نوشتاری درباره ماهیت، مضرات و آمار مصرف سیگار+عکس

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از زومیت، بسیاری از ما به دلایل مختلف با سیگار آشنایی داریم. سیگار در یک تعریف ساده، برگِ بریده‌شده یا خردشده‌ی توتون است که معمولاً در کاغذ نازکی می‌پیچند و از آن برای استنشاق دود توتون استفاده می‌کنند. سیگار کلمه‌ای اسپانیایی است که «سیگارا» تلفظ می‌شود.
 سیگارا، به ‌معنی پیچیده شدن در کاغذ است. در زبان انگلیسی به سیگار، سیگارت می‌گویند که آن‌هم به معنای پیچیده شدن در کاغذ است.  نوع دیگری سیگار وجود دارد که به آن سیگار برگ می‌گویند.در این نوع سیگار، برگ توتون را به‌طور مستقیم و بدون استفاده از کاغذ استفاده می‌کنند. 

سیگار چیست و از چه موادی تشکیل شده است
سیگار ظاهری استوانه‌ای دارد و دارای کاغذی حاوی گیاه تنباکو یا همان توتون است. یک نخ سیگار ترکیبی از قطران (تارت) و هزاران ماده‌ی شیمیایی دیگر مانند هیدروکربن‌ پلی آروماتیک، آمین آروماتیک و ده‌ها ترکیب غیر ارگانیک و سرطان‌زای دیگر است. انواع مختلف مارک‌ سیگار به‌طور متداول توسط کارخانه‌های دخانیات تولید می‌شوند و حاوی انواع موادی شیمیایی مضر هستند. نیکوتین، عنصر اعتیادآور تنباکو است؛ این ماده معمولا به‌صورت سیگار (سیگارهای معمولی)، سیگار برگ، تنباکوی جویدنی و مکیدنی، پودر و توتون پیپ مصرف می‌شود. علت همه‌گیر بودن دود کردن (تدخین) سیگار در مقایسه با تزریق درون رگی، این است که روش دود کردن، نیکوتین را سریع‌تر به مغز می‌رساند؛ بنابراین، تدخین سریع‌ترین و مؤثرترین روش برای تجربه‌ی آثار این ماده است.

 

نیکوتین چندین اثر فیزیکی دارد. این ماده به‌عنوان محرک، ضربان قلب و فشار خون را بالا می‌برد. پارادوکس اینجا است که نیکوتین اثر تسکین‌بخش دارد؛ زیرا به ادعای مصرف‌کننده، از استرس و احساس اضطراب و خشم می‌کاهد. در نظرسنجی‌های کتبی، سیگاری‌ها معمولا با زدن علامت تیک جلوی جملاتی مانند «وقتی ناراحت یا عصبی هستم، سیگار مرا آرام می‌کند» و «سیگار به من آرامش می‌دهد»، آن‌ها را تأیید می‌کنند. اما نیکوتین از اثرات منفی و غیر قابل چشم‌پوشی نیز برخوردار است. افراد سیگاری، زمانی‌که برای مدتی از سیگار دور می‌مانند، بدخلق و بداخلاق می‌شوند و در فاصله‌ی بین دو سیگار یا به هنگام تلاش برای ترک آن، به استرس و تحریک‌پذیری دچار می‌شوند.
این ویژگی‌ها نشان می‌دهند که نیکوتین ماده‌ای است که اعتیاد فیزیکی و روانی به همراه می‌آورد. اولا، نیکوتین باعث آزاد شدن دوپامین در دستگاه مزولیمبیک می‌شود. بعضی از آثار آزاد شدن دوپامین در این منطقه‌ی مغز عبارت‌اند از سرحال شدن، کاهش اشتها و تقویت عملکرد شناختی کلی (باز شدن فکر)؛ یعنی عواقبی که به آثار سایر مواد اعتیادآور، مانند کوکائین، شباهت دارند. ثانیا، اثر آرام‌بخش نیکوتین (به ادعای مصرف‌کننده)، ممکن است صرفا به این دلیل باشد که آثار ناخوشایند پرهیز را از بین می‌برد؛ یعنی فرد تصور می‌کند که سیگار کشیدن احساس خوبی به همراه می‌آورد؛ درحالی‌که سیگار کشیدن، احساسات بد او به علت سیگار نکشیدن در چند ساعت گذشته را از بین می‌برد. در واقع دود کردن سیگار باعث می‌شود افراد سیگاری احساس بد اولیه را از دست بدهند؛ نه اینکه احساس خوبی داشته باشند.
در پژوهش‌های مختلف، افراد سیگاری اعلام کرده‌اند که خلق آن‌ها در ساعات مختلف نوسان پیدا می‌کند. آن‌ها در طول سیگار کشیدن، خلق عادی دارند؛ اما در فاصله‌ی بین سیگارها استرس و تحریک‌پذیری زیادی از خود نشان می‌دهند. سطح استرس افراد سیگاری بلافاصله بعد از سیگار کشیدن، شبیه به سطح استرس افراد غیر سیگاری و در دوره‌های پرهیز یا دوره‌های بین دو سیگار، از سطح استرس افراد غیر سیگاری بیشتر است. به عبارتی، افراد سیگاری تنها باید برای این منظور سیگار بکشند که سطحی از خلق مثبت را تجربه کنند که افراد غیر سیگاری در حالت عادی تجربه می‌کنند. بنابراین تجربه‌ی استرس و تحریک‌پذیری آن‌ها در بین سیگار کشیدن، جزو نشانه‌های پرهیز است که به علت اعتیاد به نیکوتین به وجود می‌آید.

