رفتار نوجوانان تحت تاثیر عوامل بیرونی است

سید یعقوب موسوی جامعه شناس به مناسب روز «نوجوان» در گفت و گو با جام جم انلاین بیان کرد: تحولاتی در نگاه و مطالعه بر روی نسل های مختلف جمعیت در 5 دهه اخیر صورت گرفت و اتفاقی افتاده که درگذشته کمتر آن را شاهد بودیم و آن هم طبقه بندی جمعیت بر اساس سنوات دقیق سنی است. شاید در چند دهه اخیر جوانان بیشتر محور مطالعات اجتماعی بوده اند ، این مطالعات موضوعاتی همانند جامعه شناسی، رفتارشناسی، روان شناسی و ... را در بر می گرفت. هنوز هم نوجوانان محور مهم مطالعات و برنامه ریزی های مختلف هستند.

وی افزود: مطالعه بر روی این رده سنی در واقع بر اساس آینده گری از لحاظ سلامت و توسعه اجتماعی است. اما یک تغییر مهم در دهه اخیر به وجود آمده و آن تمرکز و توجه کافی بر روی نسل ها بر اساس طبقه بندی سنی بیشتر شده است. اکنون رده سنی کودک و نوجوان بیشتر از هر زمان دیگری محور محسوب می شوند.

این جامعه شناس خاطرنشان کرد: در طبقه بندی های سنی کودک، نوجوان، جوان، میانسال، سالمند و پیرسالان حضور دارند. هر چقدر زمان بیشتر بگذرد بر اساس مباحث مختلف اجتماعی این طبقه بندی ها ریزتر می شوند و در واقع بیشتر بر روی وضعیت سنی تمرکز صورت می گیرد.

به گفته موسوی، دوره نوجوانی خود به سه قسمت نوجوان پایه، نوجوان میانه و نوجوان مشرف به جوانی تقسیم می شود. در واقع در بررسی های فنی، حرفه ای و جزئی تر هر رده سنی خود به قسمت های مختلف طبقه بندی می شود.

وی تاکید کرد: نوجوانی مشرف به جوانی در واقع یک رده سنی محسوب می شود که شاید فرد دیگر جوان است اما بر اساس مطالبات اجتماعی هنوز در فضای نوجوانی سیر می کند. اکنون بحثی که یکی از موضوعات آسیب شناسی جمعیت به شمار می رود این است، کسانی که هنوز سن شان از نوجوانی خارج نشده وارد فضای جوانی شده اند.

این استاد دانشگاه متذکر شد: تعیین سن نوجوانی پایه، میانه و رو به جوانی بین جمعیت شناسان محل بحث است. معمولا از دوره دبیرستان (پایه های هفتم ، هشتم و نهم )دوره مشرف به جوانی محسوب می شود. البته این رده سنی از لحاظ مناطق و شرایط مختلف تفاوت هایی در جوامع مختلف دارد. بافت اجتماعی و فرهنگی در این میان بسیار پویا است. به صورت نسبی 14 یا 15 سالگی پایان دوره نوجوانی محسوب می شود و آن هم معلول به پیدایش شرایط جدید مجازی و الکترونیکی و ارتباطی و پویایی روابط عمومی و اجتماعی است.

موسوی اظهار داشت: نوجوانان گذشته در شرایط کمای اجتماعی به سر می بردند، آنها آیتم های زنده اجتماعی را دستگیرشان نمی شد و حتی تمایلات جنسی آنها و سایر روابط اجتماعی شان خفته و دارای مشکل بود بدین معنا که به مرز آگاهی محرک اجتماعی نمی‌رسیدند.

به گفته وی ، اما اکنون به دلیل تحولات اجتماعی همانند نقش پررنگ شبکه های اجتماعی و ورود تلفن همراه ، رفتارهای نوجوانان کامل تغییر پیدا کرده و متفاوت شده است . نه تنها جامعه ما که کلیه جوامع توسعه یافته و توسعه نیافته چنین مشکلی را دارند.

