شهراد بانکی؛ از تماشاگر پشت شیشه تا صدای ماندگار دوبله
در روزهای دوره راهنمایی،شهراد بانکی همراه گروه سرود مدرسه به شبکه دو رفت؛ قراربود سرودی اجرا وضبط شود.تا آماده شدن استودیو، قدم‌هایش به انبار عروسک‌ها کشیده شد؛ انباری پر از خاطرات رنگی کودکی. کمی بعد از آنجا بیرون آمد و صدای آشنای برنامه‌های کودک را درراهرو دنبال کردتا به استودیوی دوبلاژ شبکه دو رسید.
او در چارچوب در ایستاد و چشم به مانیتور دوخت؛ همان لحظه کارتون «فردی، مورچه سیاه» که آن روزها از تلویزیون پخش می‌شد، روی صفحه بود. کنجکاوی‌اش باعث شد روی پنجه پا بلند شود و از قاب شیشه‌ای، آدم‌بزرگ‌هایی را ببیند که پشت میزی نشسته بودند و تمام آن صداهای جذاب و خاطره‌انگیز از حنجره‌شان بیرون می‌آمد. در همان لحظه، داوود نماینده از اتاق بیرون آمد، با لبخند دستی به سرش کشید و گذشت. آن روز، شهراد بانکی حتی در خیال هم نمی‌دید که چند سال بعد، خودش پشت همان قاب شیشه‌ای و همان میز و میکروفن بنشیند و بیش از ۲۱ سال از عمرش را در کنار همان اساتید و بزرگان صدا بگذراند و از بودن در میان‌شان لذت ببرد.
آغاز مسیر حرفه‌ای
شهراد بانکی متولد۱۱تیر۱۳۵۸ است. فعالیت خود را از سال۱۳۷۲ در تلویزیون وسپس سینما آغاز کرد؛ ازحضور در پشت صحنه برنامه «جنگ آفتاب» تا گذراندن دوره تصویربرداری انجمن سینمای جوان با درجه عالی. او درپشت صحنه «خاله‌قورباغه» و فیلم «پسر مریم» به کارگردانی حمید جبلی حضور داشت،دستیار مرحوم رضا ژیان شد. او که از اعضای انجمن عکاسان سینمای ایران نیز هست در عکاسی فیلم‌های بلند، کوتاه سینمایی و سریال‌های تلویزیونی نیز فعالیت داشت. فیلم‌هایی چون «باباعزیز» (محصول مشترک ایران و فرانسه) و «محفل ایکس» بخشی از این تجربیات او بود.
ورودش به دوبله در اوایل دهه ۸۰ رقم خورد؛ روزی که از صحنه فیلمبرداری با مالک سراج به استودیوی دوبلاژ جام‌جم رفت و درخواست تست گویندگی خود را ثبت کرد. پس از دو سال پیگیری مداوم و آزمون‌های متعدد در حضور استادان محمود قنبری، غلامعلی افشاریه و ناصر طهماسب، از میان هزاران متقاضی به جمع محدود پذیرفته‌شدگان پیوست؛ گروهی که تنها هفت نفر از آن ماندگار شد.
اولین جمله، اولین نفس روی میکروفن
بانکی درباره اولین تجربه‌هایش در دوبله گفت: اولین جمله‌ای که در دوبله گفتم، در دوران کارآموزی فیلم «شجاع‌دل» بود که با مدیریت استاد محمود قنبری در شبکه دو انجام شد. در آنجا به جای یک سرباز فقط یک جمله کوتاه گفتم.
وی افزود: اولین کار حرفه‌ای‌ام پس از دوره کارآموزی، سریال عربی «محله المزار» به مدیریت زنده‌یاد بانو شهلا ناظریان بود. از شانس خوب من، مردی که در قسمت اول فقط سه خط دیالوگ داشت، در قسمت‌های بعد به یکی از کاراکترهای اصلی و پرحرف تبدیل شد. این کار را در کنار بزرگان دوبله مانند حسین عرفانی و پرویز ربیعی انجام دادم.
بانکی درباره تجربه‌ای چالش‌برانگیز اضافه کرد: چند روز بعد، استاد ناهید امیریان در فیلم «سرگذشت املی پولن» نقشی به من داد به نام لوسین، پسری کمی غیرعادی که در همان سکانس اول چهار صفحه دیالوگ داشت و باید با سرعت، هیجان زیاد و بدون تپق اجرا می‌شد. خانم امیریان خیلی جدی گفت اگر این را درست و بدون تپق بگویم، در دوبله می‌مانم.
او ادامه داد: بعد از یک بار تمرین، استاد اکبر منانی که برای اولین بار او را ملاقات می‌کردم، گفتند ضبط کنیم. وقتی کل آن سکانس را بدون تپق گفتم و ضبط شد، استاد منانی تشویقم کرد و برای یکی از نقش‌های سریال «جنگل شروود» که چند روز بعد شروع می‌شد، من را دعوت کرد.
بانکی تاکید کرد: همان چند روز اول، شروع خوبی بود برای یک مسیر طولانی اما لذت‌بخش.
