هدف کسب امتیـازات بیـشتر

حسن بهشتی پور در این ارتباط معتقد است ترامپ به دنبال زیاده‌خواهی در برجام است، آمریکا به آنچه در برجام به دست آورده است قانع نیست و به دنبال کسب منافع بیشتری از این توافق است. این کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با جام سیاست از دلایل تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای، علیرغم جنجال‌های تبلیغاتی ترامپ، همچنین میزان تاثیرگذاری اروپا بر اتخاذ چنین تصمیمی از سوی ترامپ گفت که در ادامه می‌خوانید.

تصمیم ترامپ مبنی بر تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای و در عین حال تشدید تحریم‌ها را در چه راستایی ارزیابی می‌کنید؟

ترامپ چاره‌ای جز تمدید تعلیق تحریم‌ها نداشت، چرا که برجام به نفع همه طرف‌هایی است که آن را امضا کرده‌اند، بنابراین عدم تمدید به زیان این کشور بود، وزرای خارجه، دفاع و مشاور امنیت ملی ترامپ نیز بر این موضوع تاکید کرده بودند. اما در عین حال ترامپ در ماجراجویی سیاسی تبلیغاتی تلاش می‌کند با برجام بازی کند، همچنان که در رفتار قبلی این کشور در مورد ارسال تصمیم گیری در مورد برجام به کنگره و بازگشت آن از کنگره به کاخ سفید شاهد بودیم.

هدف ترامپ از این‌گونه اقدامات در مقابل برجام و به تعبیر شما بازی با برجام چیست؟

ترامپ به دنبال زیاده‌خواهی در برجام است، آمریکا به آنچه در برجام به دست آورده است قانع نیست و به دنبال کسب منافع بیشتری از این توافق است، چرا که برجام کف انتظار تائیدکنندگان آن از جمله ایران است، اعضای 5+1 کف انتظارات را در نظر گرفتند تا بتوانند به تفاهمی دست یابند، در غیر این صورت در صورتی که به دنبال دستیابی به حداکثر انتظارات بودند تفاهمی نیز حاصل نمی‌شد. در عین حال آمریکا روی موضع حقوق بشر، تروریسم و واژه جعلی بی‌ثبات‌سازی ایران مانور می‌دهد تا بتواند تحریم‌هایی جدیدی علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کند، البته تحریم‌های جدیدی که وزارت خزانه داری آمریکا در ارتباط با برخی از مقامات و شرکت‌های ایرانی اعمال کرده است گرچه نقض برجام است اما قابل مقایسه با تحریم‌های قبلی به ویژه تحریم‌های ثانویه نیست.

تا چه زمانی باید همچنان شاهد ادامه این‌گونه رویکردها و بازی ترامپ با برجام باشیم؟

با توجه به شخصیت ترامپ این بازی ادامه خواهد داشت. ترامپ فردی غیرعادی است و تصمیماتش غیرقابل پیش‌بینی. بنابراین نمی‌توان در مورد وی حسابی باز کرد. ترامپ بیش از آن‌که یک سیاستمدار باشد، یک بازرگان است و کار بازرگانی با ریسک‌پذیری بالا آمیخته است. این همان ویژگی است که سبب شده تصمیم‌های رئیس‌جمهوری که تا پیش از این به کار تجارت و برج‌سازی مشغول بود آنقدر پیش‌بینی‌ناپذیر و خارج از انتظار باشد که هر بار پیش از یک تصمیم‌گیری او کارشناسان و سیاستمداران به گمانه‌زنی درباره تصمیم احتمالی‌اش بپردازند. چنانکه در روزهای اخیر تصمیم‌گیری او درباره برجام برای سومین بار جهان را در چنین موقعیتی قرار داده است. رئیس‌جمهوری آمریکا دوبار مجبور شد که پایبندی ایران را به برجام تائید و تعلیق تحریم‌ها را تمدید کند. در بار سوم او تائید پایبندی ایران به برجام را به کنگره ارجاع داد. کنگره هم بدون این‌که تصمیمی بگیرد و مسئولیتی بپذیرد، موضوع را به دولت برگرداند.

تبعات عدم تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای از سوی ترامپ چه بود؟

در این صورت بیشتر از سایر طرف‌ها، آمریکا متحمل ضرر و زیان می‌شد. توافق هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و 5+1 نشان‌دهنده این بود که از راه دیپلماسی می‌توان بسیاری از گره‌ها را باز کرد. برجام ایده‌ای است که می‌توان معضل مهمی را از طریق دیپلماسی و نه جنگ حل و فصل کرد، آمریکا نیز به خوبی به این موضوع واقف است بنابراین براحتی نیز از آن عبور نکرده و از آن خارج نخواهد شد.

طی روزهای اخیر شاهد تاکید اروپاییان بر حفظ برجام بودیم، چنین رویکردی از سوی اروپا در تصمیم ترامپ تاثیرگذار بود؟

در صورتی که اروپا همراهی نمی‌کرد امکان داشت ترامپ تعلیق تحریم‌های هسته‌ای را تمدید نکند، البته باید به این موضوع هم توجه کرد که اروپا در راستای منافع خود چنین تصمیمی اتخاذ کرده است، در ضمن جمهوری اسلامی ایران همه تعهداتش را اجرایی کرده و طبق گزارشات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اقدامی را برخلاف برجام انجام نداده است، بنابراین اروپا بهانه‌ای برای عدم همراهی با ایران در موضوع هسته‌ای ندارد. قبل از برجام اروپاییان در پی بهانه‌های مختلف علیه ایران با هم هماهنگ بودند و حتی چین و روسیه نیز با آنها همراه شده بود، اما به واسطه برجام بهانه از آمریکا گرفته شده است چرا که آنها به واسطه این‌که همه راه‌های رسیدن ایران به بمب هسته‌ای تعلیق شده و آژانس نیز بر تمام مسیرها نظارت و کنترل دقیق دارد دیگر نمی‌توانند بهانه‌هایی مبنی بر تلاش جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به بمب هسته‌ای عنوان کنند. ناهماهنگی اتحادیه اروپا با آمریکا در موضوع هسته‌ای و در عین حال هماهنگی اروپا با آمریکا در مورد برنامه‌های موشکی ایران نشان‌دهنده این است که آنها به دنبال منافع خود هستند، در مسائلی که منافع آنها اقتضا می‌کند مبادلات اقتصادی دارند، اما در موضوعاتی از جمله برنامه‌های موشکی با لابی صهیونیستی هماهنگ شده و بهانه تراشی جدید می‌کنند، البته بعید می‌دانم در این زمینه موفق شوند چرا که جمهوری اسلامی ایران بارها نشان داده است که در مورد توانمندی دفاعی خود محکم می‌ایستد زیرا باید در برابر تهدیدات دیگران توانایی لازم را برای دفاع از کشور داشته باشیم.

آمریکا بارها اقداماتی را برخلاف برجام اما به زعم خود بدون نقض صریح آن انجام داده است، در مقابل چنین اقداماتی جمهوری اسلامی ایران چه واکنشی باید داشته باشد؟

برای مقابله با تحریم‌های اعمال شده علیه کشورمان قطعا باید موضوع پیگیری اقتصاد مقاومتی همچنان در دستور کار بوده و مردم ایران نیز آن را جدی بگیرند و همراه با دولت و بخش‌های غیردولتی اقدامات لازم را انجام دهند. تمام پروژه‌های اقتصادی باید در راستای اقتصادی مقاومتی باشد تا بتوانیم اهرم تحریم را از دست دشمنان بگیریم.

گفت‌وگو: مریم شریف‌زاده