۱۰ نکته مهم در جوجه کشی از شترمرغ
جوجه کشی از شترمرغ یکی از مراحل حساس در صنعت پرورش این پرنده بزرگ است که نیاز به دقت بالا و شرایط محیطی خاص دارد. تخم‌های شترمرغ نسبت به سایر پرندگان بزرگ‌تر بوده و به همین دلیل، در روند رشد جنین نیز زمان بیشتری نیاز دارند. موفقیت در این فرآیند به تنظیم دقیق دما، رطوبت، چرخش تخم‌ها و همچنین دستگاه جوجه کشی مناسب وابسته است. از آنجایی که تخم شترمرغ پوسته‌ای ضخیم دارد، تامین تهویه مناسب درون دستگاه نیز نقش مهمی در جلوگیری از خفگی جنین ایفا می‌کند.
در فرآیند جوجه کشی از شترمرغ، شرایط باید از ابتدا تا پایان کنترل شده باقی بماند. دوره ستر و هچر این پرنده متفاوت از سایر پرندگان بوده و معمولا طولانی‌تر است. همچنین، وزن و اندازه تخم‌ها باعث می‌شود که نیاز به شانه‌های ویژه و دستگاه‌های قدرتمندتری نسبت به سایر انواع جوجه‌کشی وجود داشته باشد.
۱۰ نکته مهم در جوجه کشی از شترمرغ
جوجه کشی از شترمرغ فرآیندی حساس و نیازمند دقت بالا در تمام مراحل است. از انتخاب تخم‌های اولیه گرفته تا مراقبت از جوجه‌های تازه متولد شده، هر مرحله می‌تواند بر نرخ موفقیت نهایی تاثیرگذار باشد.
انتخاب صحیح تخم‌ها
برای شروع موفق در فرآیند جوجه‌کشی، انتخاب تخم‌هایی با کیفیت بالا اهمیت زیادی دارد. تخم‌ها باید ظاهر سالمی داشته باشند؛ به این معنا که فاقد هر گونه ترک، لک یا آسیب دیدگی باشند. بهتر است از تخم‌هایی که در همان روز یا نهایتا تا یک هفته اخیر جمع‌آوری شده‌اند استفاده شود تا قدرت باروری حفظ شود.
همچنین نباید از تخم‌هایی که شرایط نگهداری نامناسب یا تاریخ نامشخصی دارند استفاده کرد. تخم‌های بی‌کیفیت احتمال رشد جنین را کاهش می‌دهند و حتی در صورت هچ شدن، ممکن است جوجه‌ها ضعیف و بیمار متولد شوند. بنابراین بررسی دقیق و انتخاب درست در همان ابتدای کار می‌تواند از ضررهای آتی جلوگیری کند.
شرایط مناسب برای نگهداری تخم‌ها
پیش از قرار دادن تخم‌ها در دستگاه جوجه‌کشی، لازم است آن‌ها در محیطی با شرایط کنترل شده نگهداری شوند. دمای ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد و رطوبت حدود ۷۵ درصد، برای نگهداری کوتاه‌مدت تخم‌ها ایده‌آل است. محیط باید تمیز و دور از نور مستقیم و نوسانات دمایی باشد.
همچنین لازم است تخم‌ها پیش از ورود به دستگاه جوجه‌کشی به‌درستی تمیز و ضدعفونی شوند. این کار باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قارچی و باکتریایی در زمان رشد جنین می‌شود.
تنظیم دقیق دما و رطوبت
یکی از مهم‌ترین مراحل در جوجه کشی از شترمرغ، کنترل صحیح دما و رطوبت دستگاه است. در طول دوره ستر که حدود ۴۲ روز ادامه دارد، دما باید در حدود ۳۶.۳ درجه و رطوبت بین ۲۰ تا ۲۵ درصد نگه داشته شود. هر گونه تغییر ناگهانی می‌تواند به توقف رشد جنین منجر شود.
در دوره هچر که ۳ روز آخر را شامل می‌شود، شرایط باید تغییر یابد. دما به حدود ۳۶.۶ درجه و رطوبت به ۳۰ درصد افزایش پیدا می‌کند تا خروج جوجه از تخم آسان‌تر شود. تنظیم این پارامترها به‌صورت دقیق از بروز ناهنجاری‌های جنینی جلوگیری می‌کند.
اهمیت چرخش منظم تخم‌ها
در دوره ستر، چرخاندن منظم تخم‌ها یک ضرورت است. اگر تخم‌ها هر چند ساعت یکبار چرخانده نشوند، احتمال چسبیدن جنین به پوسته داخلی و در نتیجه مرگ آن بالا می‌رود. بهترین بازه زمانی برای چرخش، بین هر ۲ تا ۴ ساعت است.
در سه روز پایانی که وارد دوره هچر می‌شوید، باید چرخش تخم‌ها کاملا متوقف شود. در این مرحله جنین آماده خارج شدن از تخم است و هرگونه حرکت می‌تواند به روند طبیعی تولد آسیب وارد کند.
تهویه موثر و مداوم
برای رشد صحیح جنین، فراهم کردن اکسیژن کافی و خروج گازهای مضر از محیط دستگاه ضروری است. تهویه مطلوب، مانع تجمع دی‌اکسید کربن می‌شود و به تعادل دمایی دستگاه کمک می‌کند. دستگاه باید به‌طور مداوم و یکنواخت هوای تازه وارد کرده و هوای کهنه را خارج کند.