این جامعه شناس در ادامه افزود: در حال حاضر مشاوره دادن به نوجوان، کنترل رفتاری او ، اهمیت جنبه روان شناسی درباره این رده سنی به یک بخش زنده در مطالعات اجتماعی تبدیل شده است. نوجوانان در بستری از تحولات قرار دارند که اگر مدیریت نشوند بسیاری از امیدها و آرزوهای یک جامعه از بین می رود چرا که توسعه اجتماعی ملی و جمعیتی ما مدیون برخورداری از نسل سالم است.

به گفته وی، امروزه مشخص شده است که سیاست گذاری بر جمعیت جوان بالنده و فعال پیامد وضعیت نوجوانی و حتی کودکی است .

موسوی ادامه داد: نوجوان به دلیل سیالی و آسیب پذیری در برابر تغییرات مورد تمرکز برنامه ریزی ها قرار دارد. هر جوان معلول دوره نوجوانی خود است. در گذشته فاصله بزرگی بین نوجوانی و جوانی وجود داشت، در واقع رده سنی نوجوان «شرایط پنهان» محسوب می‌شد. اما امروز دیگر اینگونه نیست؛ امروز نوجوانان هوشیار هستند و گیرنده های محیطی متفاوت و فعالی دارند.

این جامعه شناس گفت: آسیب پذیری نوجوان را بیشتر از یک جوان دانست و گفت: تحقیقات دانشگاه الزهرا نشان داده است که نوجوان بیشتر متاثر از روابط بیرونی (دوستان و ...) است تا خانواده. نوجوان امروز بیشتر از آنکه تمکین از الگوها و ارزش های والدین خود کند کنجکاوانه به دنبال یاد گرفتن از محیط های بیرونی هستند. محیط ثانویه بسیار موثرتر روی نوجوان عمل می کند، خانواده مسئولیت سنگینی در مراقبت های فکری ، ارزشی و ... دارد. این مراقبت ها به معنای سرکوب نیست و باید به معنای ایجاد فرصت ها باشد.

خانواده ها باید عناصر ارزشمند را در نوجوان تقویت کنند. مربیان و معلمان مدارس نیز مسئولیت های بزرگی را در قبال این رده سنی باید دارند .

به گفته این استاد دانشگاه، برای تقویت نوجوان ابعاد مختلفی وجود دارد. مسئولان و خانواده ها باید به نظام تربیتی در دوره نوجوانی اهتمام بورزند. والدین نیز باید از ظرفیت و تعامل بالایی در قبال نوجوانانشان برخوردار باشند.

وی تاکید کرد: در بسیاری از موارد مشاهده شده است که خانواده ها مدارای کافی با فرزند خود را ندارند و سیستم تربیتی آنها یا تشویقی محض است و یا تسلیمی؛ در صورتی که این شیوه ها اکنون مردود شناخته شده است چرا که دیگر نمی توان در تقابل با یک نوجوان صفر و صد عمل کرد. به عبارتی ساه تر، نه سخت گیری مطلق پاسخگوی تربیت است و نه شیوه های کاملا آزاد.

موسوی اظهار داشت: شیوه ای که در قبال نوجوان باید به کار گرفته شود بینابین است. در این شیوه هم قهر وجود دارد و هم آشتی. هم برخورد سخت گیرانه است و هم دوستانه. نباید نوجوان را به طور کامل به حال خود رها کرد، آزاد گذاشتن مطلق آنها نیز توصیه نمی شود. کنترل های سفت و سخت نیز پذیرفته شده نیست.

این جامعه شناس در پایان گفت: خانواده های شهری بیشتر با انواع گرفتارها روبرو هستند و باید مدارای بیشتری با نوجوان خود داشته باشند. والدین باید نوجوان را جدی بگیرند چرا که وقتی به سن جوانی برسند دیگر شخصیت آنان شکل گرفته و از دست پدر و مادر خارج است. نوجوانی سن بسیار مهمی است چون فرد جامعه پذیری دارد و متاثر از ارزش ها و الگوهای رفتاری در جامعه است بنابراین سن بسیار مهم و سخت تری محسوب می شود.