طعم «پونه کوهی» پای درخت «افرا»

فرصت را برای علاقه‌مندان به نوشتن در خارج از تهران فراهم کنیم
مهدی کرد فیروزجایی، مدیرعامل مؤسسه ادبستان فردای ایران (افرا) درباره نحوه آغاز کار و خلاصه فعالیت‌های این مؤسسه گفت: بیش از سه سال پیش جمعی از نویسندگان و دغدغه‌مندان فرهنگ و ادبیات بومی تصمیم گرفتند در برابر هجمه‌ای که فرهنگ ما را به‌وسیله ترجمه افسارگسیخته آثار غربی هدف گرفته، کاری کنند. آقایان فاضل و فراشی و موسوی و اشتری و خانم عالمی اعضای این گروه بودند. به‌دلیل اوضاعی که در چند سال اخیر به صورت وحشتناکی بر ما عارض شد و هر روز شاهد کمرنگ شدن کارهای ایرانی با فرهنگ‌های خودی و اقلیمی هستیم و از طرفی اضافه شدن روز‌به‌روز ترجمه‌های بنجل و ارزان در نشر کشور، تصمیم گرفتیم در راستای تولید اثر بومی اقلیمی کاری کنیم. مدت‌های زیاد گفت‌وگو کردیم و کار کارشناسی طولانی مدت با مشورت از اساتید اهل‌فن انجام گرفت. با مؤسسات مختلف فعال در ادبیات مشورت کردیم و به این نتیجه رسیدیم که فرصت را برای علاقه‌مندان به نوشتن در خارج از تهران فراهم کنیم. تصمیم بر این شد که از تهران بودجه بگیریم و خارج از تهران مصرف کنیم. دوره‌های آموزش داستان و رمان در شهرهای دورافتاده‌ای مثل لنده در استان کهگیلویه و بویر‌احمد یا مراوه‌تپه در گلستان یا رودبار جنوب کرمان برگزار کردیم. همین الان هم در شهرهایی از کشور دوره در حال برگزاری است. از هر کارگاه دو سه نفر نویسنده شده‌اند و داستان نوشتند و بعضی هم دارند رمان می‌نویسند. حاصل برگزاری دوره اول کتاب پونه کوهی شد.
کرد فیروزجایی افزود: کم‌کم به یک ساختار رسیدیم و مجوز مؤسسه فرهنگی هنری دریافت کردیم که این مؤسسه هیات مدیره دارد و اساتیدی هم به جمع اضافه شده‌اند. از مجمع ناشران تشکر می‌کنم که دست کمک‌خواهی ما را رد نکرد و در این عرصه به ما یاری رساند.

دست هنرجو را می‌گیریم و قدم به قدم با او همراهیم
محمدحسین فاضل، معاون آموزشی مؤسسه افرا در ادامه گفت: روی کتاب پونه کوهی اسم من به عنوان گردآورنده ثبت شده اما زحمت مجموعه را افراد و اساتید و استعدادهای دیگر مؤسسه کشیده‌اند. فاضل درباره نحوه آموزش این مؤسسه به هنرجویانش توضیح داد: در افرا یک ساختار و سیستم پرورشی تنظیم و تدوین کرده‌ایم. در این ساختار ما دست هنرجو را می‌گیریم و قدم به قدم با او همراهیم و عناصر داستان را به آرامی طی تمرین‌ها به او می‌آموزیم تا این‌که خودش به توانایی رمان‌نویسی و داستان‌نویسی برسد. این نظام پرورشی ما طی دو سه سال تدوین شده و هنوز در حال تکمیل است. در این نظام یک دوره دوسال‌ونیم تدوین کرده‌ایم و استاد ماهی یک‌بار به‌صورت حضوری به شهرهای منتخب می‌رود. بین این کلاس‌های حضوری جلسات مجازی هم دارد. این دوره را عمدا طولانی کرده‌ایم؛ زیرا اگر آموزش صرف باشد، در یک دوره سه روزه می‌شود داستان‌نویسی را آموزش داد. به همین دلیل روند را طولانی کرده‌ایم تا استاد دوسال و نیم بالای سر شاگرد باشد و هنرجو را تا آخر خط رمان‌نویسی و داستان‌نویسی بکشاند.
او درخصوص ویژگی خاص آثار افرا گفت: پونه کوهی و هر کتابی که با نشان افرا تولید می‌شود، یک ویژگی خاص دارد و تعمد داریم آن را تا آخر حفظ کنیم. هنرجویانی که در مناطق مختلف کشور آموزش می‌بینند، باید عادت کنند به این‌که اقلیم‌شان را درست ببینند و به آداب و رسوم‌شان دقت و آنها را سوژه داستان‌های‌شان کنند. کتاب‌های افرا همگی اقلیمی‌اند.

استعدادها در نقاط دورافتاده‌ به ما انگیزه می‌دهند
در ادامه مهدی فراشی، یکی از اعضای مؤسسه افرا ضمن بیان این‌که بسیاری از نهادهایی که مسئولیت محرومیت‌زدایی را دارند به محرومیت‌زدایی فرهنگی دقت نمی‌کنند گفت: مؤسسه افرا با دغدغه جمعی یک جمع فعال در عرصه نشر شکل گرفت و برای شکل‌گیری مسیر سنگلاخی را طی کرد. وقتی خروجی ما مشخص شد، مجموعه‌هایی فرهنگی به ما پیشنهاد دادند که عضو یا زیرمجموعه‌شان شویم اما ما به نتیجه رسیدیم که مستقل پیش برویم.
فراشی بیان کرد: در سال ۱۴۰۰ در ۳۰منطقه عملیات استعدادیابی را با برگزاری پویش‌ها و نشست‌هایی در حوزه کتاب شروع کردیم تا افرادی را که اندک استعدادی هم داشتند، شناسایی و وارد چرخه تولید اثر کنیم. از این مناطق به هفت منطقه رسیدیم و کارگاه‌های داستان‌نویسی را دایر کردیم. سال ۱۴۰۱ هم به هشت منطقه رسیدیم و اولین خروجی‌اش پونه کوهی شد. در سال جدید امیدواریم بتوانیم چهار مجموعه جدید را منتشر کنیم. در نقاط دورافتاده‌ای که رفتیم، استعدادهای فراوانی وجود دارند که برای ادامه کار به ما انگیزه می‌دهند. در سال جدید برنامه این است که هشت منطقه را اضافه کنیم و مناطق را به ۱۵ عدد برسانیم.