در مراحل پایانی جوجه کشی از شترمرغ، تهویه اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند. در این زمان جنین نیاز به اکسیژن بیشتری دارد و حتی اختلالات جزئی در تهویه می‌تواند باعث خفگی و مرگ آن شود.
کنترل مستمر فرآیند جوجه‌کشی
برای دستیابی به نرخ هچ بالا، باید در تمام طول مدت جوجه‌کشی، وضعیت دستگاه به دقت بررسی شود. این شامل کنترل پیوسته دما، رطوبت، تهویه و وضعیت چرخش تخم‌ها است. بهتر است از دستگاه‌هایی استفاده شود که دارای هشدار خطا یا قابلیت تنظیم خودکار پارامترها هستند.
ثبت روزانه داده‌ها و تنظیم پارامترها در صورت مشاهده انحراف از مقدار استاندارد، اهمیت زیادی دارد. حتی تغییرات جزئی اگر به‌موقع اصلاح نشوند، می‌توانند تاثیر منفی بر جنین‌ها داشته باشند. مسئول فرآیند باید همیشه آماده واکنش سریع به تغییر شرایط باشد.
آماده‌سازی بستر مناسب برای جوجه‌ها
زمانی که جوجه‌ها از تخم خارج می‌شوند، باید بستر مناسبی برای استراحت و رشد آن‌ها فراهم شود. سطح بستر باید نرم باشد تا پای جوجه‌ها آسیب نبیند و خشک و جاذب رطوبت باشد تا از بروز بیماری‌های قارچی جلوگیری شود.
مواد رایجی که برای این کار استفاده می‌شوند شامل تراشه‌های چوب، ماسه نرم یا کاه خرد شده هستند. مهم است که این مواد بدون آلودگی و گرد و خاک اضافی باشند. بستر باید به‌طور منظم تعویض یا تمیز شود تا سلامت محیط زندگی جوجه‌ها حفظ گردد.
تغذیه اصولی در روزهای نخست
جوجه‌های تازه به دنیا آمده نیازمند غذای مقوی و متناسب با سن خود هستند. غذای آن‌ها باید حاوی پروتئین بالا، ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای رشد استخوان‌ها و عضلات باشد. آب تازه نیز باید به‌طور مداوم در اختیارشان قرار گیرد.
عدم تغذیه صحیح می‌تواند موجب ضعف عمومی، توقف رشد یا بروز بیماری‌های گوارشی شود. در جوجه کشی از شترمرغ، تغذیه اصولی در هفته‌های اول نقشی تعیین‌کننده دارد. استفاده از مکمل‌های غذایی به همراه مشورت با دامپزشک، نتایج بهتری به همراه خواهد داشت.
رعایت بهداشت محیط
محیطی که جوجه‌ها در آن زندگی می‌کنند باید مرتب تمیز و ضدعفونی شود. تجمع فضولات، غذاهای فاسد شده و گرد و خاک، محیط را برای رشد میکروب‌ها و قارچ‌ها مستعد می‌کند. بهتر است روزانه کف بستر بررسی و در صورت لزوم تعویض شود.
همچنین ابزارهای مورد استفاده در نگهداری و تغذیه جوجه‌ها باید تمیز نگه داشته شوند. بهداشت، یکی از عوامل اصلی در جلوگیری از شیوع بیماری‌های واگیردار است. محیطی تمیز، موجب کاهش استرس در جوجه‌ها نیز خواهد شد و رشد آن‌ها را تسهیل می‌کند.
مراقبت دقیق در روزهای پایانی
روزهای آخر جوجه‌کشی که دوره هچر نام دارد، به مراقبت ویژه‌ای نیاز دارد. در این زمان باید از چرخش تخم‌ها خودداری کرد، شرایط تهویه را بهبود بخشید و دما و رطوبت را به دقت تنظیم کرد. کوچک‌ترین بی‌توجهی می‌تواند منجر به مرگ جنین در مرحله نهایی شود.
در این مرحله، صدای ترک خوردن تخم‌ها یا حرکات جوجه‌ها از داخل قابل شنیدن است. دخالت بیش از حد یا زود باز کردن در دستگاه ممکن است به جوجه‌ها آسیب بزند. باید اجازه داد جوجه‌ها روند طبیعی خروج از تخم را با کم‌ترین دخالت پشت سر بگذارند.
جمع‌بندی
جوجه کشی از شترمرغ فرآیندی دقیق و زمان‌بر است که نیازمند رعایت نکات مهمی مانند انتخاب تخم‌های سالم، کنترل دقیق دما و رطوبت، چرخش منظم تخم‌ها و نگهداری بهداشتی جوجه‌ها می‌باشد. موفقیت در این فرآیند مستلزم توجه مداوم به جزئیات و شرایط محیطی است تا جنین‌ها بتوانند به‌خوبی رشد کنند و جوجه‌های سالم و قوی متولد شوند. در نهایت، مراقبت‌های ویژه در مراحل پایانی هچ و تغذیه مناسب جوجه‌ها نقش کلیدی در تضمین سلامت و بقای آن‌ها دارد.