شیوع مصرف نیکوتین
بعد از الکل، نیکوتین دومین ماده‌ای است که بیشترین میزان مصرف در دنیا را دارد. حدود یک‌سوم جمعیت بزرگسال جهان سیگار می‌کشند (منظور از سیگار کشیدن، انواع دخانیات است). طبق آخرین آمار کتاب DSM-5، حدود یک‌پنجم نوجوانان دنیا سیگار می‌کشند. نرخ سیگار کشیدن در کشورهای پیشرفته رو به کاهش است؛ اما در کشورهای رو به توسعه، نرخ سیگار کشیدن سالی ۳.۴ درصد رشد دارد. شواهد نشان می‌دهد حدود پنجاه درصد از کسانی که در نوجوانی سیگار کشیدن را آغاز می‌کنند، ۱۵ تا ۲۰ سال به این کار ادامه می‌دهند. تحقیقات نشان می‌دهد که از سال ۱۹۷۰، مصرف تنباکو در آمریکا به‌تدریج پایین آمده است؛ اما ۲۵ درصد جمعیت آمریکا هنوز به‌طور مرتب سیگار می‌کشند و مصرف تنباکو در سیگاری‌ها، همچنان بیش از حد بالا است. به‌طور متوسط، مردان سیگاری ۱۵ نخ و زنان سیگاری ۱۳ نخ در روز سیگار می‌کشند. وقتی به آثار وخیم دخانیات بر سلامت نگاه می‌کنيم، ارقام بالا بسیار نگران‌کننده به نظر می‌رسند. در نظرسنجی ها، ۶۸ درصد سیگاری‌ها می‌گویند قصد ترک کردن دارند؛ اما ۵۵ درصد آن‌ها حتی یک روز نمی‌توانند بدون سیگار سر کنند. یکی از معیارهای اصلی DSM-5 برای اعتیاد به مواد، تلاش‌های مکرر و ناموفق در جهت ترک مصرف آن‌ها است.

اختلال مصرف تنباکو
وقتی نیکوتین برای اولین ‌بار مصرف می‌شود، حالت تهوع و سرگیجه ایجاد می‌کند. همچنین صبح زود و ناشتا سیگار کشیدن، اثر شدید‌تری دارد،؛ اما با ادامه‌ی مصرف تنباکو، سطحی از تحمل در بدن ایجاد و اثر نیکوتین به‌تدریج ضعیف‌ می‌شود. خودداری از مصرف نیکوتین یا نرسیدن آن به بدن، باعث بروز سندروم پرهیز می‌شود. سندروم پرهیز از تنباکو، عبارت است از غم، اندوه، بی‌خوابی، تحریک‌پذیری، دلسردی، خشم، اضطراب، ناتوانی در تمرکز حواس، بی‌قراری و بی‌حوصلگی، کاهش ضربان قلب، افزایش اشتها و افزایش وزن. سیگاری‌های بسیار وابسته، در عرض چند ساعت بعد از پرهیز ارادی یا پرهیز اجباری (مثلا پرواز با هواپیما) این نشانه‌ها را بروز می‌دهند.
تخمین زده می‌شود که حدود ۸۰ تا ۹۰ سیگاری‌ها، معیار اختلال مصرف تنباکو دارند. افراد مبتلا به اختلال مصرف تنباکو، معمولا مقادیری بیشتر از آنچه از اول در نظر داشتند یا به مدت طولانی‌تری از آنچه تصور می‌کردند، سیگار می‌کشند. آن‌ها همیشه آرزو دارند یا چند بار تلاش نافرجام داشته‌اند که سیگار را ترک کنند. آن‌ها برای خرید تنباکو، استفاده از آن یا از بین‌ بردن عوارض آن وقت و انرژی زیادی صرف می‌کنند. مصرف مداوم تنباکو در آن‌ها، باعث می‌شود به وظایف شغلی، تحصیلی یا خانگی خود خوب نرسند. این ویژگی‌، با چند ویژگی اضافه رابطه دارد، از جمله:
. دشوارتر بودن ترک سیگار

