌شود. اگر اصلاحات اقتصادی صورت بگیرد و مشکلات اقتصادی نیز رفع شود ایران به یک کشور تمام‌عیار در منطقه تبدیل خواهد شد که به هیچ کشوری نیاز ندارد. اگر اقتصاد را دولت اداره می‌کند باید پاسخگوی آن باشد.

دکتر ابراهیم رزاقی/ اقتصاددان