سبک و تأثیرپذیری
وقتی از او پرسیدم کدام دوبلور پیشکسوت را به خود نزدیک‌تر می‌دانست، پاسخ داد: «نسل اول و دوم دوبله پیشگامانی بودند که بدون هیچ الگوی قبلی این هنر راساختند.ما نسل‌های بعدی، خواه‌ناخواه تحت‌تأثیر آنها بودیم. با این حال، همیشه سعی کردم خودم باشم تا وقتی کارم را می‌شنوند، یاد من بیفتند، نه کسی دیگر.» بسیاری از بزرگان دوبلاژ ایران علاوه‌بر هنرگویندگی در نظم، دلسوزی و شرافت کاری، الگوی نسل‌های بعد هستند.
دوبله؛ بخشی از حافظه جمعی
بانکی گفت: «دوبله نقشی جدایی‌ناپذیر در خاطرات جمعی دارد، همگی کاراکترهایی در ذهن داریم که ما را به روزها و لحظات تلخ و شیرین، دور و نزدیک می‌برند؛ به عزیزانی که شاید هنگام دیدن آن فیلم‌ها کنار ما بودند و همه اینها با صدای گوینده‌شان در خاطر ما ثبت شده و از هم جدا نبودند.
وی ادامه داد: مثلا لوک خوش‌شانس را با صدای آقای والی‌زاده به‌یاد می‌آوریم، پدر پسر شجاع و پت پستچی را با صدای آقای ربیعی، آلن دلون برای ما با صدای استاد خسروشاهی زنده می‌شد و صدای استاد رسول‌زاده یعنی عمر مختار و پدرسالار...
بانکی تأکید کرد: این صداها بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما شده و از خاطرات‌مان جدا نیستند.
نوآوری و تجربه‌های خلاقانه
به گفته بانکی، دوبله نیازمند حنجره منعطفه و تیپ‌سازی و تغییر صدا را نیز در جای خود می‌طلبد اما با هدف نزدیک شدن به صدای اصلی. در برخی موارد هم صداسازی با حنجره ممکن نیست و افکت‌های لازم در صداگذاری اضافه می‌شود.
اگر به گذشته بازگردد...
او ادامه داد: اگر به آن روزها برگردم، بیشتر در استودیو می‌مانم، با دقت بیشتری به گویندگی و ظرافت کار بزرگان دقت می‌کنم و البته عکس‌ها و فیلم‌های بیشتری از آن لحظات ثبت می‌کنم.
بانکی این روزها مشغول دوبله آثاری چون سریال «گل شب‌بو» به مدیریت سعید شیخ‌زاده، «موسولینی» به مدیریت شراره حضرتی، «در جست‌وجوی راز پنهان» به مدیریت بهروز علی‌محمدی و انیمیشن «پرده‌داران کعبه» به مدیریت حسین خدادادبیگی است.
او که همچنین در دوره‌های مختلف عضو هیات‌مدیره انجمن گویندگان بوده و هست، از حضور فرشید شکیبا در مدیریت واحد دوبلاژ سیما و تلاش‌هایش برای حل مشکلات گویندگان ابراز خرسندی کرد و گفت: هرچند با نقطه مطلوب فاصله داریم اما امیدوارم با حل سریع‌تر این مشکلات شرایط برای حضور و ماندگاری گویندگان حال حاضر و نیز استعدادهای تازه هموارتر شود.
آغاز مسیر حرفه‌ای
شهراد بانکی متولد۱۱تیر۱۳۵۸ است. فعالیت خود را از سال۱۳۷۲ در تلویزیون وسپس سینما آغاز کرد؛ ازحضور در پشت صحنه برنامه «جنگ آفتاب» تا گذراندن دوره تصویربرداری انجمن سینمای جوان با درجه عالی. او درپشت صحنه «خاله‌قورباغه» و فیلم «پسر مریم» به کارگردانی حمید جبلی حضور داشت،دستیار مرحوم رضا ژیان شد. او که از اعضای انجمن عکاسان سینمای ایران نیز هست در عکاسی فیلم‌های بلند، کوتاه سینمایی و سریال‌های تلویزیونی نیز فعالیت داشت. فیلم‌هایی چون «باباعزیز» (محصول مشترک ایران و فرانسه) و «محفل ایکس» بخشی از این تجربیات او بود.
ورودش به دوبله در اوایل دهه ۸۰ رقم خورد؛ روزی که از صحنه فیلمبرداری با مالک سراج به استودیوی دوبلاژ جام‌جم رفت و درخواست تست گویندگی خود را ثبت کرد. پس از دو سال پیگیری مداوم و آزمون‌های متعدد در حضور استادان محمود قنبری، غلامعلی افشاریه و ناصر طهماسب، از میان هزاران متقاضی به جمع محدود پذیرفته‌شدگان پیوست؛ گروهی که تنها هفت نفر از آن ماندگار شد.
اولین جمله، اولین نفس روی میکروفن
بانکی درباره اولین تجربه‌هایش در دوبله گفت: اولین جمله‌ای که در دوبله گفتم، در دوران کارآموزی فیلم «شجاع‌دل» بود که با مدیریت استاد محمود قنبری در شبکه دو انجام شد. در آنجا به جای یک سرباز فقط یک جمله کوتاه گفتم.