. سیگار کشیدن با فاصله‌ی بسیار کمی پس از بیدار شدن از خواب

. سیگار کشیدن به هنگام بیماری

. ناتوانی در خودداری از سیگار کشیدن

. بیشتر مواقع پیش از ظهر سیگار کشیدن، نه بعداز‌ظهر
اختلال مصرف تنباکو با سایر انواع اختلالات روانی همزمانی دارد. طبق آمار ‌DSM-5، تخمین زده می‌شود که ۵۵ تا ۹۰ درصد سیگاری‌ها به سایر اختلالات روانی نیز مبتلا هستند؛ این رقم در کل جمعیت ۲۵ تا ۳۰ درصد است.

 

معیارهای DSM برای اختلال مصرف تنباکو
فرد الگویی از مصرف دخانیات دارد که هم مشکل‌زا است و هم از لحاظ بالینی به نابسامانی یا رنج شدید منجر می‌شود. رنج شخصی یا نقص عملکردی آنقدر شدید می‌شود که به توجه بالینی نیاز است.
. فرد معمولا مقدار بیشتر یا به مدت طولانی‌تر از آنچه از اول در نظر داشته است، تنباکو مصرف می‌کند.

. فرد به‌طور تمام وقت آرزو دارد از مقدار دخانیات مصرفی کم کند یا مصرف دخانیات را تحت کنترل درآورد یا چند بار برای این  کار تلاش کرده اما موفق نشده است.

. فرد برای به دست آوردن دخانیات، مصرف آن یا از بین ‌بردن آثار بعد از مصرف آن وقت بسیار زیادی صرف می‌کند.

. فرد به‌شدت هوس مصرف تنباکو می‌کند.

. مصرف مکرر دخانیات باعث می‌شود تا فرد نتواند به وظایف خود در محل کار، مدرسه (دانشگاه) یا خانه عمل کند؛ مثلا  به‌طور دائم میز خود در محل کار را ترک می‌کند تا سیگار بکشد.

. با وجود مشکلات اجتماعی یا میان‌فردی مستمر و مکررج که در اثر نیکوتین به وجود می‌آیند یا به علت مصرف آن وخیم‌تر  می‌شوند، فرد به استعمال دخانیات ادامه می‌دهد.

. به علت مصرف دخانیات، فعالیت‌های اجتماعی، شغلی یا تفریحی خود را رها می‌کند یا از مقدار آن‌ها می‌کاهد.

. به‌طور مکرر در موقعیت‌هایی دخانیات مصرف می‌کند که از لحاظ فیزیکی می‌توانند به عواقب خطرناکی منجر شوند؛مثلا  سیگار کشیدن در رختخواب.

. فرد با اینکه می‌داند یک مشکل فیزیکی یا روانی دائمی دارد و این مشکل به علت مصرف دخانیات به وجود آمده یا  وخیم‌تر شده است، به استعمال آن‌ ادامه می‌دهد.

. در فرد سندروم تحمل به وجود آمده است. این موضوع را یکی يا هر دو مورد زیر نشان می‌دهد:

  یک) برای رسيدن به تخدیر یا لذت مطلوب، به مقادیر بسیار بیشتر دخانیات نیاز دارد.
  دو) استفاده‌ی مستمر از یک مقدار معین و همیشگی دخانیات تأثیر بسیار کمتری دارد.

