باورهای غلط درباره فیزیوتراپی

دکتر مهدی شیروی، فیزیوتراپیست در گفت‌وگو با جام‌جم به مردم توصیه می‌کند، این بخش درمان خود را جدی بگیرند و از توجه به باورهای غلطی که در این زمینه وجود دارد، امتناع کنند.

کاهش التهاب و درد

بسیاری گمان می‌کنند، فیزیوتراپی فقط اتصال دستگاه به بدن و عبور جریان الکتریکی از ناحیه درد است، در صورتی که فیزیوتراپی در سه شاخه بسیار وسیع الکتروتراپی، تمرین درمانی و هیدروتراپی یا همان آب‌درمانی فعالیت می‌کند.

در فیزیوتراپی از طیف وسیع جریان الکتریکی و البته الکترومغناطیسی برای کاهش درد، بازآموزی عضلات و سیستم عصبی بدن استفاده می‌شود که مگنت تراپی، یکی از این درمان‌هاست.

کاهش درد و التهاب با نشانه‌هایی همچون قرمزی، ورم و محدودیت حرکت در بافت براساس علائم بالینی بیمار، هدف اول فیزیوتراپی است.بعد از این مرحله در صورت لزوم از سایر درمان‌ها یعنی تمرین درمانی و هیدروتراپی استفاده می‌شود.

انجام فیزیوتراپی بر اساس شدت بیماری

برخی متخصصان سایر رشته‌ها متاسفانه این باور غلط را دارند که فیزیوتراپی باعث بدتر شدن وضعیت بیمار می‌شود. به همین دلیل از ارجاع بیمار به فیزیوتراپی امتناع می‌کنند و با تجویز داروهای متعدد، مدت زمان درد و درمان بیماری را طولانی‌تر می‌کنند. در چنین شرایطی، بافت آسیب‌دیده ممکن است وارد فاز مزمن شود و سال‌ها فرد را از انجام فعالیت طبیعی محروم کند، در صورتی که یک فیزیوتراپیست می‌تواند براساس فاز بیماری (حاد، تحت حاد و مزمن) درمان بیماری را آغاز کند.

بیماری که شانه‌اش درد می‌کند، مدتی با درد کنار می‌آید و درد از بین می‌رود، اما بعد از دو سه ماه در کمال ناباوری مشاهده می‌کند که با وجود نداشتن درد، دستانش از یک حدی بالاتر نمی‌آید و امکان چرخاندن دست به پشت‌سر یا انجام کارهای روزمره را ندارد. این وضعیت یعنی بیماری از فاز حاد وارد مرحله مزمن شده است. بیمار درد و التهاب ندارد، اما بشدت با محدودیت حرکت مواجه است.

این مشکلی است که بسیاری از افراد بعد از عمل جراحی با آن مواجه هستند. تنها راهکاری که می‌تواند به این قبیل بیماران کمک کند، فیزیوتراپی است.

در مثالی دیگر، هنگام پیچ خوردگی پا که بین افراد میانسال و سالمند بسیار شایع است، عضو دچار ورم شدید، درد و محدودیت حرکتی می‌شود، اما کمتر ارتوپدی بیمار را به فیزیوتراپی ارجاع می‌دهد. این موضوع، یکی از مشکلات جدی نظام سلامت کشور است که جراح و ارتوپد، فیزیوتراپی را بخش مهمی از فرآیند درمان نمی‌دانند.در کشورهای پیشرفته، این فرآیند به گونه‌ای دیگر تعریف شده است. بیمار به محض مواجهه با چنین مشکلی، می‌تواند به فیزیوتراپ مراجعه و در مدت زمان کوتاه و هزینه اندک سلامت خود را بازیابی کند، اما در ایران فرد اول باید به جراح یا ارتوپد یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند، هزینه‌های سنگین جراحی و دارو را متحمل شود، سپس در صورت تایید و تشخیص متخصص در مرحله آخر به فیزیوتراپ ارجاع داده می‌شود که بعضا ممکن است برای درمان موثر دیر باشد.

باورهای غلط نسبت به اهمیت و کارکرد فیزیوتراپی باعث شده، بیمه‌ها نیز جلسات درمانی فیزیوتراپی را تحت پوشش قرار ندهند در حالی که هزینه‌های چند ده میلیونی جراحی را پرداخت می‌کنند. این مساله نیز یکی دیگر از دلایل بی‌اطلاعی بیمار نسبت به اهمیت فیزیوتراپی در فرآیند درمان است.