وی افزود: اولین کار حرفه‌ای‌ام پس از دوره کارآموزی، سریال عربی «محله المزار» به مدیریت زنده‌یاد بانو شهلا ناظریان بود. از شانس خوب من، مردی که در قسمت اول فقط سه خط دیالوگ داشت، در قسمت‌های بعد به یکی از کاراکترهای اصلی و پرحرف تبدیل شد. این کار را در کنار بزرگان دوبله مانند حسین عرفانی و پرویز ربیعی انجام دادم.
بانکی درباره تجربه‌ای چالش‌برانگیز اضافه کرد: چند روز بعد، استاد ناهید امیریان در فیلم «سرگذشت املی پولن» نقشی به من داد به نام لوسین، پسری کمی غیرعادی که در همان سکانس اول چهار صفحه دیالوگ داشت و باید با سرعت، هیجان زیاد و بدون تپق اجرا می‌شد. خانم امیریان خیلی جدی گفت اگر این را درست و بدون تپق بگویم، در دوبله می‌مانم.
او ادامه داد: بعد از یک بار تمرین، استاد اکبر منانی که برای اولین بار او را ملاقات می‌کردم، گفتند ضبط کنیم. وقتی کل آن سکانس را بدون تپق گفتم و ضبط شد، استاد منانی تشویقم کرد و برای یکی از نقش‌های سریال «جنگل شروود» که چند روز بعد شروع می‌شد، من را دعوت کرد.
بانکی تاکید کرد: همان چند روز اول، شروع خوبی بود برای یک مسیر طولانی اما لذت‌بخش.
سبک و تأثیرپذیری
وقتی از او پرسیدم کدام دوبلور پیشکسوت را به خود نزدیک‌تر می‌دانست، پاسخ داد: «نسل اول و دوم دوبله پیشگامانی بودند که بدون هیچ الگوی قبلی این هنر راساختند.ما نسل‌های بعدی، خواه‌ناخواه تحت‌تأثیر آنها بودیم. با این حال، همیشه سعی کردم خودم باشم تا وقتی کارم را می‌شنوند، یاد من بیفتند، نه کسی دیگر.» بسیاری از بزرگان دوبلاژ ایران علاوه‌بر هنرگویندگی در نظم، دلسوزی و شرافت کاری، الگوی نسل‌های بعد هستند.
دوبله؛ بخشی از حافظه جمعی
بانکی گفت: «دوبله نقشی جدایی‌ناپذیر در خاطرات جمعی دارد، همگی کاراکترهایی در ذهن داریم که ما را به روزها و لحظات تلخ و شیرین، دور و نزدیک می‌برند؛ به عزیزانی که شاید هنگام دیدن آن فیلم‌ها کنار ما بودند و همه اینها با صدای گوینده‌شان در خاطر ما ثبت شده و از هم جدا نبودند.
وی ادامه داد: مثلا لوک خوش‌شانس را با صدای آقای والی‌زاده به‌یاد می‌آوریم، پدر پسر شجاع و پت پستچی را با صدای آقای ربیعی، آلن دلون برای ما با صدای استاد خسروشاهی زنده می‌شد و صدای استاد رسول‌زاده یعنی عمر مختار و پدرسالار...
بانکی تأکید کرد: این صداها بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما شده و از خاطرات‌مان جدا نیستند.
نوآوری و تجربه‌های خلاقانه
به گفته بانکی، دوبله نیازمند حنجره منعطفه و تیپ‌سازی و تغییر صدا را نیز در جای خود می‌طلبد اما با هدف نزدیک شدن به صدای اصلی. در برخی موارد هم صداسازی با حنجره ممکن نیست و افکت‌های لازم در صداگذاری اضافه می‌شود.
اگر به گذشته بازگردد...
او ادامه داد: اگر به آن روزها برگردم، بیشتر در استودیو می‌مانم، با دقت بیشتری به گویندگی و ظرافت کار بزرگان دقت می‌کنم و البته عکس‌ها و فیلم‌های بیشتری از آن لحظات ثبت می‌کنم.
بانکی این روزها مشغول دوبله آثاری چون سریال «گل شب‌بو» به مدیریت سعید شیخ‌زاده، «موسولینی» به مدیریت شراره حضرتی، «در جست‌وجوی راز پنهان» به مدیریت بهروز علی‌محمدی و انیمیشن «پرده‌داران کعبه» به مدیریت حسین خدادادبیگی است.
او که همچنین در دوره‌های مختلف عضو هیات‌مدیره انجمن گویندگان بوده و هست، از حضور فرشید شکیبا در مدیریت واحد دوبلاژ سیما و تلاش‌هایش برای حل مشکلات گویندگان ابراز خرسندی کرد و گفت: هرچند با نقطه مطلوب فاصله داریم اما امیدوارم با حل سریع‌تر این مشکلات شرایط برای حضور و ماندگاری گویندگان حال حاضر و نیز استعدادهای تازه هموارتر شود.