. در فرد سندروم پرهیز به وجود آمده است؛ این موضوع را یکی از دو مورد زیر نشان می‌دهد:

 

  یک) فرد معیار ویژه‌ی سندروم پرهیز از تنباکو دارد.
  دو) برای اجتناب از نشانه‌های سندروم پرهیز از تنباکو، دخانیات مصرف می‌کند.

شیوع مصرف تنباکو
سیگار، رایج‌ترین محصول مشتق از تنباکو و ۹۰ درصد مصرف تنباکو به‌صورت سیگار است. در آمریکا، ۵۷ درصد افراد بزرگسال هرگز سیگاری نبوده‌اند، ۲۲ درصد قبلا سیگاری بوده‌اند و ۲۱ درصد در حال حاضر سیگاری هستند. حدود ۲۰ درصد افرادی که در حال حاضر سیگاری هستند، هر روز آن را مصرف نمی‌کنند (فقط یک درصد هر روز سیگار می‌کشند). نرخ شیوع مصرف تنباکوی بدون دود، کمتر از پنج درصد و نرخ شیوع مصرف تنباکو در مردان بسیار بیشتر از زنان است. تفاوت در کشورهای پیشرفته این است که مردان زودتر از زنان مصرف تنباکو را آغاز می‌کنند.

 