گرما و سرما در تسکین درد

یکی دیگر از باورهای غلط درباره فیزیوتراپی، استفاده مستمر از گرما برای تسکین درد است. اگر بیمار درگیر التهاب و ورم اندام‌ها باشد، گرما باعث بدتر شدن علائم بیماری، تحریک سیستم عصبی، افزایش التهاب بدن و پرخونی در ناحیه آسیب‌دیده می‌شود. در چنین شرایطی اتفاقا باید از سرما استفاده شود، چون باعث تنگی عروق و کاهش خون‌رسانی به ناحیه آسیب‌دیده می‌شود. متخصصان فیزیوتراپی، زمانی که عضو بیمار نیازمند افزایش دامنه حرکتی است، با کمک گرما میزان خون را در بافت ملتهب افزایش می‌دهند تا بافت انعطاف بیشتری پیدا کند.

تشخیص آسیب‌های خاص در فیزیوتراپی

در موارد متعددی مشاهده شده که آسیب‌های بافت نرم توسط جراح تشخیص داده نمی‌شود، چون برای تشخیص وقت لازم و کافی را نمی‌گذارند، اما یک فیزیوتراپیست برای آن که فرآیند درمان نتیجه بخش باشد، اول باید رباط و بافت آسیب‌دیده را تعیین و سپس برنامه درمان را تعیین کند.

بسیار متعجب شدم وقتی مطلع شدم، بسیاری از افرادی که مشکل دیسک یا گردن‌درد دارند، می‌توانند بدون انجام عمل جراحی و فقط با کمک فیزیوتراپی سلامت خود را به دست آورند، اما متاسفانه برخی متخصصان به خاطر درآمد بالای ناشی از جراحی، از فیزیوتراپی کمک نمی‌گیرند. برخی جراحان بیمار را چند ماه تحت مصرف کورتون وانواع مسکن قرار می‌دهند و هزینه آب‌درمانی غیراصولی را به او تحمیل می‌کنند. بعد از این که بیمار از این اقدامات نتیجه نمی‌گیرد، جراحی را به عنوان آخرین راهکار مطرح می‌کنند.

آب‌درمانی استاندارد

افرادی هستند که آب‌درمانی را یک تخصص علمی نمی‌دانند. به همین دلیل حتی اگر به توصیه پزشک برای بهبود وضعیت خود از آب کمک بگیرند، مشکل نه‌تنها رفع نمی‌شود بلکه شدیدتر می‌شود.

حتما می‌پرسید چرا؟ آب‌درمانی هم اصول و روش‌های خاص خود را دارد. بنابراین توجه داشته باشید، آب‌درمانی زمانی موثر و مفید است که زیر نظر یک فیزیوتراپیست انجام گیرد. در غیراین صورت می‌تواند باعث افزایش و تشدید آسیب در عضو بیمار شود.

بیماری که در عضلات پشت خود دچار ضعف شدید است، نباید از کرال سینه و بدنسازی استفاده کند. از آنجا که این افراد قوز می‌کنند، اگر عضلات ناحیه سینه و عمقی گردنشان باز نشود، وضعیت اسکلتی آنها با کرال سینه و حرکات بدنسازی تشدید می‌شود.

در درمان فیزیوتراپی، ابتدا عضلاتی که مانع باز شدن بدن به سمت عقب می‌شود، با کمک حرکات کششی و همچون تمرین‌های کرال پشت باز می‌شود. سپس در صورت لزوم به فرد اجازه کرال سینه داده می‌شود.

تقویت عضلات جلوی ران برای رفع زانو درد ناشی از کشیدگی رباط صلیبی یکی دیگر از اشتباهات رایج است. به بیمار گفته می‌شود، لبه استخر بنشیند و پا را باز و بسته کند. این کار باعث تشدید آسیب به ران، زانو و رباط می‌شود در صورتی که برای رفع مشکل، فرد نیاز به تقویت عضلات پشت ران دارد، نه جلوی ران. تمرین درمانی در فیزیوتراپی همیشه روی تقویت عضلات متمرکز نیست بلکه هدف آن باز شدن عضلات نیز است چراکه تقویت باعث زمخت شدن عضله و مانع بازگشت بافت به وضعیت طبیعی می‌شود.

سهیلا فلاحی

سلامت