چرا مردم سیگار می کشند
چرا تعداد بسیاری از مردم، ماده‌ای خطرناک به نام تنباکو (یا نیکوتین موجود در آن) را مصرف می‌کنند؟ برای پاسخ دادن به این سؤال باید ببینیم چرا مردم درحالی‌که از پیامدهای منفی سیگار آگاه هستند، به کشیدن آن روی می‌آورند، به آن ادامه می‌دهند و ترک سیگار برایشان دشوار است. اکثر سیگاری‌ها مصرف دخانیات را از کودکی یا از اوایل نوجوانی آغار می‌کنند و سن آغاز سیگار کشیدن، مخصوصا در زنان، در حال كاهش است. کودکان و نوجوانان برای آغاز سیگار کشیدن، انگیزه‌های اجتماعی دارند؛ ولی به‌ندرت از طرف دیگران اجبار یا ترغیب می‌شوند.
در اکثر موارد، نوجوانان به این علت سیگار می‌کشند که با هنجار گروه سازگار شوند؛ یعنی بتوانند خود را بیشتر به سایر افراد گروه شبیه کنند و به همین دلیل، رفتارهایی انجام می‌دهند که در گروه وجود دارد؛ از جمله سیگار کشیدن. بنابراین سیگار کشیدن از جانب گروه‌هایی که ویژگی اصلی آن‌ها سیگار کشیدن است، تأیید می‌شود و اعضای جدید گروه سیگار کشیدن را شروع می‌کنند تا خود را عضو مورد قبول گروه نشان دهند. مبادله‌ی سیگار و تعارف کردن آن، پیوند اعضا در گروه‌های نوجوانان را نشان می‌دهد و سیگار کشیدن برای تحکیم دوستی‌ها و نشان دادن تعهد به گروه لازم است.
به نظر می‌رسد سیگار کشیدن، صرفا یک رفتار ساده برای ایجاد تغییر در حالت فیزیکی و روانی نیست؛ بلکه یک کاربرد اجتماعی پیچیده، به‌ویژه در اوايل رشد اجتماعی دارد. یک عامل مهم دیگر که باعث می‌شود نوجوانان سیگار بکشند، تبلیغات است. بسیاری از کشورها تبلیغ آشکار سیگار را ممنوع کرده‌اند؛ اما شركت‌های تنباکو هنوز به‌صورت تلویحی و با حمایت کردن فعالیت‌های اجتماعی بزرگی مانند کنسرت‌ها یا مسابقات اتومبیل‌رانی، سیگار را تبلیغ می‌کنند. در بسیاری از کشورهای رو به توسعه، تبلیغ آشکار سیگار همچنان ممنوع نشده است. بعضی مطالعات نشان می‌دهند که تبلیغات باعث آگاه شدن کودکان از پدیده‌ای به نام سیگار کشیدن می‌شود و آن‌ها را به این عمل تشویق می‌کند تا آن را انجام بدهند. در کشورهایی که تبلیغ سیگار به‌طور نیمه‌کامل ممنوع شده است، دیدن سیگار در قفسه‌ی مغازه‌ها و تصاویر افراد مشهور و غیر مشهور در حال سیگار کشیدن در مجلات، فیلم‌ها و تلویزیون، باعث افزایش سیگار کشیدن نوجوانان می‌شود.
کدام عامل باعث می‌شود کسانی که سیگار کشیدن را آغاز کرده‌اند، با آگاهی از عواقب وخیم آن، باز هم به آن ادامه دهند؟ برخی نظریه‌پردازان اعتقاد دارند که سیگار كشيدن یک عادت اکتسابی (آموختنی) است که تعدادی پیامد تقویت‌کننده یا پاداش‌دهنده باعث تداوم آن می‌شود. آن‌ها عقیده دارند که ویژگی‌های نیکوتین - که در دستگاه عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند - باعث می‌شوند افراد سیگاری از پیامدهای این تأثیر فایده ببرند؛ زيرا در نتيجه‌ی این عمل، تمرکز حواس افزایش پیدا می‌کند و عملکرد شناختی فرد بهتر می‌شود. این پیامدها نوعی محرک تقویت‌کننده هستند که باعث تقویت عادت سیگار کشیدن می‌شوند؛ اما در مقابل خطرات جدی و خطرناک، پاداش‌های سیگار بسیار ضعیف هستند.
اخیرا نظریه‌های مربوط به تداوم سیگار کشیدن، به آثار آن در کاهش استرس به‌عنوان عوامل تقویت‌كننده‌ی احتمالی، توجه می‌کنند؛ اما نیکوتین به‌طور طبیعی کاهش‌دهنده‌ی استرس نیست: بلکه همان‌طور که قبلا بیان کردیم، محرک دستگاه عصبی مرکزی است. پس چرا سیگاری‌ها می‌گویند بعد از دود کردن سیگار آرامش بیشتری احساس می‌کنند؟ روان‌شناسان بالینی عقیده دارند که مدتی پس از آخرین سیگار، نشانه‌های سندروم پرهیز به‌تدریج ظاهر می‌شوند و فرد سیگاری، به طرز فزاینده‌ای حالت عصبی و تحریک‌پذیر پیدا می‌کند و نمی‌تواند تمرکز حواس داشته باشد. در این هنگام، روشن کردن سیگار باعث احساس آرامش، لذت و تمرکز بیشتر حواس می‌شود؛ زیرا سطح نیکوتین بالا می‌رود و عملکرد فیزیولوژیک عادی دوباره برقرار خواهد شد.
بعضی افراد سیگار می‌کشند تا چای بنوشند و چای می‌نوشند تا سیگار بکشند. شاید تصور کنید این جمله شبیه یک شوخی ساده است؛ اما این‌طور نیست. تحقیقات نشان ‌می‌دهند که نیکوتین می‌تواند خصوصیات لذت‌بخش کافئین را افزایش دهد و کافئین می‌تواند باعث افزایش خصوصیات لذت‌بخش نیکوتین شود. طبق این تحقیقات، نیکوتین و کافئین تحمل یکدیگر را بالا می‌برند (تحمل متقابل). به عبارتی، نیکوتین می‌تواند تحمل فرد برای آثار لذت‌بخش کافئین را افزایش دهد و کافئین همین کار را با آثار لذت‌بخش نیکوتین انجام می‌دهد. به این ترتیب، فرد برای اینکه آثار لذت‌بخش آن‌ها را حفظ کند، مجبور است مصرف هر دو را افزایش بدهد. در مورد الکل و نیکوتین نیز همینطور است. تخمین زده می‌شود که حدود هشتاد تا هشتاد و پنج درصد مصرف‌کنندگان الکل، سیگاری هستند.

 

معیارهای DSM-5 برای سندروم پرهیز از تنباکو
A. فرد هر روز و حداقل به مدت چند هفته تنباکو مصرف کرده است.
B. فرد مصرف دخانیات را ناگهان متوقف می‌کند یا ناگهان از مقدار مصرف می‌کاهد و در عرض ۲۴ ساعت بعد از این کار، چهار مورد از علائم زیر به وجود می‌آید.
. تحریک‌پذیری، تحریک اعصاب یا خشم

. اضطراب

. مشکل در متمرکز کردن حواس

. افزایش اشتها

. بی‌قراری

. مود یا خلق افسرده

. بی‌خوابی
C. علائم یا نشانه‌های معیار B، باعث نابسامانی شدید در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه‌های مهم زندگی می‌شوند.
D. علایم یا نشانه‌ها را نمی‌توان به یک عارضه‌ی پزشکی دیگر نسبت داد و یک اختلال روانی دیگر از جمله مسومیت یا پرهیز از یک ماده‌ی دیگر، توضیح بهتری برای آن‌ها نیست.

شیوع سندروم پرهیز از تنباکو
حدود ۵۰ درصد از مصرف‌کنندگان تنباکو، اگر به مدت ۲ روز یا بیشتر سیگار نکشند، نشانه‌هایی خواهند داشت که معیارهای سندروم پرهیز از تنباکو را برآورده می‌سازند. رایج‌ترین علایم و نشانه‌ها عبارت‌اند از اضطراب، تحریک‌پذیری، دشواری در تمرکز حواس، افسردگی (مود افسرده) و بی‌خوابی (اینسومنیا) که از همه کمتر رواج دارد. تغییر و تعدیل خلق، بخش مهمی از اعتیاد به نیکوتین است و کشیدن سیگار می‌تواند واکنش شرطی در مقابل هر نوع استرس، نه فقط استرس ناشی از سندروم پرهیز باشد. این نظریهتوضیح می‌دهد که چرا سیگار کشیدن به اعتیاد تبدیل می‌شود و  چرا آزاد شدن از استرس و خلق منفی در تداوم سیگار کشیدن نقشی این‌چنین مهم دارد. برای مثال، در اكثر مواقع به هنگام تلاش برای ترک سیگار، با پیش آمدن رویدادهای استرس‌آور جدید، استعمال دخانیات مجددا آغاز می‌شود.
اعتیاد به نیکوتین با تعدادی تجربه‌های ناگوار کودکی و افسردگی در نوجوانان ارتباط دارد. علاوه بر این، افراد افسرده یا مضطرب سریع‌تر از دیگران به نیکوتین معتاد می‌شوند. باید به یاد داشته باشیم که باورهای غلط در مورد خاصیت استرس‌زدایی نیکوتین، گول‌زننده است. همان‌طور که پیش از این گفته شد، بلافاصله پس از سیگار کشیدن، سطح استرس افراد سیگاری به سطح استرس افراد غیر سیگاری شبیه می‌شود. بنابراین افراد سیگاری صرفا برای رسیدن به سطح عادی خلق باید سیگار بکشند. همچنین مطالعات نشان داده است که سیگار کشیدن در هجده سالگی، خطر ابتلا به افسردگی یا اضطراب در بزرگسالی را بیشتر می‌کند؛ بنابراین می‌توان گفت آثار سیگار کشیدن فقط به تسکین استرس محدود نمی‌شود.

هزینه های مصرف دخانیات
مانند اکثر مواد اعتیادآور، ضرر اصلی اعتیاد به نیکوتین، به خطر انداختن سلامت فیزیکی است. سیگار کشیدن تنها علت و قابل پیشگیری‌ترین علت بیماری‌های فیزیکی و مرگ زودرس در جهان (آمار ۲۰۱۲ سازمان بهداشت جهانی) و عامل بیماری قلبی، سکته‌ی مغزی، سرطان ریه، سرطان حنجره، مری، دهان، مثانه، دهانه‌ی رحم، لوزالمعده و کلیه‌ها است. تخمین زده می‌شود که در فاصله‌ی سال‌های ۱۹۵۰ تا ۲۰۱۰، ۷۲ میلیون نفر از مردم جهان به علت بیماری‌های ناشی از نیکوتین فوت کرده‌اند. همچنین تخمین زده می‌شود که پنجاه درصد از نوجوانانی که اکنون سیگار می‌کشند، در صورت ادامه‌ی مصرف، به علت بیماری‌های ناشی از تنباکو خواهند مرد و به‌طور متوسط، ۲۱ سال از زندگی خود را از دست خواهند داد. هزینه‌ی اقتصادی مشکلات سلامتی ناشی از مصرف تنباکو وحشتناک است. سالانه پنجاه میلیارد دلار برای درمان بیماری‌های ناشی از دخانیات در آمریکا مصرف می‌شود و ۴۷ میلیارد دلار به علت از دست دادن حقوق، درآمد و عدم بازدهی زیان وارد می‌شود.
خطرات سلامت مربوط به سیگار کشیدن، تنها افراد سیگاری را شامل نمی‌شود. در دود حاصل از سیگار هزاران ماده‌ی شیمیایی وجود دارد که در صورت استنشاق، آثار زیان‌آور و مسموم‌کننده خواهند داشت. به دودی که از ته سیگار بیرون می‌آید، دود دست دوم یا دود سیگار محیطی می‌گویند و کل این فرایند را تدخین یا سیگار کشیدن منفعلانه و غیرفعال می‌نامند.
تراکم آمونیاک، مونوکسید کربن، نیکوتین و قطران در این دود، بیشتر از دودی است که فرد سیگاری به داخل ریه‌ی خود می‌فرستند. دود دست دوم برای کسانی که با سیگاری‌‌ها در یک مکان زندگی می‌کنند، بسیار خطرناک است. تنها ۳۰ دقیقه قرار گرفتن در معرض دود دست دوم کافی است تا از جریان خون به قلب کاسته شود. احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی در کسانی که با افراد سیگاری زندگی می‌کنند، ۲۵ درصد بیشتر از دیگران است. دود سیگار برای سلامت نوزادان و خردسالان خطری عمده است و باعث افزایش عفونت‌های ریوی و حملات آسم می‌شود. در بریتانیا تخمین زده می‌شود که هر روز دو نفر به علت دود دست دوم افراد سیگاری می میرند. دود دست دوم، در خانه باعث مرگ سالانه ۲۷۰۰ نفر ۲۰ تا ۶۴ ساله و ۸۰۰۰ نفر بالای ۶۵ ساله می‌شود.

 

سیگار، سومین صنعت سودآور در جهان
حدود صد میلیون نفر در جهان به كسب‌وكار در صنعت دخانیات مشغول هستند. براساس آمار ارائه‌شده، سالانه ۵۶۰۰ میلیارد نخ سیگار در دنیا مصرف می‌شود كه گردش مالی معادل ۳۳۰ میلیارد دلار در سال به خود اختصاص می‌دهد. سیگار سومین صنعت سودآور در جهان بعد از نفت خام و داروسازی است. سود حاصل از فروش سیگار به اندازه‌ای سرشار است که دولت‌ها حاضر به کاهش فروش سیگار در کشورهای دیگر و در کشور خودشان نیستند. آخرین آمارهای دریافتی حاکی از این است که از ۱۰۰ میلیون نفر شاغل در صنعت تنباکو، فقط ۱٫۲ میلیون نفر در بخش تولید کار می‌کنند و ۴۰ میلیون نفر در پرورش و رشد برگ‌های تنباکو، بیش از ۲۰ میلیون نفر در صنعت کارهای خانگی از قبیل بسته‌بندی سیگار با دست (در هندوستان و اندونزی) مشغول هستند. باقی افراد در روند مراحل تولید تنباکو تا مرحله‌ی توزیع، فروش و فراهم شدن نهایی آن برای استفاده کار می‌کنند.
اشتغال قابل ملاحظه‌ای در سازمان مبارزه با مصرف تنباکو وجود دارد. بر اساس گزارش‌ها، تولید سالانه‌ی تنباکو در جهان، حدود ۶ میلیون تن و محصول ۱۲۰ کشور جهان و ۸۰ درصد این تولید حاصل از کشورهای در حال توسعه است. در میان این کشورها، ۷ درصد محصول تنباکو متعلق به ۶ کشور برزیل، چین، هند، اندونزی، ایالات متحده و زیمبابوه است. بیشترین سرانه‌ی مصرف سیگار در دنیا به کشور روسیه با ۲۵۰۰ نخ سیگار و کمترین مصرف سیگار به کشورهای افغانستان، پاکستان و هندوستان با کمتر از ۵۰۰ نخ سیگار تعلق دارد. مصرف سالانه‌ی سیگار در جهان به ۵۶۰۰ میلیارد نخ می‌رسد.  چین بزرگ‌ترین تولیدکننده سیگار جهان محسوب می‌شود که سالانه ۲۲۵۰ میلیارد نخ سیگار تولید می‌کند و در واقع ۴۳ درصد تولید سیگار جهان به این کشور تعلق دارد. مصرف سالانه‌ی سیگار در چین ۳۸ درصد مصرف سیگار در جهان است.